Uważaj na wirus Zika, jeżeli wybierasz się do tropików

Wirus Zika to patogen przenoszony przede wszystkim przez komary, których endemicznym środowiskiem życia są regiony tropikalne. U większości pacjentów objawy po zakażeniu są lekkie lub wcale nie występują, ale szczególną ostrożność powinny zachować kobiety w ciąży, ponieważ choroba może doprowadzić do poważnych wad rozwojowych u płodu. Co jeszcze warto wiedzieć na temat wirusa Zika?

Co to jest wirus Zika? Jak się przenosi?

Jak wspomniano, wirus Zika to patogen przenoszony przede wszystkim przez komary, a właściwie przez konkretny rodzaj, Aedes aegypti. Kiedy jesteś narażony na atak? Szczególnie o poranku lub o zmierzchu, wtedy wspomniane owady są najbardziej aktywne. Choroba, za którą odpowiada wspomniany patogen, ma najczęściej łagodny przebieg, chociaż w bardzo rzadkich przypadkach prowadzi do rozwoju zespołu Guillaina-Barrego, czyli zaburzenia neurologicznego.

Pierwszy raz wirusa Zika wyizolowano w Ugandzie (Afryka) w 1947 roku u małp, natomiast u ludzi stwierdzono go pięć lat później, czyli w 1952 roku. Jednak dopiero w 2007 roku zaczęły się rozwijać na świecie ogniska tego zakażenia, obejmujące na tyle znaczne obszary, że choroba wywoływana przez omawiany patogen zyskała miano epidemii. Największe skupiska chorych zanotowano do tej pory w 2015 i 2016 roku w Brazylii. Były tak duże, że WHO (Światowa Organizacja Zdrowa, ang. World Health Organization) ogłosiła w tamtym czasie globalny stan zagrożenia.

Jakie są drogi zakażenia wirusem Zika? Poza ukłuciem komara możesz się zarazić drogą płciową. Dlatego, jeżeli dużo podróżujecie do tropikalnych zakątków globu albo w sytuacji, kiedy często zmieniasz partnera seksualnego, nie zapomnij o każdorazowym korzystaniu z prezerwatywy – zmniejszysz w ten sposób nie tylko ryzyko zakażenia wirusem Zika, ale także uchronisz się przed innymi chorobami wenerycznymi.

Gdzie występuje wirus Zika? Mapa zakażeń

Wirus Zika występuje przede wszystkim w Azji Południowo-Wschodniej oraz w niektórych krajach Ameryki Południowej. To właśnie Brazylia była jednym z głównych ognisk epidemii z przełomu 2015-2016 roku. Poza tym zachorować można w Afryce i na Pacyfiku, czyli wszędzie tam, gdzie żyją komary tych konkretnych rodzajów.

Źródło grafiki: CDC, https://wwwnc.cdc.gov/travel/page/zika-information

Wirus Zika w Polsce

W Polsce i w ogóle w całej Europie nie stwierdzono dotychczas ognisk wirusa Zika. Jedyne przypadki, które zostały zarejestrowane przez służby zdrowia europejskich państw, to były osoby ukłute przez komara podczas wycieczki do krajów tropikalnych, a więc przywiozły patogen z zewnątrz.

Jakie objawy daje wirus Zika? Jak przebiega diagnoza?

Jak wspomniano, zakażenie wirusem Zika często nie daje żadnych objawów, ale jeżeli te wystąpią u pacjenta, są lekkie – przypominają grypę o nieinwazyjnym przebiegu lub przeziębienie. Nieswoiste symptomy rozwijającej się choroby to:

• gorączka,
• bóle mięśni i stawów,
• ból głowy.

Skąd wiadomo, że to wirus Zika, a nie zwykła infekcja? Oczywiście lekarz na początku przeprowadzi z tobą wywiad. Jeżeli usłyszy, że wróciłaś z wycieczki w tropikach i zostałaś ukłuta przez komara, to będzie dla niego pierwsza wskazówka. W celu potwierdzenia diagnozy specjalista może zlecić badanie PCR surowicy krwi lub moczu w celu znalezienia materiału genetycznego patogenu odpowiedzialnego za obserwowane symptomy. Poza tym są też inne objawy, charakterystyczne dla wirusa Zika. To:

• zapalenie spojówek,
• wysypka na skórze całego ciała.

Wirus Zika a planowanie ciąży

Jeżeli planujesz powiększenie rodziny lub zaszłaś już w ciążę, powinnaś szczególnie uważać na kontakt z komarami rodzaju Aedes. Dlaczego? Ponieważ zakażenie wirusem Zika może przenieść się z matki na płód. To z kolei prowadzi do poronienia lub rozwoju bardzo poważnych wad płodowych, rzucających cień na całe życie człowieka, m.in. małogłowia.

Leczenie wirusa Zika i zapobieganie zakażeniu

Jeżeli wybierasz się do kraju, w którym występują komary przenoszące wirus Zika, stosuj się do poniższych rad, aby zapobiec zakażeniu:

• noś bluzki z długim rękawem i długie spodnie oraz buty zasłaniające całe stopy,
• używaj preparatów do odstraszania komarów,
• unikaj kontaktów seksualnych z osobami, które mogły zostać ukłute przez komara roznoszącego wirusa Zika,
• śpij w zamkniętych, odizolowanych od świata zewnętrznego pokojach. Jeżeli śpisz na zewnątrz, używaj pełnej moskitiery.

Czy jest szczepionka na wirusa Zika? Niestety, taka nie istnieje. Nie ma także specjalnej terapii czy leków działających na omawiany patogen. Leczenie obejmuje zatem minimalizowanie objawów choroby przy użyciu paracetamolu lub silniejszych przeciwzapalnych i przeciwbólowych leków niesteroidowych, jeżeli tak zaleci lekarz. Ważny jest także odpoczynek i właściwe nawodnienie – postępowanie wygląda więc tak samo, jak w przypadku innych infekcji wirusowych.

Bibliografia:

1. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/16077-zika-virus [dostęp 02.12.2023].
2. https://www.gov.pl/web/gis/wirus-zika [dostęp 02.12.2023].
3. Rawal G., Yadav S., Kumar R., Zika virus: An overview, Journal of Family Medicine and Primary Care 2016, 5(3): 523-527.
4. Wolford R. W., Schaefer T. J., Zika Virus, StatPearls 2023.