ANA – w jakich chorobach ANA jest dodatnie? Jak pozbyć się przeciwciał ANA?

„Dodatnie ANA” w wynikach badań – co to oznacza? ANA, czyli przeciwciała przeciwjądrowe, obecne są w wielu chorobach o podłożu autoimmunologicznym. Dodatnie ANA pojawi się np. przy toczniu, kolagenozie czy w chorobach reumatologicznych. Czy trzeba się ich pozbywać? I jak interpretować wyniki przeciwciał ANA? Wyjaśniamy. 

Czym są przeciwciała ANA?

ANA to badanie wykonywane z krwi, wykorzystywane w diagnostyce chorób układowych tkanki łącznej. U zdrowych osób te przeciwciała bardzo rzadko są wykrywane, a ich pojawienie się świadczy o procesie autoimmunologicznym, czyli o sytuacji, gdy układ odpornościowy atakuje komórki własnego organizmu.

Wśród przeciwciał ANA wyróżnia się ANA 1, 2 i 3. Obecność przeciwciał ANA u osoby nieprzejawiającej żadnych klinicznych objawów choroby nie ma znaczenia diagnostycznego. Przeciwciała ANA narastają w wielu jednostkach o podłożu autonomicznym, wobec czego zaleca się ich oznaczenie u wszystkich chorych, u których taki proces jest podejrzewany.

ANA, z ang. antinuclear antibodies, to przeciwciała skierowane przeciwko antygenom zlokalizowanym w obrębie jądra komórkowego, stąd są określane jako przeciwciała przeciwjądrowe. Przeciwciała te są produkowane w przebiegu procesów autoimmunologicznych, czyli wtedy, gdy komórki układu odpornościowego atakują własne komórki organizmu.

Teoretycznie przeciwciał ANA nie powinno być u zdrowego człowieka, lecz zdarza się, że niewielki ich poziom występuje, szczególnie u ludzi starszych. Wynik poziomu przeciwciał ANA jest określany zawsze jako stopień rozcieńczenia surowicy, przy jakim dane przeciwciała są wykrywane.

Wskazania do badania ANA

Badanie na poziom przeciwciał ANA wykonuje się, gdy podejrzewa się chorobę autoimmunologiczną obejmującą tkankę łączną. Objawy są bardzo różne i zależą od obszaru i rodzaju tkanki objętej procesem chorobowym. Diagnostyka w kierunku wykazania przeciwciał ANA powinna być przeprowadzona, gdy chory zgłasza osłabienie czy bóle stawów z niewyjaśnioną gorączką i ma niezbyt charakterystyczną, niewiadomego pochodzenia wysypkę, którą cechują fazy zaostrzeń i remisji.

Na uwagę zasługują ponadto takie objawy, jak: zaniki skóry, jej stwardnienie, włóknienie, obrzęk, a także symptomy związane z uszkodzeniem nerek, płuc, układu pokarmowego. Trudno o objawy, które jednoznacznie skłoniłyby do wykonania badania w kierunku obecności przeciwciał ANA. Ujemny wynik ANA nie świadczy o braku choroby.

Na czym polega badanie ANA?

Badanie ANA polega na pobraniu próbki krwi. Bycie na czczo nie wpływa na wynik badania. Sprawdzenie poziomu ANA nie jest więc obciążające dla pacjenta i wykonuje się je równocześnie z innymi badaniami krwi. Badanie przeciwciał ANA w laboratorium polega na inkubacji surowicy z odpowiednimi liniami komórkowymi, mającymi swoiste antygeny.

ANA 2 – badanie

Jeśli przeciwciała są obecne, łączą się z danymi antygenami w kompleksy, które można wykryć z użyciem immunofluorescencji pośredniej. Określa się to badanie jako ANA 2.

ANA3 – badanie

ANA 3 natomiast oznacza profil trzeci badania i służy potwierdzeniu wcześniejszego wyniku. Obejmuje metodę Western Blot. Badanie może być wykonane w szpitalu w ramach hospitalizacji, jako część diagnostyki choroby układowej. Pacjent może również wykonać to badanie prywatnie, jednak jest to badanie drogie, którego koszt wynosi około 100 zł.

Jaki wynik ANA jest prawidłowy?

Miano poniżej 1:40 to wynik prawidłowy, czyli norma. Jednak wartość diagnostyczną ma dopiero miano powyżej 1:160. Sam wynik ANA, jak wcześniej wspomniano, nie daje rozpoznania. Konieczna jest dalsza diagnostyka i korelacja z obrazem klinicznym. Niewielkie podwyższenie poziomu ANA nie świadczy o chorobie.

Może być obecne również u osób zdrowych, a częstość ich pojawiania się wzrasta wraz z wiekiem.

Są również stany, które mogą wygenerować wynik fałszywie dodatni. Zalicza się do nich:

• marskość wątroby,
• przewlekłe zapalenie wątroby,
• leki przeciwdrgawkowe,
• leki przeciwpłytkowe.

Dodatnie ANA – w jakich chorobach?

Chorób, w przypadku których dochodzi do wzrostu poziomu przeciwciał ANA, jest wiele. Zalicza się do nich:

• toczeń rumieniowaty układowy,
• twardzina układowa,
• zespół antyfosfolipidowy,
• zespół Sjögrena,
• reumatoidalne zapalenie tkanki łącznej,
• zapalenie wielomięśniowe.

Dodatni wynik ANA – co dalej?

Dodatni wynik ANA koniecznie należy skorelować z pozostałymi wynikami laboratoryjnymi i obrazem klinicznym chorego. Dodatni wynik ANA poza wyżej wymienionymi jednostkami chorobami pojawia się w przebiegu niektórych zakażeń, nowotworów, chorób skóry, w chorobie Addisona, chorobie Hashimoto.

Jakiekolwiek leczenie powinno być podjęte dopiero przy pełnej diagnostyce i określeniu przyczyny dodatniego wyniku. Nie leczy się samego wyniku, lecz pacjenta. Wobec czego bez diagnostyki nie podejmuje się żadnego leczenia.

Jak pozbyć się przeciwciał ANA?

Przeciwciał ANA nie pozbędziemy się z dnia na dzień. Na obniżenie ich wskaźnika wpływa zastosowanie odpowiedniego leczenia, które zleca specjalista. Terapia może trwać nawet kilka miesięcy.