Niewydolność krążenia – przyczyny, objawy i leczenie

Niewydolność krążenia najczęściej wiąże się z nieprawidłowym funkcjonowaniem serca, choć można również mówić o niewydolności pochodzenia obwodowego. W jednym i drugim przypadku schorzenie to jest niebezpieczne dla ludzkiego zdrowia i życia.

Niewydolność krążenia w większości przypadków jest pochodną dysfunkcji w obszarze działania prawej lub lewej komory serca. Niewydolność może prowadzić do niedokrwienia narządów lub zalegania krwi i związanego z nim wzrostu ciśnienia w krążeniu płucnym.

Skąd się bierze niewydolność krążenia?

Niewydolność krążenia jako pochodna nieprawidłowej pracy serca może mieć co najmniej kilka przyczyn. Do dysfunkcji pracy mięśnia sercowego doprowadzają m.in. zawał, wady serca (wrodzone lub nabyte), choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze, a także leczenie farmakologiczne lub zbyt wysoki poziom toksyn w organizmie.

Niewydolność krążeniowa może wynikać również z zaburzeń pracy serca, do których doprowadzają (szczególnie nieleczone) choroby ogólnoustrojowe (np. niedoczynność i nadczynność tarczycy, cukrzyca, anemia).

Niewydolność krążeniowa jest związana również często z nieprawidłową dietą i – rozwijającą się w jej wyniku – miażdżycą.

Niewydolność układu krążenia o pochodzeniu obwodowym wiąże się natomiast najczęściej z odwodnieniem, krwotokiem lub wstrząsem septycznym.

Wyróżnia się dwa typy niewydolności oddechowej i krążeniowej:

• przewlekła niewydolność krążenia,
• ostra niewydolność krążenia.

Na czym polega niewydolność oddechowa i krążeniowa?

Niewydolność krążeniowa w dużym stopniu przekłada się na problemy z transportem tlenu do wszystkich komórek organizmu lub prowadzi do podniesienia ciśnienia płucnego. Problemy z krążeniem wprost przekładają się więc na problemy oddechowe, dlatego też często mówi się o objawach niewydolności krążeniowo-oddechowej. Specyfika problemów krążeniowych jest natomiast uzależniona od tego, która z komór serca nie pracuje prawidłowo:

• niewydolność krążenia lewokomorowa wiąże się ze zmniejszonym wyrzutem krwi do aorty, co skutkuje mniejszą ilością tlenu transportowanego do komórek razem z krwią; w efekcie taka niewydolność krążenia może prowadzić do niedokrwienia narządów;
• niewydolność krążenia prawokomorowa polega na problemach z właściwym odebraniem z żył przez lewą komorę krwi odtlenowanej, co prowadzi do zalegania tej ostatniej; w konsekwencji tego stanu podnosi się ciśnienie w krążeniu płucnym.

Niewydolność krążenia – objawy

Objawy niewydolności krążenia także różnią się ze względu na to, która komora serca nie pracuje prawidłowo:

• niewydolność krążeniowa lewokomorowa objawia się szybkim męczeniem się, dusznością (początkowo tylko ruchową, wraz z rozwojem choroby duszności pojawiają się także w pozycji spoczynkowej) oraz sinicą. Mogą pojawić się również bóle wieńcowe, omdlenia, utrata przytomności. Wszystkie te objawy związane są z niedokrwieniem mięśni, zbyt małą ilością tlenu we krwi oraz gorszym odbieraniem krwi utlenowanej z krążenia płucnego;
• niewydolność krążeniowa prawokomorowa objawia się obrzękami, powiększeniem obwodu tułowia, poszerzeniem żył szyjnych, nykturią (częste oddawanie moczu w nocy), dolegliwościami ze strony układu pokarmowego (wzdęcia, nudności, zaparcia). Objawy te związane są przede wszystkim z zastojem krwi w kończynach dolnych, narządach brzusznych oraz gromadzeniem się płynu w wątrobie i jamie otrzewnowej.

Niewydolność krążeniowo-oddechowa: czy to zawał?

Niewydolność krążeniowa może, ale nie musi, wiązać się z zawałem serca. Trzeba jednak pamiętać, że stan ostrej niewydolności krążenia traktuje się jak sytuację bezpośredniego zagrożenia życia. Przy ostrej niewydolności serca może dojść do nagłego niedokrwienia serca, nerek, mózgu, a to z kolei wiąże się z ryzykiem śmierci. Może także dojść do obrzęku płuc, co również grozi śmiercią.

W przypadku ostrej niewydolności krążenia konieczna jest szybka pomoc osób znajdujących się w pobliżu. Konieczna jest natychmiastowa pomoc, jeśli chory:

• ma przyspieszoną lub niemiarową akcję serca,
• boryka się z nagłym i postępującym osłabieniem ogólnym,
• walczy z narastającym uczuciem duszności i oblewają go zimne poty.

W takiej sytuacji należy:

• błyskawicznie wezwać pogotowie ratunkowe,
• ułożyć chorego w wygodnej pozycji półsiedzącej,
• zapewnić mu dostęp do świeżego powietrza.

Leczenie niewydolności krążenia

Niewydolność krążeniowo-oddechowa jest bardzo poważnym schorzeniem, tak w ostrym przebiegu, jak i przewlekłej chorobie. Jej diagnostyka obejmuje m.in.:

• morfologię krwi,
• elektrokardiogram,
• RTG klatki piersiowej,
• echokardiografię.

W diagnostyce niewydolności krążeniowej stosuje się również badania inwazyjne (cewnikowanie serca, angiografię naczyń wieńcowych).

Leczenie polega na ustaleniu przyczyn niewydolności i dopasowaniu odpowiedniego leczenia farmakologicznego. Leki jednak często nie wystarczają i konieczna jest operacja (angioplastyka, by-passy, zastawki serca).