Róża to ostra choroba zakaźna skóry. Jak wygląda i co ją wywołuje?

Róża to choroba zakaźna rozwijająca się na podłożu infekcji bakteryjnej. Chorują na nią przede wszystkim osoby starsze, dzieci oraz pacjenci z obniżoną odpornością. Schorzenie manifestuje się rozległym zaczerwienieniem, obrzękiem i silnymi dolegliwościami bólowymi. Jak rozpoznać różę i na czym polega jej leczenie? 

Co to jest choroba róża?

Róża (łac. Erysipelas) to według definicji ostra, bakteryjna choroba zakaźna, w której dochodzi do zakażenia skóry i tkanki podskórnej. Infekcja pojawia się w momencie, gdy patogeny wnikną do organizmu przez barierę naskórkową uszkodzoną w wyniku: 

• otarć, 
• urazów, 
• nadżerek, 
• wyprysków, 
• ukąszeń owadów, 
• owrzodzeń, 
• oparzeń, 
• infekcji wirusem opryszczki pospolitej, 
• grzybicy stóp. 

U wielu zdrowych osób paciorkowce wywołujące różę bytują w jamie nosowej i odbycie nie wywołując żadnych objawów. Dopiero przerwanie ciągłości skóry i nadkażenie jej bakteriami prowadzi do rozwoju choroby. Erysipelas może przenosić się też przez zakażone przedmioty. Różę najczęściej powoduje Streptococcus pyogenes grupy A. Ta bakteria beta hemolizująca odpowiada za ok. 55-65% przypadków zachorowań. Rzadziej Erysipelas wywołują: 

• paciorkowce beta-hemolizujące grupy B, G, D i C, 
• dwoinka zapalenia płuc (łac. Streptococcus pneumoniae), 
• gronkowiec złocisty (łac. Streptococcus aureus), 
• pałeczka (łac. Haemophilus influenzae), 
• pałeczka zapalenia płuc (łac. Klebsiella pneumoniae), 
• Yersinia enterocolitica, 
• Escherichia coli, 
• Staphylococcus warneri. 

Kto jest najbardziej narażony na różę?

Choroba ta może rozwinąć się u osób w każdym wieku, ale dotyka głównie seniorów, pacjentów z obniżoną odpornością, niemowlęta i dzieci. Na różę częściej zapadają ludzie, którzy cierpią na choroby przewlekłe, takie jak: 

• cukrzyca, 
• otyłość, 
• niewydolność krążenia, 
• zespół nerczycowy, 
• niewydolność nerek, 
• choroby wątroby. 

Jak wygląda róża i jakie objawy wywołuje?

Róża najczęściej występuje na kończynach dolnych i na środkowej części twarzy, może też atakować układ limfatyczny. Sporadycznie Erysipelas zlokalizowana jest na tułowiu lub narządach płciowych. Okres wylęgania choroby trwa ok.1-4 dni. Symptomy róży pojawiają się nagle. Charakterystycznym objawem jest rumień, który szybko przybiera jaskrawoczerwoną barwę. Skóra w tym miejscu jest obrzęknięta i stwardniała. Ma połyskującą powierzchnię i wyraźnie odróżnia się od zdrowej tkanki. W dotyku naskórek ma gładką powierzchnię, występuje miejscowe ocieplenie skóry. 

Wraz z upływem czasu zaczerwienienie powiększa się, przebiegając wzdłuż naczyń objętych zapaleniem, co daje obraz przypominający smugi lub pręgi. Rumień może zająć znaczny obszar ciała. Gdy zmiana rumieniowa pojawi się na twarzy, zazwyczaj usytuowana jest na grzbiecie nosa i obydwu policzkach. Dodatkowo często występuje obrzęk na powiekach. 

