Co może oznaczać ból stopy przy chodzeniu i spoczynku, o czym zaś świadczą bolące stopy w ciąży?

Ból stopy nie jest jednoznacznym objawem. Przyczyny dolegliwości mogą mieć charakter miejscowy, związany bezpośrednio z chorobami w obrębie stopy, bądź stanowić efekt promieniowania bólu z odległych narządów i układów organizmu.

Ból w stopie to dokuczliwa przypadłość, która może wpływać na jakość chodzenia i odpoczynku. W zależności od przyczyn, bóle mogą być odczuwane w różnych częściach stopy i pojawiać się w różnych okolicznościach, np. ból śródstopia od góry czy ból pod stopą podczas chodzenia.

Ból stopy

Ból to negatywne odczucie powstające pod wpływem bodźców uszkadzających tkanki bądź zagrażających jej uszkodzeniem, co stanowi sygnał o patologicznych procesach zachodzących w organizmie. Stopy pełnią znaczącą rolę w przemieszczaniu się oraz odpowiadają za utrzymywanie ciężaru ciała w pionie. Zaburzenie pracy struktur kostno-mięśniowo-stawowych stóp, funkcji dynamicznych i statycznych, może wywoływać bóle w ich obrębie.

Czego dowodem może być boląca stopa?

Topografia stopy stanowi główny podział jej obszarów na: palce, śródstopie oraz stęp i piętę, a także wyróżnia powierzchnię grzbietową, boczną, przyśrodkową i podeszwową. Ból stóp zazwyczaj obciąża jeden fragment stopy, lecz w zależności od przyczyn, może mieć również charakter rozlany i promieniować na sąsiednie odcinki, a nawet zajmować całą stopę.

Ból palców u nóg wywołują m.in.:

• wrastający paznokieć, dodatkowo utrudniający komfortowe chodzenie,
• nagniotki i odciski, czyli stwardniała skóra najczęściej w okolicach przestrzeni międzypalcowych lub stawów śródstopno-paliczkowych.

Ból pod stopą przy palcach, utrudniający chodzenie, jest objawem np.: palucha biegacza – występującego w towarzystwie obrzęku w okolicy pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego, palca młotkowatego, czyli przykurczu zgięciowego 2. palca z odciskiem na opuszku ostatniego paliczka, choroby Mortona, czyli bólu pod stopą między 2. a 3. Palcem.

Ból śródstopia, czyli ból podbicia w stopie, może być wywołany m.in.:

• płaskostopiem, czyli spłaszczeniem lub zanikiem sklepień podeszwy stopy,
• stopą wydrążoną, czyli nadmiernym wysklepieniem podeszwy pomiędzy guzem piętowym a głowami kości śródstopia – bolące śródstopie dokucza najbardziej w punktach podparcia,
• grzybicą stóp, z pojawiającym się swędzeniem, zaczerwienieniem, wykwitami skórnymi i obrzękiem; najczęściej powstaje w miejscach wilgotnych i ciepłych, takich jak przestrzenie międzypalcowe, ale często promieniuje po powierzchni zewnętrznej stopy, a nawet grzbietowej,
• haluksem, czyli paluchem koślawym – bocznie odchylony paluch wywołuje dolegliwości na spodniej części stopy, bezpośrednio pod palcem, ale też promieniuje wzdłuż przyśrodkowego brzegu stopy.

Ból pod stopą w okolicy pięty jest objawem np.:

• ostrogi piętowej, czyli zapalenia rozcięgna podeszwowego – ból często promieniuje do śródstopia i utrudnia chodzenie,
• pięty Haglunda, czyli jałowej martwicy guza kości piętowej,
• modzeli, czyli zgrubiałego i przerośniętego naskórka – ból najczęściej dokucza w trakcie chodzenia.

Ból w stopie – inne przyczyny

Ból śródstopia od góry, po zewnętrznej stronie i w towarzystwie opuchlizny, to zazwyczaj efekt bezpośrednich urazów mechanicznych stopy, takich jak stłuczenia, skręcenia, złamania, przeciążenia. Bólom śródstopia i podeszwy w okolicy palców sprzyja otyłość i dyscypliny sportowe wymagające skakania i biegania, a także nieodpowiednio dobrane obuwie i buty z wysokim obcasem. Ból stóp w ciąży może pojawić się w ostatnich tygodniach przed porodem – spowodowany zazwyczaj przyrostem masy ciała i obrzękami stóp, wynikającymi z zatrzymania wody w organizmie.

Bolące stopy w przebiegu chorób

Dolegliwości bólowe mogą mieć ze stopami związek pośredni, a ich źródłem, które może znajdować się w odległym miejscu, mogą być:

• choroby wynikające z ucisku gałęzi nerwowych kręgosłupa lędźwiowego, wywołujące dodatkowo parestezje, takie jak: rwa kulszowa, przepuklina krążka międzykręgowego, osteofity, miażdżyca kończyn dolnych czy zakrzepica żył głębokich, zwężające światło naczyń krwionośnych, prowadzące do przewlekłego niedokrwienia dystalnych odcinków nóg, wywołujące ból prawej lub lewej stopy, oziębienie skóry i bladość,
• neuropatie obwodowe związane z chorobami typu cukrzyca, nowotwory hematologiczne, alkoholizm.

Leczenie bólu stóp

Leczenie rozpoczyna się od ustalenia przyczyny, z którą należy podjąć walkę. Bóle stóp często ustępują po eliminacji czynników je wywołujących, dlatego:

• w przypadku bólu wynikającego z przeciążenia fizycznego zaleca się odpoczynek i ograniczenie aktywności fizycznej, a także ciepłe kąpiele i masaże rozluźniające,
• na bóle śródstopia, grzbietu i podeszwy czy palców wynikające z deformacji anatomicznych zaleca się wkładki ortopedyczne wspierające biomechanikę stopy, odpowiednio dopasowane obuwie oraz ćwiczenia ruchowe rozciągające i wzmacniające struktury stopy,
• na ból w stopie z boku, wywołany np. grzybicą, zaleca się farmakoterapię przeciwbólową i przeciwgrzybiczą oraz odpowiednią higienę.