Odwarstwienie siatkówki – przyczyny, objawy, leczenie. Kiedy potrzebna jest operacja przy odwarstwieniu siatkówki?

Odwarstwienie siatkówki jest poważną chorobą okulistyczną, której przyczyną jest oddzielenie się sensorycznej siatkówki od nabłonka barwnikowego. Jej klasycznymi objawami są: nieostrość widzenia, zaciemnienie obrazu i charakterystyczne błyski przed oczami. Chory z takimi objawami wymaga pilnej pomocy medycznej, ponieważ odwarstwienie siatkówki prowadzi do całkowitej ślepoty.

Ryzyko odwarstwienia siatkówki wzrasta z wiekiem, ale narażone na zachorowanie są także osoby krótkowzroczne, po operacjach zaćmy, z urazami w obrębie gałki ocznej lub stanami zapalnymi. Są cztery rodzaje tej choroby: przedarciowe, trakcyjne, wysiękowe i trakcyjno-przedarciowe odwarstwienie siatkówki. Leczenie operacyjne jest jedyną metodą na odzyskanie ostrości widzenia.

Odwarstwienie siatkówki – co to jest?

Odwarstwienie siatkówki oka (ang. retinal detachment, RD) to poważna choroba prowadząca do ślepoty. Jej przyczyną jest oddzielenie się siatkówki neurosensorycznej od warstwy nabłonka barwnikowego na skutek osłabienia sił powodujących przyleganie obu tych warstw do siebie. Prowadzi to do nagromadzenia się płynu podsiatkówkowego pomiędzy siatkówką a nabłonkiem, czego skutkiem są zaburzenia widzenia.

Przyczyny odwarstwienia siatkówki

Ryzyko odwarstwienia siatkówki wzrasta z wiekiem, ale nie jest to jedyny czynnik decydujący. Na chorobę narażone są również osoby krótkowzroczne, po operacjach zaćmy i diabetycy, którym grozi retinopatia proliferacyjna. Czynnikiem sprawczym odwarstwienia siatkówki mogą być również urazy w obrębie gałki ocznej, tylne odłączenie ciała szklistego, guzy naczyniówki lub stany zapalne oka.

W zależności od przyczyn wyróżnia się jej następujące rodzaje:

• przedarciowe odwarstwienie siatkówki – występuje rzadko, bo tylko u 1 na 10000 osób; jest zwykle obustronne, a jego cecha charakterystyczna to uszkodzenie siatkówki sensorycznej (przedarcie), które otwiera się na skutek działania trakcji szklistkowo-siatkówkowej. Efektem jest nagromadzenie się płynu pomiędzy siatkówką a nabłonkiem;
• trakcyjne odwarstwienie siatkówki – jego przyczyną jest odciąganie siatkówki sensorycznej od nabłonka na skutek kurczących się błon szklistkowo-siatkówkowych;
• wysiękowe odwarstwienie siatkówki, w którym płyn podsiatkówkowy pochodzi z naczyń nabłonka barwnikowego lub z naczyniówki, a jego gromadzenie się nie pochodzi z uszkodzeń;
• trakcyjno-przedarciowe odwarstwienie siatkówki – jego najczęstszą przyczyną jest retinopatia cukrzycowa. Jest efektem współistnienia zarówno trakcyjnego, jak i przedarciowego odwarstwienia siatkówki.

RD wymaga pilnej pomocy okulistycznej. Nieleczone może prowadzić do całkowitej ślepoty.

Objawy odwarstwienia siatkówki

Charakterystycznym objawem odwarstwienia siatkówki są zaburzenia ostrości widzenia. Chory ma błyski przed oczami, a widziany obraz jest zacieniony. Większość osób skarży się na ubytek pola widzenia. Przyjmuje on postać „zasłony”, która pojawia się o różnych porach dnia. Symptomy wskazane przez chorego traktuje się jako objawy subiektywne, czyli będące jego prywatnymi odczuciami. Inne może zobaczyć jedynie lekarz w badaniu przedmiotowym.

Do objawów przedmiotowych zalicza się:

• pęcherz oderwanej siatkówki widoczny w badaniu oftalmoskopowym,
• przedarcie widoczne na powierzchni pęcherza (są to zwykle małe kropki),
• obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego,
• skupiska barwnika w ciele szklistym.

Dolegliwości związane z odwarstwieniem siatkówki mogą się nasilać, dlatego wizyta u okulisty powinna się odbyć w trybie pilnym.

Leczenie odwarstwienia siatkówki

Przy odwarstwieniu siatkówki operacja jest jedyną metodą na przywrócenie ostrości widzenia. W trakcie zabiegu chory ma zakładaną opaskę ze specjalną kształtką, która pozwala zbliżyć na nowo siatkówkę sensoryczną do nabłonka.

Operacją bardziej inwazyjną jest zabieg witrektomii przeprowadzany wewnątrz gałki ocznej, który polega na usunięciu zmian przyczyniających się do odwarstwienia i zabezpieczeniu gałki ocznej przed ponownym nawrotem choroby. Zabiegi operacyjne uzupełnia się laseroterapią lub krioterapią.

Odwarstwienie siatkówki – czego unikać po operacji?

Po zabiegu operacyjnym w obrębie gałki ocznej trzeba ograniczyć aktywność fizyczną do minimum. Chory musi przestrzegać zaleceń lekarza i stosować przepisane przez niego leki. Leczenie jest długotrwałe i nie gwarantuje powrotu do pełnej sprawności. Bywa to wskazaniem do uzyskania świadczeń chorobowych. Jest to możliwe nawet wtedy, gdy chory pracuje mimo odwarstwienia siatkówki, a renta jest mu wypłacana jako świadczenie z powodu częściowej niezdolności do pracy. Decyzja o jej przyznaniu zależy od lekarza orzekającego.