Wielomocz, czyli poliuria. Kiedy wymaga konsultacji lekarskiej?

Wielomocz to dolegliwość, o której mówi się, kiedy pacjent oddaje zbyt duże ilości moczu. Powodów tego problemu może być wiele, niektóre są dość błahe, inne wymagają specjalistycznego leczenia. Co może być przyczyną wielomoczu? Kiedy konieczna jest wizyta u lekarza?

Kiedy mówimy o wielomoczu?

W ciągu doby osoba dorosła wydala średnio 1,5-2 litry moczu. Jeśli jego ilość jest większa niż 2500-3000 mililitrów, to mówimy o wielomoczu, czyli poliurii. Zbyt duża ilość wydalanego moczu może być spowodowana zarówno fizjologiczną reakcją organizmu np. na zbyt dużo przyjmowanych płynów, jak i różnymi nieprawidłowościami, obejmującymi nie tylko układ moczowy. 

Wielomocz bardzo często jest mylony z częstomoczem, czyli nykturią. Druga dolegliwość polega jednak na oddawaniu moczu nawet kilkanaście czy kilkadziesiąt razy w ciągu dnia, ale w niewielkich ilościach. To schorzenie zazwyczaj jest spowodowane infekcją, rzadziej niewydolnością serca czy przerostem gruczołu krokowego (o tym może świadczyć częste oddawanie moczu w nocy).

Przyczyny wielomoczu 

Przyczyny wielomoczu mogą być różne i nie zawsze jest on spowodowany niebezpieczną patologią. Niekiedy jednak świadczy o poważniejszych nieprawidłowościach, dlatego warto skonsultować poliurię ze specjalistą. Powodem oddawania zbyt dużej ilości moczu mogą być: 

• mniejsze wydzielanie hormonu antydiuretycznego (ADH), 
• polidypsja, czyli zwiększona ilość przyjmowanych płynów, 
• cukrzyca, 
• zmniejszona wrażliwość na wazopresynę, 
• wysoka temperatura, 
• przyjmowanie bardzo dużej ilości kofeiny, 
• przyjmowanie niektórych leków, głównie o działaniu moczopędnym, oraz psychiatrycznych, 
• zapalenie pęcherza moczowego, 
• ostra niewydolność nerek, 
• infekcje intymne 
• nerkowa kwasica cewkowa. 

Do rzadkich przyczyn wielomoczu zaliczane są: 

• migrena, 
• policytemia, 
• zaburzenia rytmu serca, 
• niewydolność krążenia,  
• toczeń rumieniowaty, 
• niedokrwistość sierpowatokrwinkowa, 
• zespół Sjogrena, 
• zespół Lightwooda-Albrighta, 
• mózgowy zespół utraty soli, 
• wtórna nadczynność przytarczyc pochodzenia nerkowego.

Wielomocz – diagnostyka i leczenie 

Osoba, która zauważy, że oddaje znacznie więcej moczu niż normalnie i stan ten trwa przynajmniej kilka dni, powinna niezwłocznie zgłosić się do lekarza, który ustali przyczynę tego stanu rzeczy. W postępowaniu diagnostycznym zazwyczaj zleca się: 

• badanie moczu, 
• morfologię krwi z hematokrytem, 
• badanie poziomu glukozy (sprawdza, czy pacjent nie ma cukrzycy bądź podwyższonego poziomu cukru we krwi), 
• badanie elektrolitowe. 

Jeśli specjalista podejrzewa, że pacjent ma moczówkę prostą (schorzenie spowodowane wydzielaniem przez tylny płat przysadki zbyt małej ilości hormonu nazywanego wazopresyną), wówczas może zalecić wykonanie testu odwodnieniowego. Polega on na nieprzyjmowaniu płynów przez chorego, a następnie wykonywanie ogólnego badania moczu. Jeśli widoczny jest niedobór wazopresyny, to mocz nie będzie zagęszczony i jego ciężar właściwy nie wzrośnie.  

Jeżeli chodzi o leczenie wielomoczu, postępowanie jest zależne od przyczyny dolegliwości. Dopiero jej wleczenie (ustabilizowanie hormonów, poziomu cukru we krwi itp.) pozwoli unormować ilość wydzielanego moczu. Natomiast jeśli wielomocz nie jest spowodowany żadną chorobą, to warto zadbać, by przed snem wypijać mniej płynów, ograniczyć ilość spożywanej kofeiny i alkoholu oraz zwrócić uwagę na przyjmowane leki (wielomocz może być skutkiem ubocznym; warto to wówczas skonsultować z lekarzem, który zalecił ich stosownie). 

Bibliografia: 

1. Kaniowska E., Giordan A., Pracowite nerki. Krótki przewodnik po wielofunkcyjnym narządzie, Czarna Owca, Warszawa 2019.
2. Sonneschmidt R., Układ hormonalny. Równowaga hormonalna i emocjonalna. Medycyna holistyczna, Vital, Białystok 2020.
3. Zogheib S., Przewlekła choroba nerek. Leczenie dietą, Zwierciadło, Warszawa 2021.