Wraz z rumieniem mogą powstawać pęcherze, ropnie oraz zmiany krwotoczne. Często pacjenci skarżą się na pieczenie, tkliwość i swędzenie w zmienionym chorobowo miejscu. Na 48 godzin przed wystąpieniem zmian skórnych chorzy mogą odczuwać objawy ogólnoustrojowe, takie jak nudności, gorączka, dreszcze, złe samopoczucie, intensywny ból. 

Postacie róży

Wyróżnia się cztery postacie róży:  

• róża pęcherzowa – przebiega ze znacznej wielkości pęcherzami wypełnionymi płynem surowiczym, 
• róża krwotoczna – agresywna postać choroby powstająca w wyniku uszkodzenia splotów naczyniowych znajdujących się w skórze właściwej. Wewnątrz pęcherzy gromadzi się krwista wydzielina, 
• róża zgorzelinowa – prowadzi do martwicy skóry i tkanki podskórnej,  
• róża wędrująca (inaczej pełzająca) – stan zapalny przemieszcza się poprzez naczynia limfatyczne. 

Jak rozpoznać różę? 

Objawy róży są na tyle charakterystyczne, że na ich podstawie lekarz może zdiagnozować chorobę i wdrożyć odpowiednie leczenie. Niekiedy dodatkowo zleca się wykonanie badań laboratoryjnych: morfologii krwi, OB i CRP. U chorych na różę występuje leukocytoza, zwiększone stężenie białka ostrej fazy (CRP) oraz podwyższony odczyn Biernackiego (OB). 

W diagnostyce różnicowej należy wykluczyć inne choroby o podobnym przebiegu, czyli półpaśca, obrzęk naczynioruchowy, kontaktowe zapalenia skóry, pokrzywkę, zakrzepicę żylną, różę nowotworową. Rozpoznanie można ostatecznie potwierdzić badaniem bakteriologicznym, izolując patogen pobrany ze zmian skórnych. 

Leczenie róży 

Leczenie róży polega na zastosowaniu antybiotyków. Łagodna postać choroby może być leczona w warunkach domowych. W pierwszej kolejności przez 10-14 dni podaje się doustne antybiotyki zawierające penicylinę. Jeśli chory jest uczulony na ten antybiotyk, stosuje się erytromycynę wraz z klindamycyną.  

Ciężka postać róży wymaga hospitalizacji. Gdy choroba zostanie szybko wykryta, a następnie pacjent podda się właściwemu leczeniu, znacząco zmniejsza się ryzyko wystąpienia groźnych powikłań. Wspomagająco w leczeniu objawowym dolegliwości można łagodzić środkami przeciwbólowymi i przeciwgorączkowymi. Ulgę przynoszą też zimne okłady. 

Rokowania w przypadku róży są pozytywne, ponieważ chorzy dobrze reagują na antybiotyki. Róża ma jednak charakter nawrotowy – po przebytej chorobie organizm nie wytwarza na nią odporności. Aby zmniejszyć ryzyko ponownego zachorowania, należy zadbać o swoje zdrowie: 

• wprowadzić dietę dostarczającą wszystkich niezbędnych składników odżywczych, dzięki którym wzrasta odporność organizmu, 
• wykonywać badania kontrolne w kierunku chorób układu sercowo-naczyniowego, 
• szybko wdrażać leczenie przy pierwszych objawach infekcji.
   

Bibliografia: 

1. Stusek-Janusz S., Analiza współczesnych aspektów etiopatogenetycznych i farmakoekonomicznych zachorowań na Różę (Erysipelas), Rozprawa na stopień naukowy, Oddział Chorób Skóry Szpitala Wojewódzkiego w Poznaniu, 2012. 
2. Świątecka J., Purzycka-Bohdan D., Szczerkowska-Dobosz A., Nowicki R., Róża krwotoczna nawrotowa kończyny dolnej — opis przypadku, Forum Medycyny Rodzinnej 2015, tom 9, nr 6, 477-480. 
3. Wańczyk-Dręczewska B., Owczarczyk-Saczonek A., Placek W., Róża w nietypowej lokalizacji, Przegląd Dermatologiczny 2020, 4.