Kiedy obecność nabłonków płaskich w moczu powinna zaniepokoić? 

Obecność nabłonków płaskich w moczu jest naturalna. To efekt regeneracji komórek i złuszczania się starych w układzie moczowym. Jeśli jednak rogowacenie przebiega zbyt szybko, może to oznaczać poważne schorzenie. Co oznaczają liczne nabłonki płaskie w moczu? Jak leczyć chorobę, która doprowadza do nadmiernego rogowacenia?

Czym są nabłonki płaskie w moczu? 

Ściany układu moczowego są od wewnątrz pokryte nabłonkami różnego typu. W moczowodzie jest to nabłonek wielowarstwowy przejściowy, a w cewce moczowej i pęcherzu moczowym – nabłonek płaski. W poniższej tabeli zaprezentowane zostały rodzaje nabłonków i miejsce, gdzie występują:

 Niewielka ilość nabłonków płaskich w moczu jest stanem fizjologicznym. Stanowi konsekwencję złuszczania się nabłonka i wymiany komórek na nowe. Jeśli jednak jest ich dużo w moczu – może to sugerować schorzenia układu moczowego, którym powinien przyjrzeć się lekarz.

Jaką funkcję pełnią nabłonki płaskie? 

Komórki nabłonka płaskiego w układzie moczowym mają spłaszczony kształt i ściśle do siebie przylegają. To sprawia, że substancja międzykomórkowa niemal tu nie występuje. Komórki układają się w jedną warstwę, choć w organizmie ludzkim obecne są też nabłonki płaskie wielowarstwowe, np. w gardle.  

Rolą nabłonka płaskiego w układzie moczowym jest zabezpieczenie struktur przed wydalanymi toksynami i związkami, których organizm nie potrzebuje. Ze względu na tę istotną funkcję, nabłonki płaskie muszą być utrzymane w stale dobrej kondycji. Dlatego też bardzo szybko się regenerują, a to z kolei skutkuje rogowaceniem. 

Właśnie dlatego niewielka ilość nabłonków płaskich w moczu nie jest powodem do niepokoju. Wręcz przeciwnie. Ich obecność świadczy o tym, że proces regeneracyjny przebiega prawidłowo. Jeśli jednak złuszczanie jest zbyt intensywne, wówczas wraz z moczem wydalanych jest wiele komórek nabłonka. To sygnał alarmowy, który wymaga konsultacji z lekarzem pierwszego kontaktu, urologiem lub nefrologiem.

Jak sprawdzić obecność nabłonków płaskich w moczu? 

Aby sprawdzić, czy w moczu obecne są nabłonki płaskie, wystarczy wykonać badanie ogólne moczu. W ramach analizy laboratoryjnej badany jest odwirowany osad. Za wynik prawidłowy uznawana jest zwykle wartość 3-5 wpw (w polu widzenia mikroskopu). Jeśli taka ich ilość zostanie zaobserwowana, zostanie to oznaczone na wyniku jako „pojedyncze”. 

Jeśli nabłonków płaskich w moczu będzie więcej, zostanie to opisane jako nieliczne, liczne lub bardzo liczne. Warto przy tym zaznaczyć, że w ciąży liczne nabłonki płaskie w moczu nie są zjawiskiem nieprawidłowym w większości przypadków (jeśli nie towarzyszy temu białkomocz, krwiomocz czy bakteriuria).

Co oznaczają nabłonki płaskie w moczu? 

Zwykle zwiększona liczebność nabłonków płaskich w moczu świadczy o infekcji układu moczowego i związanym z tym stanem zapalnym. Wówczas też inne parametry moczu odbiegają od normy. Pojawiają się w nim śluz, leukocyty oraz bakterie.  

Wiele osób mylnie sądzi, że stan zapalny i infekcje układu moczowego wiążą się z dużym bólem, zwłaszcza przy opróżnianiu pęcherza. Tymczasem bezobjawowe zakażenie układu moczowego (bakteriuria) stwierdzana jest u 1-3 proc. dzieci i około 1 proc. osób dorosłych. Dowiadują się o problemie przypadkowo, wykonując badania profilaktyczne. 

Inną przyczyną obecności nabłonków płaskich w moczu jest nowotwór układu moczowego – rak płaskonabłonkowy pęcherza moczowego. Często jest to powikłanie zakażenia pasożytem schistosoma haematobium (przywra krwi). Występuje u nawet 40 proc. Egipcjan. Jednak ze względu na atrakcyjność turystyczną krajów afrykańskich, również u Europejczyków dochodzi coraz częściej do zakażenia.

Jak leczyć nabłonki płaskie w moczu? 

Zwiększona liczebność nabłonków płaskich to objaw, a nie choroba. W związku z tym leczenia wymaga schorzenie, które powoduje zwiększone złuszczanie. W przypadku stanu zapalnego spowodowanego infekcją konieczne jest wdrożenie antybiotykoterapii przy jednoczesnym zwiększonym przyjmowaniu płynów, co sprzyja wypłukiwaniu namnażających się bakterii. W przypadku nowotworu ważna jest konsultacja z onkologiem i rozpoczęcie terapii przeciwnowotworowej. 

Bibliografia: 

1. Jabłoński Z., Rak pęcherza moczowego – epidemiologia, diagnostyka i leczenie w XXI wieku, Folia Medica Lodziensia 2013, nr 40/1, s. 31-52. 
2. Kamińska J., Badanie moczu w chorobach nerek i dróg moczowych, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Białystok 2020. 
3. Wasilewska A., Żurowska A., Jung A., Kiliś-Pstrusińska L., Sikora P., Skrzypczyk P., Tkaczyk M., Zagożdżon I., Zalecenia Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej (PTNFD) dotyczące postępowania z dzieckiem z zakażeniem układu moczowego, 2021.