Histerektomia – kiedy konieczny jest ten zabieg i na czym polega?

Wiele schorzeń układu rodnego obliguje do usunięcia macicy. Co więcej, może on obejmować zarówno cały organ, jak i dodatkowy fragment układu rozrodczego. Jakie są wskazania do histerektomii? Czy jest to zabieg bezpieczny? Z jakimi powikłaniami powinnaś się liczyć i jak się przygotować do operacji?  

Histerektomia – co to jest? 

Histerektomia jest zabiegiem operacyjnym, polegającym na usunięciu macicy. Metod histerektomii jest wiele, a liczba wykonywanych tego typu zabiegów czyni go jednym z najczęściej przeprowadzanych w dziedzinie ginekologii. Zabieg usunięcia macicy jest oczywiście nieodwracalny, stąd decyzja lekarza musi obejmować bezwzględne wskazania do jego wykonania. Czasami zabieg histerektomii zostaje poszerzony o usunięcie jajników i jajowodów, oczywiście zgodnie z wyjściowym rozpoznaniem.

Jakie są wskazania do wykonania zabiegu histerektomii? 

Zabieg histerektomii wykonuje się z wielu różnych przyczyn. Wśród nich wymienia się: 

• mięśniaki macicy, które są na tyle duże, lub jest ich tak wiele, że nie można ich wyłuszczyć. Same mięśniaki są zmianami łagodnymi, jednak mogą przyczyniać się do patologicznych krwawień i anemizacji pacjentek. Dlatego, jeśli miejscowy zabieg jest niemożliwy, konieczne staje się wykonanie histerektomii; 
• złośliwe nowotwory narządów rodnych – w przypadku szans na wykonanie zabiegu operacyjnego, czyli wykrycia zmiany na etapie patologii ograniczonych do narządów rodnych, nienaciekających na sąsiednie tkanki, wykonuje się usunięcie macicy, nierzadko z przydatkami; 
• wypadanie macicy czy podobne problemy statyki narządów rodnych; 
• oporna na leczenie zachowawcze endometrioza.

Rodzaje histerektomii 

Histerektomia to zabieg, którego przebieg różni się w zależności od jego rozległości, jak i od samej metody przeprowadzania. Pierwszy podział obejmuje różnicowanie zakresu wykonywanego zabiegu. Wyróżnia się histerektomię: 

• całkowitą – polega na usunięciu całej macicy, wraz z trzonem i szyjką; 
• częściową, nadszyjkową – pozwala na pozostawienie szyjki macicy; 
• radykalną – polega na usunięciu macicy wraz z przydatkami, jak również okolicznymi węzłami chłonnymi. 

Ponadto należy podzielić histerektomie według metody usuwania macicy. Można bowiem zastosować drogę: 

• przezbrzuszną; 
• przezpochwową (przy niewielkich rozmiarach macicy); 
• laparoskopową. 

Metoda zabiegu jest uzależniona od przyczyny jego wykonywania i indywidualnych czynników. Oczywiście najbardziej preferowane są zabiegi mniej inwazyjne, czyli laparoskopowe czy przez pochwowe. Pacjentki znacznie szybciej dochodzą wtedy do siebie, mają mniej dolegliwości bólowych, jak również ryzyko powikłań jest mniejsze. Czasami jednak konieczne bywa wykonanie zabiegu standardową metodą. 

Czy po histerektomii grożą jakieś powikłania? 

Histerektomia może nieść za sobą szereg powikłań, które należy uwzględnić w obserwacjach pozabiegowych. Obejmują one między innymi: 

• patologiczne krwawienie; 
• nieprawidłowe gojenie się rany; 
• krwiaki powłok brzusznych po zabiegu; 
• przetoki pozabiegowe, czyli patologiczne połączenia między sąsiednimi strukturami; 
• uszkodzenie narządów sąsiadujących; 
• niedrożność przewodu pokarmowego; 
• zapalenie płuc; 
• zaburzenia hormonalne w przypadku usunięcia jajników; 
• nietrzymanie moczu; 
• nawracające zapalenia dróg moczowych. 

Mówiąc o powikłaniach pozabiegowych, nie można zapomnieć o wymienieniu bólu, który stanowi podstawowy, niepożądany objaw jakichkolwiek ingerencji chirurgicznych. To właśnie bóle brzucha i upośledzona ruchomość przepony bezpośrednio po zabiegu predysponują do zapalenia płuc.

Histerektomia – co robić po zabiegu? 

Po wykonaniu zabiegu histerektomii szybko wrócisz do domu pod warunkiem braku powikłań. Jednak powrót do czynności dnia codziennego trwa nawet 2-3 miesiące. Bezpośrednio po zabiegu może wystąpić krwawienie. Należy pamiętać, by przez miesiąc po zabiegu unikać bezwzględnie ciężkiej pracy fizycznej, jak i podnoszenia przedmiotów o wadze przekraczającej 4 kg. Nie jest to jednoznaczne z brakiem możliwości podjęcia aktywności fizycznej, która jest wskazana zawsze, jednak dostosowana intensywnością do aktualnego stanu rekonwalescencji. 

Histerektomia a seks 

Tak długo, jak powinnaś wstrzymać się z ciężkimi pracami fizycznymi, tak długo powinnaś unikać współżycia, czyli około 1,5 miesiąca. Pamiętaj, że histerektomia nie jest zabiegiem uniemożliwiającym współżycie, jednak może pojawić się wiele problemów po zabiegu, np.: 

• ból i dyskomfort, które zazwyczaj występują w krótkim czasie od zabiegu, jednak powinny się z czasem wycofywać; 
• spadek libido; 
• suchość pochwy; 
• tendencja do infekcji intymnych; 
• różnica w zakresie odczuwanej przyjemności. 

Pamiętaj jednak, że na rynku jest dostępnych wiele preparatów poprawiających między innymi komfort seksualny i niwelujących suchość pochwy. Zapytaj o nie swojego lekarza. 

Bibliografia: 

1. Deca W., Operacje ginekologiczne metodą przez pochwową, Urban & Partner, 1996. 
2. Śpiewankiewicz B., Powikłania pooperacyjne w ginekologii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009. 
3. Vila L., Carbonel M., Aganza O., Histerektomia położnicza Elementy kliniczne i epidemiologiczne, Nasza wiedza, 2021.