Torakotomia – przebieg, wskazania i rekonwalescencja po zabiegu

Torakotomia jest inwazyjnym zabiegiem chirurgicznym wykonywanym w znieczuleniu ogólnym, polegającym na otwarciu klatki piersiowej, który umożliwia dostęp do płuc, śródpiersia, serca, przepony, tchawicy czy przełyku. Do najczęstszych wskazań należą rozległe choroby nowotworowe. Torakotomia obarczona jest dużym ryzykiem wystąpienia komplikacji śródoperacyjnych.

Miejsce nacięcia uzależnione jest od wskazania do operacji. Wykonywana jest również torakotomia diagnostyczna w celu pobrania próbki czy fragmentu tkanki do specjalistycznych badań. Najczęściej przeprowadzana jest, gdy wcześniej wykonywane badania nie pokazały jednoznacznego obrazu klinicznego danej jednostki chorobowej. Torakotomia wymaga od chirurga dużej staranności i dokładności podczas wykonywanych ruchów, najmniejszy błąd może bowiem doprowadzić do uszkodzenia lub przecięcia ważnego naczynia, zwiększając ryzyko wystąpienia krwotoku wewnętrznego.

Budowa klatki piersiowej

Aby lepiej zrozumieć, na czym polega torakotomia, warto zapoznać się z podstawową budową klatki piersiowej. Płuca zlokalizowane są po prawej i lewej stronie w opłucnej. Każde płuco zbudowane jest z płatów, lewe z dwóch, natomiast prawe z trzech. Powietrze dostaje się do nich poprzez tchawicę, która rozwidla się na dwa główne oskrzela, które z kolei rozgałęziają się na oskrzela segmentarne. Serce, duże naczynia krwionośne i główny układ limfatyczny znajdują się w śródpiersiu między płucami. Na tylnej jego ścianie położona jest tchawica. Przepona jest mięśniem oddzielającym jamy opłucnowe od jamy brzusznej.

Czym jest torakotomia?

Torakotomia jest poważnym zabiegiem operacyjnym polegającym na przedostaniu się przez klatkę piersiową do narządów znajdujących się wewnątrz niej. Jej rodzaj i miejsce nacięcia uzależnione są od wskazania do zabiegu. W przypadku operacji kardiochirurgicznych wykonuje się przecięcie mostka w linii pośrodkowej ciała, czyli tak zwaną sternotomię (łac. sternum – mostek). Dzięki temu uzyskiwany jest łatwy dostęp do dużych naczyń krwionośnych, mięśnia sercowego i możliwość podłączenia go do krążenia pozaustrojowego (płucoserca). Aby uzyskać dostęp do bocznych obszarów klatki piersiowej, przełyku, aorty, węzłów i naczyń chłonnych oraz splotów nerwowych, wykonywana jest torakotomia tylno- lub przednioboczna, rzadziej pachowa. Torakotomia wymaga od chirurga precyzji i dokładności. Jest to zabieg rozległy i długotrwały, wymagający kilkunastocentymetrowego nacięcia, dlatego pooperacyjny okres rekonwalescencji jest bardzo bolesny i długi. Zastosowanie ma również VATS (Video-assisted thoracic surgery – wideotorakoskopia), którą można przyrównać do chirurgii laparoskopowej w obrębie klatki piersiowej. Nacięcie wówczas jest mniejsze, natomiast obraz uzyskuje się za pomocą wprowadzonej do klatki piersiowej kamery wideo. Wiążę się to jednak z ograniczonymi ruchami operatora w trakcie operacji.

Przebieg torakotomii

Torakotomię przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym. Osoba operowana układana jest na plecach, jeśli planowane jest wykonanie sternotomii, czyli przecięcie mostka. Natomiast w pozostałych przypadkach pozycja uzależniona jest od miejsca nacięcia, tak aby możliwe było rozsunięcie żeber (najczęściej na boku lub skośnie na boku z uniesionym do góry ramieniem). Pacjent przed rozpoczęciem operacji, po wprowadzeniu go w narkozę, zostaje zaintubowany za pomocą specjalistycznej rurki i podłączony do respiratora, tzw. oddech zastępczy. Ma to na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia komplikacji śródoperacyjnych. Jeśli torakotomia przebiega prawidłowo, pod koniec operacji klatka piersiowa jest zamykana warstwowo, a do jej wnętrza wprowadza się dren, który ma zapewnić odpowiednie podciśnienie rozprężające zapadnięte po operacji płuco.

Wskazania do wykonania torakotomii

Wskazaniami do przeprowadzenia torakotomii są poważne, rozległe stany chorobowe wewnątrz klatki piersiowej. Ich lista jest długa, jednak do najczęstszych należą:

• operacje kardiochirurgiczne – operacje wad wrodzonych, usunięcie fragmentu płuca objętego zmianami nowotworowymi, wszczepienie zastawki, pomostowanie naczyń wieńcowych,
• operacje dużych naczyń – usunięcie lub zaopatrzenie tętniaka aorty,
• operacje pourazowe – zaopatrywanie ran w obrębie klatki piersiowej,
• operacje przełyku – rekonstrukcja przełyku, usuwanie zmian nowotworowych, zwężeń czy protezowanie.

Decyzja o przeprowadzeniu torakotomii jest podejmowana przez lekarza prowadzącego po przeanalizowaniu wyników badań (najczęściej endoskopowych), ocenie stanu ogólnego zdrowia chorego i postawieniu ostatecznej diagnozy.

Jeśli postawienie jednoznacznej diagnozy na podstawie specjalistycznych badań jest niemożliwe, a istnieją przesłanki świadczące o poważnym stanie chorobowym, niekiedy lekarze decydują się na przeprowadzenie torakotomii diagnostycznej.