Ciśnienie krwi – prawidłowe, niskie, wysokie. Objawy

Ciśnienie krwi to bardzo ważny parametr określający stan zdrowia człowieka. Odchylenia od norm są dla niego bardzo groźne. Zarówno niskie, jak również wysokie ciśnienie może w konsekwencji doprowadzić nawet do zgonu. Jakie powinno być prawidłowe ciśnienie? Jak je obniżyć i jak je podnieść? Podpowiadamy.

Ciśnienie krwi – czym jest?

Ciśnienie krwi to siła, z jaką krew napiera na ścianki naczyń krwionośnych. Ulega ono zmianom wraz z całym cyklem pracy serca. W najwyższym momencie można mówić o tzw. skurczowym ciśnieniu krwi, natomiast w najniższym – o rozkurczowym. W Polsce problemy z ciśnieniem są bardzo powszechną, często spotykaną dolegliwością.

Prawidłowe ciśnienie – średnie normy u ludzi

Ile powinno wynosić prawidłowe ciśnienie? To zależy od wieku.

Noworodek (do 28. dnia życia): 102/55 mm Hg

• 102 mm Hg – ciśn. skurczowe (SYS – Systole)
• 55 mm Hg – ciśn. rozkurczowe (DIA – Diastole).

Dziecko (1.–8. rok życia): 110/75 mm Hg

• 110 mm Hg – ciśn. skurczowe (SYS – Systole)
• 75 mmHg – ciśn. rozkurczowe (DIA – Diastole).

Dorosły: 120/80 mm Hg

• 120 mm Hg – ciśn. skurczowe (SYS – Systole)
• 80 mm Hg – ciśn. rozkurczowe (DIA – Diastole).

W aorcie płodu ciśnienie wynosi około 30 mm Hg w 20. tygodniu ciąży. Wzrasta do ok. 45 mm Hg w 40. tygodniu ciąży.

Niskie ciśnienie – objawy i przyczyny

Kiedy ciśnienie wynosi mniej niż 100/60 mm Hg, można mówić o niskim ciśnieniu, które znane jest również jako „hipotonia” i „niedociśnienie”. Czy niskie ciśnienie zagraża życiu? Nie, chyba że towarzyszą mu inne, groźne choroby.

Niskie ciśnienie – objawy

Główne objawy niskiego ciśnienia to:

• mroczki przed oczami,
• problemy ze skupianiem się,
• nudności i mdłości,
• zimne dłonie i stopy,
• szumy uszne,
• zawroty głowy,
• omdlenia.

Niskie ciśnienie – przyczyny

Niskie ciśnienie często ma podłoże genetyczne. Inne jego przyczyny mogą być następujące:

• zbyt małe stężenie sodu w organizmie,
• niedoczynność przysadki,
• niedobór płynów ustrojowych (hipowolemia),
• choroba Addisona,
• schorzenia serca (np. zaburzenia rytmu serca, niewydolność serca),
• leki (np. przeciwarytmiczne, przeciwdławicowe, moczopędne, antydepresyjne, rozszerzające naczynia),
• żylaki,
• stan pozakrzepowy,
• niewłaściwe działanie autonomicznego układu nerwowego,
• destrukcja komórek nerwowych w mózgu (np. w wyniku choroby Parkinsona).

Niskie ciśnienie tętnicze może być spowodowane krwotokiem. Może to prowadzić w dalszej konsekwencji do niedokrwienia mózgu, nerek i innych narządów.

Wysokie ciśnienie – objawy i przyczyny

O wysokim ciśnieniu można mówić wtedy, gdy wynosi ono więcej niż 140/90 mm Hg. Zbyt wysokie ciśnienie powoduje nadciśnienie, przewlekłą chorobę. Może doprowadzić również do niewydolności serca i nerek. Nadciśnienie występuje wtedy, kiedy wysokie ciśnienie występuje bardzo często. Można wyróżnić dwa rodzaje nadciśnienia:

• nadciśnienie pierwotne – nie można jednoznacznie ustalić jego przyczyny ani jej usunąć,
• nadciśnienie wtórne – w tym przypadku przyczyną jest choroba, w której nadciśnienie tętnicze jest jednym z symptomów.

Wysokie ciśnienie – objawy

Główne objawy wysokiego ciśnienia to:

• problemy ze snem,
• silne bóle głowy,
• krwotoki z nosa,
• drżenie rąk,
• zaczerwienienie na twarzy,
• nadmierna potliwość,
• nadmierna pobudliwość lub osłabienie,
• nagłe problemy ze wzrokiem,
• problemy z koncentracją.

Wysokie ciśnienie – przyczyny

Przyczyny wysokiego ciśnienia da się ustalić jedynie w przypadku nadciśnienia wtórnego. Najczęściej są to:

• choroby miąższu nerek,
• przeszczep nerki,
• ciąża,
• obturacyjny bezdech senny,
• zwężenie tętnicy lub tętnic nerkowych,
• pierwotny hiperaldosteronizm.

