Adenomioza, czyli odmiana endometriozy. Jak się objawia?

Adenomioza to stan, gdy komórki endometrium (błony śluzowej macicy) znajdują się w okolicznej tkance mięśniowej. Jest to zatem choroba typowo kobieca. Objawia się szeregiem symptomów ze strony układu rozrodczego. Jak wygląda leczenie adenomiozy i w jaki sposób się ją diagnozuje?

Adenomioza – co to jest?

Adenomioza to choroba rozwijająca się w układzie rozrodczym kobiety. W jej przebiegu dochodzi do rozrostu endometrium, czyli błony śluzowej macicy, które wrasta w tkankę mięśniową (miometrium), nadal spełniając swoje podstawowe funkcje. Inaczej nazywana jest endometriozą wewnętrzną lub endometriozą ściany macicy. Adenomioza występuje w następujących postaciach:

• adenomioza ogniskowa – obca tkanka występuje w mięśniach w jednej, skondensowanej postaci,
• adenomioza rozsiana – charakteryzuje się tym, że komórki endometrium pojawiają się w różnych miejscach tkanki mięśniowej i występują pomiędzy poszczególnymi włóknami.

Poza tym adenomioza może też występować w postaci torbieli – mają wtedy wielkość od kilku do kilkudziesięciu milimetrów, wypełnione są treścią podbarwioną krwią i endometrium. W większości przypadków endometrioza wewnętrzna rozwija się w trzonie macicy, ale zdarza się także, iż przyjmuje postać zaotrzewnową (poza jamą brzuszną) lub wewnątrzszyjkową (gdy komórki endometrium pojawiają się w szyjce macicy).

Adenomioza a endometrioza – jakie są różnice?

Tak naprawdę ciężko mówić o różnicach pomiędzy adenomiozą a endometriozą. Endometrioza jest to bowiem stan, kiedy komórki endometrium „wędrują” poza błonę śluzową macicy i rozwijają się nie tylko w różnych miejscach układu rozrodczego, ale także na innych narządach. Adenomioza jest zatem po prostu jednym z rodzajów endometriozy.

Adenomioza a rak. Czy endometrioza wewnętrzna to nowotwór?

Adenomioza nie jest chorobą nowotworową, taki stan nie stanowi także bezpośredniej przyczyny jej rozwoju. Musisz jednak mieć na uwadze fakt, że zarówno adenomioza, jak i endometrioza obejmująca inne tkanki organizmu, mogą towarzyszyć rakowi trzonu macicy.

Objawy adenomiozy są związane z cyklem miesiączkowym

Myślisz, że rozwinęła się u ciebie adenomioza? Objawy zawsze dają o sobie znać. Endometrioza wewnętrzna często rozwija się bezobjawowo, co utrudnia diagnozę. Kiedy jednak zaobserwujesz u siebie zaburzenia cyklu miesiączkowego lub inne dolegliwości układu rozrodczego, skonsultuj się z ginekologiem, aby wykluczyć albo potwierdzić adenomiozę. Wśród objawów zgłaszanych przez pacjentki z tym schorzeniem najczęściej wymienia się:

• ból w podbrzuszu odczuwany podczas menstruacji,
• dłuższe i bardziej intensywne krwawienia miesiączkowe,
• plamienia pomiędzy miesiączkami,
• bolesne współżycie (dyspareunia),
• problemy z zajściem w ciążę (niepłodność),
• tkliwość lub ból podbrzusza niezwiązany z cyklem, co może wynikać z powiększenia się macicy i ciągłego ucisku tkanek.

Adenomioza a ciąża

Adenomioza to schorzenie, które – ze względu na ograniczone miejsce i tym samym utrudnioną wędrówkę plemników – może przyczyniać się do niepłodności u kobiet w wieku rozrodczym. Zaobserwowano także większy odsetek poronień wśród pacjentek ze stwierdzoną endometriozą wewnętrzną. Choroba nie przekreśla jednak twoich szans na zajście w ciążę – porozmawiaj ze swoim lekarzem o metodzie in vitro, a także o leczeniu adenomiozy.

Dlaczego u niektórych kobiet rozwija się adenomioza?

Nie ustalono jednoznacznej przyczyny adenomiozy. Lekarze biorą pod uwagę zarówno czynniki genetyczne, immunologiczne, jak i hormonalne. Zauważono także większą częstotliwość migracji komórek endometrium u kobiet po urazach macicy. Mogą one mieć miejsce np. podczas łyżeczkowania, ale też w czasie porodu naturalnego czy cesarskiego cięcia.

