Wiotkość stawów u dzieci i dorosłych – objawy hipermobilności

Wiotkość stawów może z pozoru wyglądać jak zwiększona elastyczność uzyskana np. przy pomocy ćwiczeń rozciągających. Potrafisz założyć nogę na głowę? Wygiąć o ponad 90 stopni mały palec dłoni? Dotknąć kciukiem przedramienia? W pewnych sytuacjach te umiejętności mogą okazać się imponujące, jednak mogą świadczyć o hipermobilności stawów. Jeśli do tej pory dumnie nazywano cię „człowiekiem gumą”, przyjrzyj się swoim umiejętnościom nieco bliżej – u fizjoterapeuty. Wiotkość stawów u dzieci i dorosłych przy braku leczenia może wiązać się bowiem z podwyższonym ryzykiem urazów.

Czym jest wiotkość stawów?

O wiotkości stawów (hipermobilności) możemy mówić wtedy, gdy dochodzi do przesunięcia się zakresu ruchów i zostaje zaburzona bariera fizjologiczna. Schorzenie to wynika z nieprawidłowej budowy tkanki łącznej, a objawia się nadmierną ruchomością stawów i zakresem ruchów, niekoniecznie pożądanych. Hipermobilność stawów może wiązać się z tendencją do zwichnięć i przemieszczania się stawów, w ten sposób znajdując się w niebezpiecznej pozycji. W Polsce na to schorzenie cierpi od 12 do 24 procent osób dorosłych.

Przyczyny wiotkości stawów

Hipermobilność to poważne schorzenie, które utrudnia codzienne funkcjonowanie. Najczęściej występuje po urazach, kiedy ktoś po raz trzeci wybija kciuk czy skręca kostkę, tracąc w tych miejscach stabilność stawu. Zdarza się również wrodzona wiotkość stawów nazywana hipermobilnością konstytucjonalną. Dotyczy wszystkich stawów, kręgosłupa i stawów obwodowych, powodując zwiększony zakres ruchomości.

Przy hipermobilności dochodzi do zmiany jakości kolagenu w tkankach, co sprawia, że tzw. „zawiasy”, mają za dużą swobodę ruchu. Osoby cierpiące na nadmierną wiotkość stawów często mogą się skarżyć na nawracające kontuzje przeciążeniowe i skręcenia, a jeśli uprawiają sport, powinny być pod stałą kontrolą fizjoterapeuty.

Objawy wiotkości stawów

Wiotkość stawów może nie dawać żadnych innych objawów poza zwiększonym zakresem ruchów. Możesz mieć hipermobilność, z którą nie wiąże się ból ani trudności w funkcjonowaniu. Czasami nadmierna wiotkość stawów jest jednak objawem zespołu nadmiernej ruchomości stawów, w której dochodzi do poważniejszych zmian. Symptomy tego schorzenia to:

• ból i sztywność mięśni oraz stawów, odczuwana szczególnie wieczorem, w nocy lub po aktywności fizycznej,
• „przeskakujące” stawy,
• ból pleców i szyi,
• częste uczucie zmęczenia,
• problemy z koordynacją ruchową,
• częste urazy, np. dyslokacje stawów.

Hipermobilność stawów jest schorzeniem, często postrzeganym jako tzw. „umiejętność wrodzona”, dlatego diagnoza pojawia się zazwyczaj za późno, w momencie pojawienia się kontuzji lub jej nawrotu. Ważna jest świadomość i wiedza o wiotkości stawów, którą podzieliła się fizjoterapeutka Gosia Włodarczyk za pomocą mediów społecznościowych.

Obserwujący jej profil podzielili się własnymi doświadczeniami.

Hipermobilność stawów a kontuzje

Pływaczka Adrianna Wawrzynkiewicz jest jedną z osób, które cierpią na wiotkość stawów. – Od 5 lat pracuję nad tym, aby uczyć się prawidłowego wzorca ruchowego. Nie mogę biegać, muszę uważać jak chodzę, skaczę itp. Mam hipermobilność stawów, co oznacza, że mój zakres ruchu jest znacznie większy niż normalnego człowieka – staw pracuje w nienaturalnym dla siebie zakresie ruchu, co powoduje większe ryzyko kontuzji. Dlatego często uszkadzam się nawet nie podczas ćwiczeń, ale normalnych codziennych zadań. – napisała na swoim profilu na Instagramie.

Leczenie wiotkości stawów

Podstawą leczenia wiotkości stawów jest poprawa siły mięśniowej, dzięki której stawy są lepiej chronione przez urazami. Ćwiczenia pod okiem fizjoterapeuty mogą pomóc:

• zredukować ból (jeśli występuje),
• zmniejszyć ryzyko dyslokacji stawów,
• zwiększyć siłę mięśni i ogólną sprawność,
• poprawić postawę i równowagę ciała.

Wiotkość stawów u dzieci

Szybki wzrost może nasilić objawy wiotkości stawów u dzieci. Dobrą wiadomością jest to, że z wiekiem hipermobilność zwykle ulega zmniejszeniu. Dzieci z wiotkością stawów powinny być zachęcane do aktywności fizycznej o niskiej lub umiarkowanej intensywności. Ćwiczenia pozwalają na poprawę równowagi, koordynacji oraz redukcję bólu występującego u niektórych osób z wiotkością stawów. Najlepiej, by dziecko nie ograniczało się do jednego rodzaju ćwiczeń i wybierało różne sporty. Ważne jest także utrzymanie prawidłowej masy ciała. Leczenie wiotkości stawów u dzieci, tak jak u dorosłych, opiera się na pracy z fizjoterapeutą.

Bibliografia:

1. National Health Service (2017) Joint hypermobility syndrome.
2. National Health Service inform (2020) Joint hypermobility.