Co to jest krwiak nadtwardówkowy? Objawy, przebieg leczenia i proces rehabilitacji

Krwiak nadtwardówkowy jest najczęściej skutkiem urazu głowy. Dochodzi do niego, kiedy pęka jedno z naczyń opony twardej i wynaczyniona krew gromadzi się między oponą a powierzchnią kostną czaszki. Przebieg krwiaka może być podstępny – po okresie bezobjawowym stan chorego może się gwałtownie pogarszać.

Krwiak nadtwardówkowy z reguły jest skutkiem urazu głowy, często przebiegającego z utratą przytomności. Do powstania krwiaka może dojść w każdym wieku, u dzieci struktury czaszki są dość delikatne, naczynia elastyczne i podatne, w związku z tym może się pojawić także krwiak nadtwardówkowy u dzieci.

Jakie są przyczyny krwiaka nadtwardówkowego?

Istotą powstania tego rodzaju powikłania jest uszkodzenie naczynia zaopatrującego oponę twardą. W wyniku tego wynaczyniona krew zbiera się między kośćmi powierzchni czaszki a oponą twardą. Dolegliwości związane z krwiakiem nadtwardówkowym mogą być różne, a ich nasilenie wiąże się głównie z ilością wynaczynionej krwi. W przebiegu krwiaka nadtwardówkowego charakterystyczna jest tzw. przerwa jasna. Po początkowym pojawieniu się objawów stan chorego poprawia się, dolegliwości ustępują, by po pewnym czasie ponownie znacznie się nasilić. Krwiak nadtwardówkowy może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia, dlatego nie należy lekceważyć żadnego urazu głowy. Najczęstszą przyczyną prowadzącą do powstania krwiaka nadtwardówkowego jest uraz głowy. Oczywiście musi wiązać się on z odpowiednią siłą działania, gdyż nie każde uderzenie doprowadzi do takich konsekwencji. Siła działająca na głowę musi być na tyle duża, aby doprowadzić do pęknięcia naczyń. Zwykle wiąże się to również ze złamaniami kości czaszki. Uszkodzone naczynie tętnicze prowadzi do wynaczynienia się krwi z dość dużym ciśnieniem. W związku z tym, że powłoka kostna czaszki nie jest strukturą plastyczną, gromadząca się krew nie może wydostać się na zewnątrz, a jej napływ powoduje ucisk na struktury mózgowia.

Krwiak nadtwardówkowy – objawy, które mogą sugerować powikłanie

Krwiak nadtwardówkowy należy do stosunkowo rzadkich powikłań, gdyż dochodzi do niego jedynie w około 3% przypadków. Do powstania dochodzi najczęściej w wyniku uraz z utratą przytomności. Większość osób po takim urazie nie odzyskuje przytomności i najczęściej w takim stanie transportowana jest do szpitala. Około 30% osób odzyskuje przytomność i wówczas nie zgłasza żadnych dolegliwości, a ich funkcjonowanie nie wzbudza podejrzeń u otoczenia. Ten okres to tzw. przerwa jasna. Może trwać od kilku minut do kilku godzin. W tym czasie krwiak stopniowo narasta i z czasem pojawiają się charakterystyczne objawy. Należą do nich: ból i zawroty głowy, nudności, wymioty. Następnie występują zaburzenia świadomości i różnego rodzaju objawy neurologiczne (niedowłady, bełkotliwa mowa, asymetria źrenic) w zależności od lokalizacji krwiaka. Na końcu pojawiają się zaburzenia przytomności. Nieleczony krwiak nadtwardówkowy charakteryzuje się śmiertelnością nawet do 100%, przy prawidłowym i szybko podjętym leczeniu wynosi ona około 30%. Największe znaczenie ma lokalizacja krwiaka oraz ilość wynaczynionej krwi.

Krwiak nadtwardówkowy – leczenie powikłania urazowego

W celu podjęcia prawidłowego postępowania leczniczego konieczna jest właściwa diagnostyka, która da odpowiedź, z jakim powikłaniem mamy do czynienia. Podstawowym badaniem diagnostycznym jest tomografia komputerowa głowy. Powikłanie nie jest trudne do rozpoznania. Krwiak ma zwykle regularny kształt i przypomina kroplę wody umiejscowioną tuż pod kością czaszki. Krwiaka nadtwardówkowego można zdiagnozować od razu po urazie, gdyż krew jest bardzo dobrze uwidaczniana przez badanie tomograficzne. Po zdiagnozowaniu krwiaka nadtwardówkowego natychmiast należy wdrożyć leczenie. Jedynym sposobem jest zabieg operacyjny. Przeprowadza się go tak szybko, jak to tylko możliwe, gdyż czas i narastanie ucisku na mózgowie zwiększa ryzyko powikłań i śmierci chorego. Zabieg wykonują neurochirurdzy, polega on na usunięciu fragmentu kości czaszki położonego bezpośrednio nad krwiakiem, ewakuacji wynaczynionej krwi, a następnie lokalizacji i zamknięciu naczynia, które zostało uszkodzone.

Rehabilitacja i zmniejszanie następstw ucisku mózgu

W przebiegu krwiaka nadtwardówkowego dochodzi do ucisku mózgowia. To może prowadzić do różnego rodzaju zaburzeń neurologicznych – niedowłady kończyn, zaburzenia mowy, trudności w pamięci i koncentracji. W związku z czym czasami po udanym zabiegu konieczna jest rehabilitacja (czasem nawet kilkumiesięczna), podczas której wykonywane są ćwiczenia usprawniające. Rehabilitacja rozpoczyna się w szpitalu i wskazana jest jej kontynuacja ambulatoryjna.