Diagnostyka adenomiozy

Jak rozpoznaje się adenomiozę? USG, rezonans magnetyczny oraz histeroskopia to trzy niezawodne badania, które obok wywiadu lekarskiego pozwalają lekarzowi postawić właściwą diagnozę:

• USG dopochwowe (transwaginalne) – dzięki niemu lekarz może obejrzeć strukturę błony śluzowej macicy i zauważyć nieprawidłowości np. w jej rozmiarze, zatarciu granicy pomiędzy endometrium a miometrium czy widocznej hiperplazji,
• rezonans magnetyczny – pozwala na uzyskanie bardziej szczegółowego obrazu narządów rodnych kobiety,
• histeroskopia – pozwala nie tylko na dokładne obejrzenie wnętrza narządów rozrodczych, ale także na pobranie próbki tkanki do badania histopatologicznego lub zabiegowe usunięcie ewentualnych patologii.

Leczenie adenomiozy polega na minimalizowaniu objawów

Należy pamiętać, że pełne wyleczenie adenomiozy nie jest możliwe. Terapia ma na celu zminimalizowanie dokuczliwych objawów i jest dobierana każdorazowo indywidualnie do stanu zdrowia pacjentki. Wśród najczęściej wybieranych metod należy wymienić:

• terapię hormonalną – zwykle opiera się na przyjmowaniu leków antykoncepcyjnych lub na wykorzystaniu hormonalnej wkładki wewnątrzmacicznej. Dzięki niej często udaje się uregulować cykl miesiączkowy oraz samą menstruację, a także zminimalizować dolegliwości bólowe,
• operacja laparoskopowa – wykorzystuje się ją w przypadku ogniskowych zmian w przebiegu adenomiozy,
• usunięcie macicy (histerektomia) – to ostateczne rozwiązanie, które stosuje się wyłącznie w sytuacji, gdy inne metody lecznicze zawodzą, a dolegliwości nie pozwalają pacjentce na utrzymanie odpowiedniego komfortu codzienności.

Adenomioza – leczenie naturalne i dieta

Istnieje teoria, wedle której adenomioza jest chorobą o podłożu zapalnym. W takiej sytuacji w łagodzeniu dolegliwości związanych z endometriozą wewnętrzną może pomóc stosowanie odpowiedniej diety oraz ziół o właściwościach łagodzących stany zapalne. Pamiętaj jednak, że takie działania mogą stanowić jedynie wsparcie dla terapii farmakologicznej – nie powinnaś rezygnować z konsultacji ginekologicznej. Oto główne założenia diety przeciwzapalnej:

• zwróć uwagę na indeks glikemiczny spożywanych produktów – pamiętaj, że obróbka termiczna i mechaniczna warzyw podnosi IG,
• pamiętaj o wysokiej zawartości błonnika w poszczególnych posiłkach,
• zadbaj o właściwą podaż jednonienasyconych i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w codziennym menu,
• wyeliminuj z diety żywność przetworzoną i zawierającą dużą ilość soli oraz nasyconych kwasów tłuszczowych.

Jeżeli chodzi o zioła o działaniu przeciwzapalnym, warto wypróbować nagietek lekarski, pokrzywę zwyczajną, miętę, lawendę, babkę lancetowatą, krwawnik pospolity czy dziurawiec zwyczajny. Pamiętaj jednak o tym, żeby skonsultować włączenie ziół do diety z lekarzem, ponieważ mogą one wchodzić w interakcje z lekami lub pogorszyć twój stan, jeżeli chorujesz przewlekle.

Bibliografia:

1. Gunther R., Walker C., Adenomyosis, StatPearls 2023.
2. https://pan.pl/en/adenomyosis-a-female-disease-similar-to-endometriosis/ [dostęp 25.05.2023].
3. Loring M., Chen T. Y., Isaacson K. B., A Systematic Review of Adenomyosis: It Is Time to Reassess What We Thought We Knew anout the Disease, JMIG 2020, vol. 28, iss. 3, pp. 644-655.
4. Schrager S., Yogendran L., Marquez C. M., Sadowski E. A., Adenomyosis: Diagnosis and Management, American Family Physician 2022, 105(1): 33-38.