Do problemu ze zbyt wysokim ciśnieniem mogą doprowadzić również niektóre leki i środki chemiczne:

• doustne środki antykoncepcyjne,
• niesteroidowe leki przeciwzapalne,
• glikokortykoidy,
• cyklosporyna.

Jak obniżyć ciśnienie?

Ciśnienie można obniżyć na wiele sposobów. Oto one:

• leki na nadciśnienie,
• zmiana diety (z uwzględnieniem dużej ilości potasu i magnezu),
• regularne nawadnianie organizmu (do 1,5-2 l wody dziennie),
• aktywność fizyczna (np. jogging, nordic walking, joga).

Co obniża ciśnienie szybko? Przede wszystkim:

• uspokojenie oddechu,
• zrelaksowanie się,
• uchylenie okna,
• wypicie szklanki wody z cytryną,
• położenie się na łóżku lub kanapie,
• zażycie odpowiedniego leku.

Jak podnieść ciśnienie?

Jeśli zastanawiasz się, jak podnieść ciśnienie, poniżej podajemy najskuteczniejsze sposoby:

• leki podwyższające ciśnienie krwi (najczęściej jest to midodryna),
• zmiana diety (z uwzględnieniem większej ilości soli),
• spożywanie mniejszych ilości pożywienia w krótszym czasie,
• regularne nawadnianie organizmu (około 2 l wody dziennie),
• systematyczna aktywność fizyczna.

Aby szybko podnieść ciśnienie krwi, można:

• wziąć zimny prysznic,
• przed snem wyżej ułożyć głowę względem innych części ciała,
• wypić kawę.

Ciśnienie – zmiany

Ciśnienie tętnicze podlega ciągłym zmianom:

• długookresowym związanym chociażby z wiekiem, stanem zdrowia,
• średniookresowym – wpływać na to może pora dnia, aktywność sportowa, stan psychiczny oraz spożywane przez nas używki,
• krótkookresowym – pod uwagę bierze się cykl pracy serca.

Ciśnienie – badanie

Ciśnienie krwi opisywane jest przez dwie zmiennie: ciśnienie skurczowe i rozkurczowe. Chodzi tutaj dokładnie o pracę serca – jego skurczanie oraz rozkurczanie się.

Badanie ciśnienia może być wykonane metodą osłuchową, za pomocą stetoskopu i ciśnieniomierza w gabinecie. Wykorzystywane jest tutaj zjawisko akustyczne.

W domu można samodzielnie wykonać badanie ciśnienia tętniczego przy pomocy ciśnieniomierza elektronicznego wykorzystującego metodę oscylometryczną. Pomiar zmian zmian ciśnienia w pompowanym mankiecie jest wynikiem rozchodzenia się fali tętna. Strumień krwi wywołuje odpowiednie drgania wyczuwalne przez mankiet aparatu. Elektroniczny ciśnieniomierz wykorzystuje fale naszej tętnicy.

Zanim jednak dokonamy badania samodzielnie lub przy pomocy pielęgniarki weźmy pod uwagę naszą kondycję fizyczną oraz ewentualne infekcje, które również mogą wpłynąć na stan naszego ciśnienia.  Warto chwilę odpocząć przed wykonaniem pomiaru. Usiądźmy na 10 minut ze spokojem i dopiero potem zmierzyć swoje ciśnienie.

Ciśnienie a holter ciśnieniowy

Do całodobowego mierzenia ciśnienia wykorzystywany jest holter ciśnieniowy. Jest to bardzo dokładny, automatyczny aparat wykluczający błędy tradycyjnych aparatów. Holter mierzy ciśnienie również podczas snu. Nosi się go przy pasku. Aparat pompuje powietrze do mankietu znajdującego się na ramieniu chorego. Wykonywanie pomiaru sygnalizowane jest przez sygnał dźwiękowy. W takim momencie należy zatrzymać się i wyprostować rękę nie robiąc przy tym nic innego. Po chwili, po zakończeniu pomiaru można powrócić do wykonywanych rzeczy.

Badanie holterem wykonywane jest zgodnie z zaleceniami lekarza lub odpłatnie na życzenie pacjenta.  Wskazaniami do całodobowego mierzenia ciśnienia są:

• podejrzenia niedociśnienia lub nadciśnienia
• nadciśnienie u ciężarnych
• ocena spadku ciśnienia w nocy
• monitorowanie skuteczności leczenia nadciśnienia krwi.

Ciśnienie można zbadać również metodą inwazyjną polegającą na pomiaru ciśnienia krwawego poprzez nakłucie tętnicy.

Najbardziej optymalne ciśnienie wynosi 120/80 mm Hg. O nadciśnieniu 1 stopnia mówimy wtedy, kiedy pomiar wskazuje 140-159/90-99 mm Hg. Nadciśnienie 2 stopnia określa się w granicach 160-179/100-109 mm Hg. Nadciśnienie 3 stopnia wynosi 180/110 mm Hg.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK268/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539859/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30785635/

Aktualizacja: Natalia Suchocka