Prozopagnozja, czyli zaburzenie związane z rozpoznawaniem twarzy
Prozopagnozja to zaburzenie, które znacznie obniża jakość życia i prowadzi do wielu nieporozumień. Co więcej, może ono dotknąć osoby w każdym wieku. Z problemem tym boryka się przynajmniej 2 proc. populacji, przy czym wielu pacjentów nie ma świadomości, że ich taka przypadłość dotyczy. Na czym polega prozopagnozja i jakie są jej przyczyny? Odpowiedź znajdziesz w tym artykule.
Czym jest prozopagnozja?
Prozopagnozja, określana też mianem „ślepoty twarzy” czy „syndromem Brada Pitta”, to stan, w którym pacjent nie rozpoznaje twarzy i „namalowanych” na niej emocji pomimo braku problemów ze wzrokiem oraz pamięcią. Jednocześnie osoba z tą przypadłością nie ma problemów z identyfikacją innych obiektów.
Prozopagnozję zalicza się do zaburzeń neurologicznych, a zarazem do tzw. agnozji, a więc zaburzeń związanych z niewłaściwym rozpoznawaniem bodźców. Czasem choroba idzie w parze z innymi agnozjami wzrokowymi, m.in. z dezorientacją topograficzną (związaną z nierozpoznawaniem różnych miejsc) czy dysleksją. Ślepota twarzy prowadzi też do poważnych problemów związanych z funkcjonowaniem w społeczeństwie.
Osoby z prozopagnozją zwykle nie są w stanie rozpoznać, czyją twarz widzą, nawet jeśli jest to twarz osób bliskich, widzianych wielokrotnie. Choroba ta może mieć różne nasilenie – niektóre osoby z prozopagnozją mogą mieć trudności jedynie z rozpoznaniem znajomej twarzy, z oszacowaniem płci i wieku widzianej osoby. Inne nie odróżniają znajomych twarzy od nieznajomych, a jeszcze kolejne mogą nawet nie być w stanie odróżnić twarzy od przedmiotu. Niektóre osoby z tym zaburzeniem nie potrafią rozpoznać nawet własnej twarzy. Warto podkreślić, że prozopagnozja nie jest związana z osłabieniem wzroku ani chorobą psychiczną.
Jakie są przyczyny prozopagnozji?
Prozopagnozja może mieć różne przyczyny. Często jest ona wrodzona – wówczas mówi się, że jest to prozopagnozja rozwojowa. Dochodzi do niej w wyniku zmian w korze skroniowej, zakręcie wrzecionowatym oraz dolnej okolicy potylicznej. Zdaniem niektórych naukowców pewien wpływ na jej pojawienie się mają też uwarunkowania genetyczne, a konkretnie mutacje w obrębie genów. Z drugiej strony bywa ona nabyta i czasem pojawia się np. w wyniku guza mózgu, udaru (zwykle jest to udar tętnicy tylnej) lub chorób neurodegeneracyjnych (takich jak stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona czy choroba Alzheimera).
Jakie są objawy prozopagnozji?
Najważniejszym symptomem prozopagnozji są trudności związane z rozpoznawaniem twarzy zarówno nowych, jak i tych już znanych, włączając w to twarze najbliższych członków rodziny – na żywo lub na fotografiach. Osoby z tym zaburzeniem mają też problemy z określaniem płci oraz wieku swoich rozmówców. Wszystkie twarze wydają się dla nich wszak takie same. Czasem pacjent z tym zaburzeniem nie jest w stanie rozpoznać nawet własnego oblicza ani odróżnić twarzy od przedmiotu.
Kiedy osoby ze ślepotą twarzy oglądają serial, mają problem z rozeznaniem się w fabule, ponieważ nie są w stanie zidentyfikować poszczególnych bohaterów. Gdy spotykają osobę, którą wcześniej poznali, nie zawsze się witają, ponieważ mogą jej po prostu nie rozpoznawać.
