Opatrunki na rany – co warto o nich wiedzieć?

Współczesna medycyna oferuje szerokie możliwości leczenia uszkodzeń skóry. W aptekach znajdziesz mnóstwo specjalistycznych, nowoczesnych opatrunków na rany, które znacząco różnią się budową i funkcjami. Dobór odpowiedniego środka do rodzaju urazu pozwala przyspieszyć proces jego gojenia. Dowiedz się więcej na temat dostępnych rodzajów opatrunków na rany.

Dobór opatrunku zależy od rodzaju rany

Główny podział ran jest zależny od czasu ich gojenia się. Wyróżniamy: 

• rany ostre – zaliczają się tu wszelkie uszkodzenia skóry w wyniku urazów, a także rany pooperacyjne. Znikają one w przeciągu 8-12. tygodni, 
• rany przewlekłe – to np. owrzodzenia czy odleżyny, które mogą goić się przez wiele miesięcy. 

Przebieg procesu gojenia zależy od wielu czynników, w tym wielkości i głębokości rany oraz ilości wysięku. Ale to nie wszystko – istotny jest także ogólny stan chorego, np. choroby przewlekłe, które mają duży wpływ na zdolność skóry do regeneracji. U osób z niewydolnością krążenia czy cukrzycą procesy gojenia są utrudnione i zachodzą wolniej. 

Bardzo ważny jest również sposób odżywiania. Seniorzy często cierpią na brak apetytu, a uboga dieta pozbawia organizmu składników niezbędnych do prawidłowego i szybkiego gojenia się. Wszystkie te czynniki trzeba wziąć pod uwagę podczas doboru nie tylko opatrunków na rany, ale także innych sposobów leczenia, np. przy pomocy fizjoterapii i odpowiedniej diety. Dlatego terapię trudno gojącej się rany powinien ustalić specjalista w tym zakresie.

Jakie są rodzaje opatrunków na rany?

Podstawowym rodzajem opatrunku na rany jest zwykły jałowy gazik, który zabezpiecza uszkodzoną skórę przed czynnikami zewnętrznymi. W zupełności wystarczy on w przypadku drobnych otarć, skaleczeń czy innych delikatnych urazów. Alternatywą jest opatrunek w sprayu na rany, który tworzy na ich powierzchni elastyczną, wodoodporną warstwę. 

W aptekach znajdziesz również gotowe opatrunki na rany pooperacyjne. Składają się z gazika otoczonego plastrem, dzięki czemu mocno trzymają się skóry i nie wymagają dodatkowego przyklejania. Występują w różnych rozmiarach, więc łatwo dopasować odpowiedni do wielkości rany. 

Nieco inaczej wygląda kwestia oparzeń. W tym przypadku warto zastosować opatrunek żelowy na rany, który zapewnia idealne środowisko do ich gojenia się. Jest on przezroczysty, więc można łatwo kontrolować cały proces. Taki opatrunek pochłania niewielki wysięk, a ponadto wspomaga oczyszczanie rany z martwych tkanek.

Nowoczesne opatrunki na trudno gojące się rany

Proces gojenia się ran przewlekłych często jest skomplikowany. Najważniejsze jest w tym przypadku utrzymywanie odpowiednio wilgotnego środowiska w miejscu uszkodzenia. Dlatego opatrunki na rany sączące muszą pochłaniać powstający wysięk, z kolei w przypadku ran suchych stosuje się środki zwiększające ich wilgotność. Poniżej znajdziesz więcej informacji na temat najczęściej stosowanych plastrów. 

Opatrunki na rany suche lub z niewielkim wysiękiem bazują na hydrokoloidzie, który pod wpływem wilgoci pęcznieje i przybiera konsystencję żelu. W ten sposób wiąże w sobie nie tylko wydzielinę z rany, ale także obumarłe komórki skóry. Opatrunki hydrokoloidowe stosowane są zwykle w przypadku płytkich uszkodzeń. Rany ze średnim lub dużym wysiękiem wymagają zastosowania plastrów, które będą w stanie go pochłonąć. Należą do nich np.: 

• opatrunki alginianowe – szczelnie wypełniają ranę i chronią ją przed wyschnięciem. Dobrze sprawdzają się do zatamowania krwawienia, 
• opatrunki siatkowe na rany – są zbudowane z delikatnej siateczki, której zadaniem jest odprowadzenie wysięku do dodatkowego opatrunku chłonnego, 
• opatrunki hydrowłókniste – wiążą wysięk w postać żelu, dzięki czemu chronią skórę przed maceracją. Ponadto szczelnie przylegają do rany i pobudzają procesy jej oczyszczania, 
• piankowe opatrunki na rany sączące – są miękkie i bardzo chłonne. Dopasowują się kształtem do miejsca uszkodzenia skóry. Mogą zawierać dodatkowe składniki, np. o działaniu odkażającym, 
• opatrunki silikonowe na rany – nie puchną podczas chłonięcia wysięku. Zamiast tego odprowadzają płyn specjalnymi kanalikami do swoich górnych warstw, dzięki czemu nie ma on kontaktu ze skórą.

Opatrunki ze srebrem na rany zakażone

Prawidłowo zaopatrzona rana jest dobrze chroniona przed zakażeniem drobnoustrojami. Mimo wszystko wystarczy czasem chwila nieuwagi, żeby rozwinęła się w niej infekcja. Objawy, które o niej świadczą, to: 

• zaczerwienienie skóry wokół rany, 
• ból, 
• zaognienie brzegów rany, 
• miejscowo podwyższona temperatura skóry, 
• obrzęk, 
• nasilony wysięk. 

Jeśli zauważysz powyższe objawy zakażenia, możesz zastosować opatrunki na rany z dodatkiem substancji przeciwbakteryjnych, np. srebra. Występuje ono pod różnymi postaciami, m.in. jako jony czy złożone kompleksy. Jest stosowane na rany z cechami infekcji, ale tylko do czasu jej ustąpienia. Srebro dodaje się do różnych typów opatrunków, np. piankowych czy siateczkowych. 

Każdą trudno gojącą się ranę warto skonsultować ze specjalistą, zwłaszcza wtedy, gdy towarzyszą jej choroby przewlekłe wpływające na proces gojenia. Bywa on długi i żmudny, dlatego tak ważny jest dobór odpowiedniego opatrunku na ranę. Doświadczony lekarz lub pielęgniarka udzielą też wszystkich niezbędnych porad dotyczących pielęgnacji uszkodzonego obszaru skóry. 

Bibliografia: 

1. Kucharzewski M., Szkiler E., Krasowski G., Bartoszewicz M., Banasiewicz T., Chrapusta A., Rybak Z. i in., Algorytmy i wytyczne postępowania terapeutycznego w ranach trudno gojących się, Leczenie Ran 2020, (3). 
2. Sopata M., Jawień A., Mrozikiewicz-Rakowska B., Augusewicz Z., Bakowska M., Samson I., Szoka P. i in., Wytyczne postępowania miejscowego w ranach niezakażonych, zagrożonych infekcją oraz zakażonych – przegląd dostępnych substancji przeciwdrobnoustrojowych stosowanych w leczeniu ran. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran, Leczenie Ran 2020, 17(1): 1-21. 
3. Tuszyński P. K. (red.), Pierwsza pomoc okiem farmaceuty, Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków 2021.