Co to jest immunologia i jakie są jej rodzaje? Badania immunologiczne w diagnostyce

Immunologia to obszerny dział nauki zajmujący się reakcją obronną organizmu na patogeny oraz substancje toksyczne. Lekarz specjalista immunologii klinicznej zajmuje się natomiast rozpoznawaniem, leczeniem i zapobieganiem zaburzeniom w zakresie funkcjonowania układu odpornościowego.

Badania immunologiczne mają szerokie zastosowanie w diagnostyce chorób autoimmunologicznych, niepowodzeń położniczych w postaci poronień nawykowych czy też w transfuzjologii. Wydaje się, że rozwijająca się immunologia przyniesie korzyści w leczeniu wielu schorzeń.

Co to jest immunologia?

Immunologia to dziedzina nauki łącząca medycynę z naukami biologicznymi. Zajmuje się funkcjonowaniem mechanizmów obronnych organizmu przed czynnikami zewnętrznymi, takimi jak drobnoustroje (bakterie, wirusy, grzyby) czy też toksyny i ich prawidłowym przebiegiem. Reakcja immunologiczna dorosłych oraz dzieci różni się od siebie, dlatego w każdej z tych grup wiekowych zauważa się inne problemy.

Pojęcie immunologii jest bardzo szerokie. W skład tej nauki wchodzą:

• immunobiologia,
• immunochemia,
• immunogenetyka,
• immunologia kliniczna,
• immunologia transfuzjologiczna,
• immunofarmakologia,
• serologia,
• transplantologia,
• immunopatologia,

i inne.

Immunologa kliniczna to jedna ze specjalności lekarskich zajmująca się rozpoznawaniem, zapobieganiem oraz leczeniem chorób na tle immunologicznym, a lekarzem immunologiem może zostać specjalista chirurgii dziecięcej, chirurgii ogólnej, chorób wewnętrznych, zakaźnych, dermatologii i wenerologii, onkologii klinicznej, patomorfologii, pediatrii, położnictwa i ginekologii, chemioterapii nowotworów, chorób płuc, diagnostyki laboratoryjnej, radioterapii onkologicznej, który przejdzie kurs trwający dwa lata. Rozkwit tej dziedziny obserwuje się między innymi dzięki obecności coraz większej ilości szczepień.

Immunologia transfuzjologiczna zajmuje się przede wszystkim interakcjami zachodzącymi w trakcie przetaczania krwi, aby zapobiec niepożądanym odczynom, które mogą doprowadzić do utraty zdrowia lub życia pacjenta, pozyskiwaniem preparatów do produkcji immunoglobulin anty-D stosowanych w profilaktyce konfliktu serologicznego oraz badaniami w zakresie serologii grup krwi u krwiodawców, osób chorych oraz ciężarnych.

Immunologia – choroby autoimmunologiczne

Częścią medycyny, którą zajmuje się immunologia, są również choroby autoimmunologiczne. W ich przebiegu dochodzi do niszczenia organizmu przez nieprawidłowo funkcjonujący układ odpornościowy, który zaczyna rozpoznawać swoje tkanki jako nieprawidłowe i obce. Do chorób autoimmunologicznych należy między innymi toczeń, nieswoiste zapalenia jelit, choroba Hashimoto, choroba Addisona, sarkoidoza, miastenia, reumatoidalne zapalenie stawów. Przyczyna powstawania chorób autoimmunologicznych nie jest do końca poznana i wciąż są prowadzone badania nad jej poznaniem.

Immunologia a ciąża

Immunologia wykorzystywana jest również w położnictwie i ginekologii oraz medycynie rozrodu. Reakcje obronne organizmu w niektórych sytuacjach mogą doprowadzić bowiem do konfliktu serologicznego kończącego się w niektórych przypadkach zgonem wewnątrzmacicznym płodu i który jest zagrożeniem dla zdrowia i życia kobiety. Dzięki odkryciom immunologicznym możliwa jest obecnie produkcja leków, które podawane w ciąży zapobiegają występowaniu tego problemu.

Innym obszarem w medycynie rozrodu, w którym przeprowadza się badania układu odpornościowego, jest obecność poronień nawykowych. Immunologia tego schorzenia nie została do końca poznana, odkryto natomiast, iż za ich dużą część odpowiada odpowiedź komórkowa typu pierwszego wyzwalana przy pomocy dysfunkcji autoimmunologicznych, które rozpoznają płód jako obcy dla organizmu matki i niszczą go.

Immunologia – badania

Istnieje szereg badań laboratoryjnych, które można wykonać w celu oceny funkcjonowania układu odpornościowego. Są one wykorzystywane w diagnostyce chorób zakaźnych oraz autoimmunologicznych, a także wrodzonych niedoborów odporności.

W większości przypadków wykrycie patogenu wywołującego infekcję opiera się na badaniach serologicznych. We krwi lub innych płynach ludzkiego ciała poszukuje się przeciwciał przeciwko drobnoustrojom. Takie badania wykorzystuje się między innymi przy podejrzeniu toksoplazmozy, cytomegalii u ciężarnych, w wirusowych zapaleniach wątroby, mononukleozie, bakteryjnych zakażeniach patogenami z rodzaju Mycoplasma czy Chlamydia. Są one wykonywane przy pomocy różnych technik i w niektórych przypadkach wymagają wielokrotnych powtórzeń. Badania przeciwciał również znajdują coraz szersze zastosowanie w zaburzeniach przebiegających z autoagresji.