Niewydolność żylna – co musisz o niej wiedzieć?

Niewydolność żylna to niepokojąco częsty problem, który jest nasilony zwłaszcza w krajach wysoko rozwiniętych. W Europie cierpi na nią ponad połowa kobiet i nawet do 30% mężczyzn. Skąd bierze się niewydolność żylna? Dowiedz się, jakie objawy daje ta choroba w zależności od stopnia jej natężenia, a także jakie są możliwości leczenia.

Czym jest niewydolność żylna? Przyczyny jej rozwoju 

Niewydolność żylna to choroba przewlekła, w wyniku której pojawiają się trudności z efektywnym przepływem krwi z tkanek do serca. Polega ona na rozwoju nieodwracalnych zmian w obrębie naczyń żylnych, za które w dużej mierze odpowiada nadciśnienie żylne. Zaburza ono prawidłowe funkcjonowanie zastawek, a także upośledza napięcie ścian naczyń krwionośnych. 

Powyższe zmiany sprawiają, że żyły nie są w stanie prawidłowo transportować krwi, która zamiast płynąć do serca, cofa się w dolne partie nóg i zaczyna w nich zalegać. To prowadzi do przewlekłego uszkodzenia ścian żył i zapoczątkowuje stan zapalny. Czynniki ryzyka sprzyjające rozwojowi przewlekłej niewydolności żylnej, to: 

• uwarunkowania genetyczne, 
• wiek, 
• płeć żeńska, 
• siedzący tryb życia, 
• stosowanie antykoncepcji hormonalnej, 
• ciąża, 
• otyłość, 
• zaparcia, 
• wysoki wzrost. 

Niewydolność żylna może rozwinąć się także w obrębie miednicy. Wynika ona najczęściej z nadmiernego poszerzenia żył w tym obszarze, co – tak samo jak w przypadku kończyn dolnych – zaburza przepływ krwi i sprzyja jej zaleganiu. Rozwija się wtedy tzw. przekrwienie bierne miednicy. Niewydolność żylna w tym obszarze może prowadzić do powstania żylaków sromu i krocza. 

Choroba ta pojawia się często zwłaszcza wśród kobiet, które urodziły dwoje i więcej dzieci. Wynika to z negatywnego wpływu hormonów na układ naczyniowy, ponadto rozwijający się płód uciska na żyły miednicy. Oprócz tego, podczas samego porodu siłami natury w jamie brzusznej rośnie ciśnienie, które również może przyczynić się do niewydolności żylnej miednicy. 

Niewydolność żylna – objawy zależą od stopnia choroby 

Objawy przewlekłej niewydolności żylnej początkowo są łatwe do zignorowania, jednak nasilają się wraz z rozwojem choroby. W pierwszych stadiach możesz odczuwać ciężkość nóg, która ustąpi po odpoczynku z uniesionymi kończynami. Częste są także skurcze łydek, zwłaszcza w nocy. W kolejnych etapach pojawiają się dodatkowe dolegliwości: 

• ból wzdłuż przebiegu żyły, 
• zespół niespokojnych nóg, 
• świąd skóry, 
• pajączki, 
• widoczne pod skórą żyły o niebieskim zabarwieniu, 
• obrzęk nóg, 
• przebarwienia skóry. 

Choroby naczyń krwionośnych wiążą się też z trudnymi do leczenia zmianami skórnymi. Niewydolność żylna w zaawansowanym stadium może powodować rozwój owrzodzeń i wyprysku żylakowego, czyli swędzących, suchych lub sączących się zmian. 

Objawy niewydolności żylnej miednicy są nieco inne. Często towarzyszy jej przeszywający, palący ból w podbrzuszu, który trwa ciągle lub nawraca cyklicznie. Prowadzi to do rozwoju przewlekłego zespołu bólowego miednicy mniejszej. Dodatkowe objawy, jakie mu towarzyszą, to: 

• bolesne, obfite miesiączki,  
• naglące parcie na mocz, 
• ból podczas stosunku. 

