Zatrucie ciążowe – ciche zagrożenie dla przyszłych mam 

Zatrucie ciążowe to poważne schorzenie, które charakteryzuje się nadciśnieniem tętniczym oraz białkomoczem. Może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, zarówno u mamy, jak i płodu. Choroba rozwija się z charakterystycznymi objawami, o których opowiem w dzisiejszym tekście. Wspomnę również o przyczynach problemu oraz przebiegu leczenia. 

Czym jest zatrucie ciążowe? Objawy 

Gestoza ciążowa i zatrucie ciążowe to dwie niegdyś używane nazwy określające stan przedrzucawkowy. Jest to poważne schorzenie, do którego rozwoju dochodzi zwykle po 20. tygodniu ciąży. Charakteryzuje się nadciśnieniem tętniczym (ciśnienie powyżej 140/90 mmHg) oraz białkomoczem, czyli obecnością białka w moczu (powyżej 300 mg/ dobę).  

W niektórych przypadkach pojawiają się także obrzęki, głównie w obrębie twarzy, dłoni i stóp ciężarnej. Objawy te mogą rozwinąć się nagle i zawsze wymagają pilnej interwencji medycznej. Dodatkowo, kobiety z gestozą często doświadczają:  

• silnych bólów głowy,  
• zaburzeń widzenia (np. zamazany obraz, mroczki i migotanie przed oczami),  
• bólów w nadbrzuszu (szczególnie w okolicy wątroby, po prawej stronie), 
• nudności i wymiotów.  

W zaawansowanych przypadkach może dojść do rzucawki ciążowej, która objawia się drgawkami. Jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia matki i dziecka, dlatego wczesne rozpoznanie i regularne monitorowanie stanu zdrowia ciężarnej są kluczowe dla zapobiegania powikłaniom gestozy. 

Skąd się bierze zatrucie ciążowe? 

Gestoza jest poważnym powikłaniem, jednak mimo tego jej przyczyny wciąż nie są do końca ustalone. Wyróżnia się kilka podstawowych czynników, które mogą predysponować do rozwoju zatrucia ciążowego:  

• nieprawidłowe funkcjonowanie łożyska, skutkujące zaburzeniami w przepływie krwi i w efekcie niedotlenieniem płodu, 
• dysfunkcję naczyń krwionośnych, 
• nadreaktywność układu immunologicznego matki, co prowadzi do rozwoju stanu zapalnego i uszkodzenia komórek śródbłonka. 

Genetyka również odgrywa tutaj istotną rolę – u kobiet, których matki lub siostry doświadczyły zatrucia ciążowego, z większym prawdopodobieństwem rozwinie się ta sama patologia. Ponadto ryzyko rozwoju gestozy znacznie zwiększają choroby przewlekłe, takie jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, choroby nerek oraz otyłość. Inne czynniki ryzyka to:  

• ciąża mnoga,  
• pierwsza ciąża, 
• wiek powyżej 35. lat, 
• niedobory pokarmowe, szczególnie jeśli chodzi o niski poziom witaminy D3 i C oraz zaburzenia metabolizmu wapnia, 
• czynniki środowiskowe, takie jak stres, niewłaściwa dieta i brak aktywności fizycznej. 

Jak szybko rozwija się zatrucie ciążowe? Konsekwencje dla dziecka 

Gestoza ciążowa rozwija się w sposób nieprzewidywalny i nagły, co czyni ją szczególnie niebezpieczną. Wczesne stadia często pozostają niezauważone, ponieważ objawy, takie jak lekkie obrzęki i niewielkie podwyższenie ciśnienia są łatwe do przeoczenia. Jednak bez odpowiedniego leczenia, stan ten może szybko przejść w bardziej zaawansowaną formę, prowadząc do poważnych komplikacji.   

Początkowe stadium zatrucia ciążowego może trwać nawet kilka tygodni, w których trakcie objawy stopniowo się nasilają. Z tego względu w ciąży ważne jest regularne monitorowanie ciśnienia krwi i badania moczu. Jeśli gestoza postępuje, mogą pojawić się dodatkowe symptomy, np. Wymienione wcześniej silne bóle głowy, zaburzenia widzenia, bóle w nadbrzuszu i obrzęki. 

W skrajnych przypadkach nieleczony stan przedrzucawkowy może doprowadzić do rzucawki (eklampsji), która charakteryzuje się drgawkami i utratą przytomności. Konsekwencją może być uszkodzenie narządów wewnętrznych – nerek, wątroby i mózgu, a nawet zgon matki i dziecka. Innym poważnym powikłaniem jest zespół HELLP, który obejmuje hemolizę, podwyższone poziomy enzymów wątrobowych i małopłytkowość – zespół ten stanowi bezpośrednie zagrożenie życia. 

Z uwagi na powyższe, kluczowe jest wczesne wykrycie i regularne monitorowanie gestozy ciążowej. Leczenie może obejmować hospitalizację, podawanie leków obniżających ciśnienie krwi oraz, w niektórych przypadkach, przedwczesne zakończenie ciąży. 

Bibliografia: 

1. Bisson C., Deutel S., Patel E., Preeclampsia pathophysiology and adverse outcomes during pregnancy and postpartum, Frotiers of Medicine 2023, 10: 1144170. 
2. Chang K. J., Seow K. M., Chen K. H., Preeclampsia: Recent Advances in Predicting, Preventing, and Managing the Maternal and Fetal Life-Threatening Condition, International Journal of Environmental Research and Public Health 2023,20(4): 2994. 
3. Fox R., Kitt J., Leeson P., Preeclampsia: Risk Factors, Diagnosis, Management, and the Cardiovascular Impact on the Offspring, Journal of Clinical Medicie 2019, 8(10): 1625. 
4. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17952-preeclampsia [dostęp 12.06.2024].