Litotrypsja. Zabieg, który rozbija kamienie zalegające w organizmie

Litotrypsja to skuteczny i stosunkowo bezpieczny zabieg, który polega na rozbijaniu znajdujących w organizmie kamieni. Dzięki niemu można uniknąć inwazyjnej operacji. Co więcej, wiąże się on z naprawdę niskim ryzykiem powikłań i nie wymaga przyjmowania pacjenta do szpitala. 

Czym jest litotrypsja? 

Litotrypsja to metoda pozwalająca rozkruszać kamienie znajdujące się w organizmie pacjenta. Wykorzystuje się w tym celu litotryptor, dzięki niemu leczenie operacyjne nie jest konieczne. Wyróżnia się m.in. takie rodzaje zabiegu jak: 

• litotrypsja kamieni żółciowych, 
• litotrypsja kamieni nerkowych (moczowych), 
• litotrypsja kamieni trzustkowych. 

Warunkiem zastosowania litotrypsji jest to, że wielkość pojedynczego kamienia lub kilku kamieni nie może przekroczyć 3 cm. Drobne resztki w postaci okruchów są następnie wydalane z organizmu wraz z moczem.  

Jeśli chodzi o litotrypsję kamieni nerkowych, to istnieje: 

• litotrypsja wewnątrzustrojowa – w tym przypadku w drogach moczowych umieszcza się cewnik zakończony urządzeniem generującym fale uderzeniowe, które są precyzyjnie skierowane na kamień, 
• litotrypsja ureterorenoskopowa (URSL) – dzięki niej można pozbyć się złogów przy wykorzystaniu ureterorenoskopu, który umożliwia oglądanie dróg moczowych na ekranie urządzenia lub poprzez wziernik, 
• litotrypsja przezskórna – w tym przypadku pozbywanie się kamieni jest możliwe dzięki endoskopowi, który umieszcza się w górnym fragmencie moczowodu i układzie kielichowo-miedniczkowym, 
• litotrypsja pozaustrojowa (ESWL) – więcej na jej temat piszemy w kolejnym podrozdziale. 

Istnieje również podział na takie rodzaje zabiegu jak: 

• litotrypsja laserowa – tutaj do rozkruszenia kamienia wykorzystuje się laser, 
• litotrypsja udarowa – w tym przypadku do rozbijania kamieni wykorzystuje się fale ultradźwiękowe lub uderzeniowe, 
• litotrypsja endoskopowa – to technika kruszenia złogów z wykorzystaniem fali, która generowana jest poza organizmem pacjenta (więcej na ten temat piszemy w kolejnym podrozdziale). 

Czym jest litotrypsja pozaustrojowa (ESWL)? 

Litotrypsja pozaustrojowa (ESWL, ang. Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy) to najpopularniejszy rodzaj opisywanego przez nas zabiegu. W jej ramach stosuje się fale dźwiękowe w formie fali uderzeniowej, która wytwarzana jest zewnątrzustrojowo (litotryptor usytuowany jest poza ciałem pacjenta). Następnie „rozbija się” na kamieniach, w wyniku czego dochodzi do kruszenia się złogów na drobne fragmenty. Później łatwo jest je usunąć z organizmu wraz z moczem – może zająć to kilka dni lub tygodni. 

Schemat przedstawiający koncepcję zabiegu litotrypsji. Widać na nim, jak fala uderzeniowa oczyszcza nerkę z kamieni. Fot. Getty Images

Jak przebiega litotrypsja pozaustrojowa (ESWL)? 

Na początku lekarz ocenia, jak duże są kamienie i gdzie dokładnie się znajdują. Na tej podstawie dobiera liczbę impulsów oraz energię, dzięki którym będzie możliwe rozbicie złogów. Następnie pacjent kładzie się na stole zabiegowym. Specjalista znajduje kamień przy pomocy aparatu RTG lub sondy USG i kieruje na niego fale uderzeniowe. Proces jest nieustannie kontrolowany przy pomocy specjalnej konsoli, dzięki czemu można na bieżąco obserwować, jak kamień się kruszy. W razie potrzeby można też skorygować ułożenie aparatury. 

Czy litotrypsja boli? 

Zdania na ten temat tego, czy litotrypsja boli, są podzielone. Niektórzy twierdzą, że zabieg te nie wywołuje tego typu dolegliwości, o ile poda się pacjentowi znieczulenie. Inni uważają, że jest on bezbolesny również bez środków znieczulających. 

Czy istnieją przeciwwskazania do litotrypsji? 

Nie każdy może poddać się litotrypsji. Najważniejsze przeciwwskazania to: 

• otyłość, 
• problemy z krzepnięciem krwi, 
• tętnica nerkowa, 
• tętniak aorty brzusznej, 
• przyjmowanie leków przeciwkrzepliwych, 
• deformacja szkieletu, w wyniku której nie można ułożyć pacjenta na stole zabiegowym, 
• zakażenie układu moczowego, 
• słabo kontrolowane ciśnienie, 
• ciąża. 

Jaka jest cena litotrypsji? 

Litotrypsja kosztuje od kilkuset nawet do 6000 zł. Dużo tu zależy jednak od renomy kliniki, w której przeprowadzany jest zabieg oraz od miasta, gdzie ma to miejsce – im większe ono jest, tym prawdopodobnie wyższa będzie cena litotrypsji. Istotna okazuje się także metoda wykorzystywana do rozbijania kamieni. 

Bibliografia: 

1. Elmansy H. E.,  Lingeman J.E., Recent advances in lithotripsy technology and treatment strategies: A systematic review update, International Journal of Surgery 2016, s. 678-680. 
2. Torricelli F. C. M., Danilovic A., Vincentini F. C., Marchini G. S., Srougi M., Mazzucchi E., Extracorporeal shock wave lithotripsy in the treatment of renal and ureteral Stones, Revista da Associacao Medica Brasileira  2015, 61 (1). 
3. Zheng J., Wang Y., Chen B., Wang H., Liu R., Duan B., Xing J., Risk factors for ureteroscopic lithotripsy: a case-control study and analysis of 385 cases of holmium laser ureterolithotripsy, Videosurgery and Other Miniinvasive Techniques 2020, 15 (1), s. 185-191.