Jakie są stopnie niewydolności żylnej? 

Do oceny zaawansowania niewydolności żylnej kończyn dolnych wykorzystuje się tzw. skalę CEAP (ang. Clinical, Etiology, Anatomy, Pathology). Lekarz określa stopień nasilenia choroby na podstawie objawów, czynników ryzyka, rozmieszczenia zmian i zachodzących procesów patologicznych. W poniższej tabelce znajdziesz objawy charakterystyczne dla poszczególnych stopni niewydolności żylnej:

Jak wygląda leczenie niewydolności żylnej? 

Pierwszym krokiem w leczeniu niewydolności żylnej jest zmiana stylu życia. Kluczowa będzie przede wszystkim aktywność fizyczna, która poprawia krążenie i wspomaga transport krwi do serca. Jeśli masz pracę siedzącą, postaraj się często zmieniać pozycję, a najlepiej co godzinę wstać i chwilę pochodzić. W domu odpoczywaj z nogami uniesionymi nieco powyżej poziomu serca. 

Istotnym elementem leczenia jest też kompresoterapia, czyli zakładanie pończoch lub rajstop uciskowych. Mają one 4 stopnie ucisku i dobierane są w zależności od stopnia niewydolności żylnej. Ich noszenie spowalnia rozwój choroby oraz zmniejsza dolegliwości. Oprócz tego istnieje wiele zabiegów inwazyjnych, które pozwalają usunąć lub zamknąć zmienione chorobowo żyły, np. skleroterapia czy różne metody laserowe. 

Ponadto w aptekach znajdziesz leki bez recepty wspomagające pracę naczyń krwionośnych. Uszczelniają ich ściany, zmniejszają lepkość krwi i przywracają prawidłowe napięcie żył. Dzięki temu łagodzą objawy takie jak skurcze, bóle i obrzęki nóg. Leki te mogą zawierać m.in.: 

• wyciąg z kasztanowca, 
• pochodne rutyny, 
• diosminę, 
• hesperydynę, 
• escynę, 
• dobezylan wapnia.

Czy niewydolność żylną można wyleczyć? 

Niestety niewydolność żylna nóg to choroba, która zostaje na całe życie. Zmiany w budowie naczyń krwionośnych są nieodwracalne, a uszkodzone żyły można jedynie usunąć lub zamknąć. Na szczęście dzięki zabiegom profilaktycznym i stosowaniu leków możesz znacznie spowolnić postęp choroby. 

Oprócz wspomnianych wcześniej zmian stylu życia, pomocna jest też fizjoterapia, którą zaleca się zwłaszcza w wyższych stadiach niewydolności żylnej kończyn dolnych. Ćwiczenia to np. żylna rehabilitacja, składająca się z rozgrzewki, treningu na stepperze, biegu, a na końcu odpoczynku z uniesionymi nogami. 

Jak jeszcze możesz o siebie zadbać? Pamiętaj o prawidłowym nawodnieniu oraz diecie. Niewydolność żylna wymaga m.in. dużej ilości owoców i warzyw bogatych w witaminę C oraz flawonoidy, które wzmacniają naczynia krwionośne. Przydadzą się też kwasy omega-3 o działaniu przeciwzapalnym, obecne w rybach, olejach i orzechach. 

Bibliografia: 

1. Neubauer-Geryk J., Bieniaszewski L., Przewleka choroba żylna – patofizjologia, obraz kliniczny i leczenie, Choroby Serca i Naczyń 2009, 6(3): 135-141. 
2. Porzucek A., Niziołek J., Żyga J., Szmygin M., Pyra K., Zespół przekrwienia biernego jako jedna z przyczyn przewlekłego bólu miednicy mniejszej u kobiet, Współczesne zastosowanie radiologii w medycynie, Instytut Promocji Kultury i Nauki Dr Jerzy Bednarski, Lublin 2020, s. 120-127. 
3. Zubilewicz R., Jaroszyński A., Przewlekła choroba żylna, Forum Medycyny Rodzinnej 2015, 9(5): 400-404.