Na grafice widać wizualizacje mózgu. Na czerwono został oznaczony zakręt wrzecionowaty, odpowiedzialny za rozpoznawanie ludzkich twarzy.
Jak wygląda leczenie prozopagnozji?
Nie da się wyleczyć prozopagnozji. Jedyną metodą radzenia sobie w takiej sytuacji jest tzw. kompensacja. Osoba z tym zaburzeniem z czasem uczy się rozpoznawać różne osoby, biorąc pod uwagę np. ich głos czy sylwetkę, a także inne charakterystyczne cechy zamiast rysów twarzy. Identyfikuje ona również poszczególnych ludzi na podstawie rozmowy i zadawanych pytań.
Podstawą zawsze jest badanie neurologiczne, celem sprawdzenia, czy już na tym etapie pacjent nie ma innych zaburzeń świadczących o poważnym uszkodzeniu układu nerwowego – niedowładu – zaburzeń siły mięśniowej, niedoczulicy – zaburzeń czucia, zaburzeń równowagi, zaburzeń mowy, objawów patologicznych. Następnym krokiem jest przeprowadzenie badań dodatkowych – przede wszystkim szczegółowego obrazowania. Jeśli nie ma przeciwwskazań takich jak klaustrofobia lub metalowe elementy w ciele pacjenta, badaniem z wyboru jest rezonans magnetyczny.
Jakie są znane osoby z prozopagnozją?
Jedną z najpopularniejszych osób z prozopagnozją jest Brad Pitt. Z przypadłością tą zmaga się także Oliver Sacks, neurolog i autor książek poświęconych m.in. temu problemowi. Nie można zapomnieć o tym, że dotyczy ona również szwedzkiej księżniczki Wiktorii.
Test na prozopagnozję
Istnieją bardzo różne testy na prozopagnozję – można je znaleźć m.in. w internecie. Pamiętaj jednak, że często nie są one tworzone przez specjalistów, dlatego chcąc zdiagnozować swój problem, należy skonsultować się z neurologiem lub neuropsychologiem.
O ekspertce:
Joanna Piotrowska – specjalista neurolog, certyfikowany lekarz medycyny stylu życia, DiplIBLM, Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Członek Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, Polskiego Towarzystwa Bólów Głowy, International Parkinson and Movement Disorder Society, European Huntington’s Disease Network, Polskiego Towarzystwa Medycyny Stylu Życia, American College of Lifestyle Medicine oraz Mediterranean Lifestyle Medicine Institute. Praktykowała w Polsce, we Włoszech oraz na Tajwanie. Link do rozmowy: https://www.hellozdrowie.pl/niektore-osoby-z-tym-zaburzeniem-nie-potrafia-rozpoznac-nawet-wlasnej-twarzy-o-prozopagnozji-mowi-neurolozka-joanna-piotrowska/.
Bibliografia:
- DeGutis J., Bahierathan K., Barahona K., Lee E., Evans T. C., Min Shin H., Mishra M., Likitlersuang J., Wilmer J. B., What is the prevalence of developmental prosopagnosia? An empirical assessment of different diagnostic cutoffs, Cortex 2023, tom 161, s. 51-64.
- Josephs K. A., Josephs K. A., Prosopagnosia: face blindness and its association with neurological disorders, Brain Communications 2024, tom 6.
- Nealon D., How Common Is Face Blindness?, https://hms.harvard.edu/news/how-common-face-blindness [dostęp 25.08.24].
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
Polecamy
Christina Applegate o koszmarnym bólu przy stwardnieniu rozsianym: „Leżałam w łóżku i krzyczałam”
Polacy stworzyli system, który przyspiesza diagnostykę udarów mózgu. Wynik już po 3 minutach!
Pierwsza taka operacja w Polsce. Lekarze usunęli 71-latkowi guza mózgu przez oczodół
„Jej potencjał jest duży”. Polska szczepionka przeciw miażdżycy może zrewolucjonizować leczenie
się ten artykuł?
