Zapalenie ślinianek może mieć nie tylko podłoże bakteryjne i wirusowe

Tak jak wspomniano w tytule, za zapalenie ślinianek najczęściej odpowiadają infekcje bateryjne lub wirusowe, rozwijające się w gruczołach ślinowych. Możesz wtedy obserwować dolegliwości bólowe oraz obrzęk przed uszami lub w okolicy żuchwy – właśnie w tych miejscach zlokalizowane są omawiane struktury. Faktem jest jednak, że objawy zapalenia ślinianki zwiastują nie tylko lekkie, ale również poważne zakażenia.

Kiedy mówi się o zapaleniu ślinianki?

Zastanawiasz się, jak zdefiniować zapalenie ślinianki? ICD 10 zamyka je w chorobach układu pokarmowego, a tę jednostkę chorobową znajdziesz pod symbolem K11, oznaczającym choroby gruczołów ślinowych. Stany zapalne ślinianek rozwijają się najczęściej w śliniance przyusznej, która zlokalizowana jest przed uchem (to gruczoł parzysty) oraz w śliniance podżuchwowej, znajdującej się pod brodą.

Przyczyny zapalenia ślinianek

Najczęstszą przyczyną stanu zapalnego ślinianek jest gronkowiec złocisty (łac. Staphylococcus aureus). To bardzo niebezpieczna bakteria, głównie dlatego, że jest odporna na większość antybiotyków, a objawy, jakie wywołuje, często zagrażają nawet życiu pacjenta. Poza tym, zapalenie ślinianek wywołują m.in.:

• HIV,
• wirus opryszczki,
• wirusy grypy,
• paciorkowce,
• bakterie z grupy coli.

Patogeny atakują gruczoły ślinowe w sytuacji, kiedy te nie pracują poprawnie. Z jakiejś przyczyny mogło więc dojść do ich zablokowania, a w związku z tym do zmniejszenia przepływu śliny. Taki stan prowadzi do rozwoju stanu zapalnego, co z kolei osłabia odporność i ułatwia mikroorganizmom infekowanie ślinianek. A jakie mogą być przyczyny niedrożności gruczołów ślinowych? Oto kilka z nich:

• choroby nowotworowe,
• patologia anatomiczna (nieprawidłowa budowa gruczołów),
• kamica ślinianek.

Jak można podzielić infekcje ślinianek?

Jak już wspomniano, infekcja może rozwijać się w różnych gruczołach ślinowych, a objawy takie jak ból i obrzęk będą uwidaczniać się w określonych miejscach, z różnym nasileniem. Najczęściej możesz je jednak obserwować w obrębie ślinianek przyusznych oraz podżuchwowych, nieco rzadziej w przypadku gruczołów podjęzykowych. Poza tym wyróżnia się ostry przebieg zapalenia ślinianek, kiedy symptomy pojawiają się nagle oraz przewlekły stan, cechujący się stopniowym rozwojem choroby.

Objawy zapalenia ślinianek

W przypadku ślinianek, w miejscu rozwoju infekcji da się wyczuć pod palcami twardy i nieruchomy guzek niewielkich rozmiarów. Poza bólem i obrzękiem gruczołów ślinowych, u pacjentów obserwuje się takie objawy jak:

• gorączka i dreszcze,
• ropa zbierająca się w ustach,
• nieprzyjemny posmak,
• problem z gryzieniem i przełykaniem pokarmu.

Zapalenie ślinianek – leczenie i diagnoza

W niektórych przypadkach zapalenie ślinianek mija samoistnie i nie ma konieczności stosowania żadnych leków – tak się dzieje w przypadku infekcji wirusowych. W takich sytuacjach zaleca się leczenie objawowe, polegające przede wszystkim na minimalizowaniu dolegliwości bólowych przy użyciu leków zawierających paracetamol lub ibuprofen. Jeżeli jednak infekcja ma charakter bakteryjny, konieczne będzie zastosowanie antybiotyków wypisywanych przez lekarza na receptę.

Jeżeli specjalista stwierdzi obecność ropni lub kamieni blokujących pracę gruczołów ślinowych, będzie mógł zlecić drenaż lub masaż mający na celu usunięcie przeszkód. Niekiedy konieczne może być także leczenie chirurgiczne. W przypadku nowotworów i schorzeń autoimmunologicznych postępowanie jest ustalane indywidualnie.

Jak długo trwa leczenie zapalenia ślinianek? Główne objawy ustępują najczęściej po ok. tygodniu, ale obrzęk i lekki ból mogą się utrzymywać nawet kilka tygodni. Skonsultuj się z lekarzem, jeżeli symptomy są bardzo nasilone, bolesne oraz nie ustępują i przeszkadzają w jedzeniu czy oddychaniu. Przeprowadzi on z tobą szczegółowy wywiad medyczny, aby wykluczyć poważniejsze przyczyny, a także zaproponuje odpowiednie postępowanie, które pozwoli ci szybko wrócić do zdrowia.

Domowe sposoby na zapalenie ślinianek

Aby przyspieszyć rekonwalescencję oraz sobie ulżyć, możesz wykorzystać kilka domowych sposobów leczenia infekcji ślinianek. Przede wszystkim pamiętaj o bardzo dobrym nawodnieniu oraz odpowiedniej higienie jamy ustnej. Możesz też ssać cukierki lub plastry cytryny, które stymulują produkcję śliny. Aby zmniejszyć dolegliwości bólowe, stosuj ciepłe okłady na obrzęknięte miejsca. Pomocne mogą się także okazać napary z ziół do picia, np. z szałwii, która łagodzi stan zapalny lub z prawoślazu, osłaniającego całe gardło nawilżającym śluzem.

Bibliografia:

1. Adhikari R., Soni A., Submandibular Sialadenitis and Sialadenosis, StatPearls 2022.
2. https://www.mayoclinichealthsystem.org/locations/mankato/services-and-treatments/otorhinolaryngology/throat-conditions-and-treatment/salivary-gland-disorders [dostęp 27.08.2023].
3. https://www.who.int/health-topics/oral-health#tab=tab_1 [dostęp 27.08.2023].
4. Madani G., Beale T., Inflammatory Conditions of the Salivary Glands, Seminars in Ultrasound, CT and MRI 2006, vol. 27, iss. 6, p. 440-451.