Zakażenie wirusem HPV może dotyczyć nawet co drugiej aktywnej seksualnie osoby. Jak się przed nim chronić?

Rak szyjki macicy to drugi najczęściej występujący nowotwór narządów płciowych w Polsce. Jednym z czynników prowadzących do rozwoju raka szyjki macicy jest HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego. Jak można się nim zarazić? Poprzez uprawianie seksu bez zabezpieczenia oraz przez korzystanie z tych samych przyborów higienicznych. I chociaż o tym wiemy, co roku wirusem HPV zaraża się wiele Polek. Co wtedy robić? I jak się przed nim chronić? Wyjaśnia dr n. med. Alicja Ceran, ginekolożka z Centrum Medycznego Damiana.

Wirus HPV

Ile jest odmian wirusa HPV? Około 120. Dzielimy je na dwie grupy: niskiego i wysokiego ryzyka. Te pierwsze, zwane także niskoonkogennymi, wywołują zmiany łagodne, bez cech nowotworowych. To np. brodawczaki spojówek czy krtani. W grupie drugiej, wysokiego ryzyka, znajdują się natomiast wysokoonkogenne typy wirusa. To one są odpowiedzialne za raka szyjki macicy.

Wyróżniamy ponad 120 różnych odmian wirusa HPV, które dzielą się na dwie grupy: niskiego i wysokiego ryzyka. Wirusy niskiego ryzyka (zwane również nisko onkogennymi) mogą spowodować wystąpienie zmian o łagodnym charakterze bez cech nowotworowych (np. brodawczaki spojówek czy krtani). Natomiast w drugiej grupie znajdują się wysokoonkogenne typy wirusa, które mogą spowodować wystąpienie nowotworów m.in. raka szyjki macicy.

Jak dochodzi do zakażenia wirusem HPV?

Najczęstszą przyczyną zakażenia HPV jest stosunek seksualny z nosicielem wirusa. Zakażenie może nastąpić również w przypadku korzystania z tych samych przedmiotów do higieny intymnej (ręczniki, gąbki). Rzadziej zdarza się „złapanie” wirusa podczas porodu od chorej matki lub po porodzie w konsekwencji nieprzestrzegania podstawowych zasad higieny.

Istnieją też czynniki zwiększające ryzyko zakażenia wirusem HPV. Należą do nich: ogólna niska odporność organizmu, rozpoczęcie współżycia w młodym wieku, stosowanie antykoncepcji hormonalnej, a nawet palenie papierosów – komentuje dr n. med. Alicja Ceran, ginekolożka z Centrum Medycznego Damiana.

Co po zakażeniu?

Na początku wirus HPV zakaża tzw. komórki podstawne naskórka i nabłonka płaskiego. Następnie przemieszczają się one do kolejnych warstw skórnych. Wirus replikuje, namnaża się i umiejscawia w określonych partiach ciała. Zmiany te dzielimy na skórne oraz te pojawiające się z narządów płciowych, okolic odbytu oraz błony śluzowej. Mowa tutaj o krtani, jamie ustnej i gardle.

Z czym najczęściej kojarzone jest przewlekłe zakażenie wirusem HPV? Z nowotworem szyjki macicy.

– Odpowiedzialne jest za to przede wszystkim przewlekłe zakażenie wirusem HPV 16, 18 lub innymi typami wysokoonkogennymi. Wirus brodawczaka ludzkiego związany jest także z rozwojem nowotworów prącia, sromu, pochwy, odbytu oraz głowy i szyi. Istnieje także podejrzenie, że HPV przyczynia się do powstawania raka płaskonabłonkowego przełyku i płuc –wymienia specjalistka.

Profilaktyka to podstawa

Zakażenie wirusem HPV może dotyczyć nawet co 2. aktywnie seksualnej osoby. Pomimo tego, diagnostyka nie jest na takim poziomie, jak byśmy sobie tego życzyły. Dlaczego? Objawy zakażenia HPV nie są oczywiste. Infekcja brodawczaka ludzkiego początkowo może też przebiegać bez żadnych znaczących symptomów. Większość z nich mija samoistnie, w ciągu 1-2 lat po zakażeniu. Kobieta nie może więc nawet nie wiedzieć, że jest nosicielką. Tylko niewielki odsetek przypadków wymaga leczenia. Chodzi tutaj o wirusy wysokoonkogenne, które mogą prowadzić do rozwoju nowotworu.

Czy możemy się przed tym chronić?

– Ważne jest regularne wykonywanie cytologii, która jest szybkim i niemal nieodczuwalnym badaniem ginekologicznym. Polega ona na pobraniu wymazu z tarczy i kanału szyjki macicy przy pomocy specjalnej szczoteczki komórek. Jeśli wynik rozmazu cytologicznego jest nieprawidłowy, konieczna jest weryfikacja kolposkopowa.

Badanie oznacza oglądanie powierzchni szyjki macicy (dolnej części kanału, pochwy i sromu) przy pomocy dedykowanego urządzenia optycznego –wyjaśnia dr n. med. Alicja Ceran.

Co jest jeszcze kluczowe w profilaktyce? Szczepionka! Jest ona skuteczna w przeciwdziałaniu rozwoju przewlekłego zakażenia wywołanego przez HPV 16 i 18. Nie musimy się jej obawiać, jest całkowicie bezpieczna i nie powoduje żadnych skutków ubocznych.

Dla kogo jest ta szczepionka? Dla dziewczynek w wieku 9-15 lat oraz dla kobiet w wieku 16-26 lat. Jej przyjęcie nie zwalnia nas jednak z obowiązku regularnych wizyt u ginekologa i wykonywania badań ginekologicznych.

Materiał powstał we współpracy z Centrum Medycznym Damiana.