ADD – co to jest, objawy, rozpoznanie, leczenie

Zespół deficytu uwagi (ADD) to termin powszechnie stosowany do opisania stanu neurologicznego z objawami nieuwagi, roztargnienia i słabej pamięci operacyjnej. Osoby, które mają problemy ze skupieniem się na pracy, zapominają o wizytach, łatwo tracą poczucie czasu i mają problemy z funkcjami wykonawczymi, mogą mieć ADD.

Co to jest ADD?

Wiele osób używa zamiennie terminów ADD i ADHD, ale to nie to samo. ADD (zespół deficytu uwagi) jest potocznym terminem określającym jeden szczególny typ ADHD – podtyp głównie nieuważny.

ADD jest przestarzałym terminem i nie jest już diagnozą medyczną, chociaż często jest nadal używany w odniesieniu do pewnej podgrupy objawów, które mieszczą się w ogólnym pojęciu ADHD.

Różnica między ADD a ADHD

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) jest zaburzeniem neurologicznym lub psychologicznym.

Technicznie rzecz biorąc, zespół deficytu uwagi (ADD) nie jest już diagnozą medyczną, ale określenie „ADD” jest często używane w odniesieniu do ADHD podtypu nieuważnego i związanych z nim objawów. Od 1994 roku lekarze używają terminu ADHD do opisania zarówno nadpobudliwych, jak i nieuważnych podtypów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi.

Mimo to wielu rodziców, nauczycieli i innych dorosłych nadal używa tego terminu, aby opisywać szczególny podtyp ADHD.

Objawy ADD

ADHD typu nieuważnego nie objawia się w taki sam sposób, jak pozostałe dwa typy ADHD, znane jako ADHD typu dominująco hiperaktywno-impulsywnego i ADHD typu mieszanego.

Charakterystyczne objawy ADD obejmują:

• słabą pamięć roboczą,
• nieuwagę,
• problemy ze skupieniem się,
• problemy z funkcjami wykonawczymi.

Termin ADHD jest powszechnie używany do opisania tego, co lekarze obecnie diagnozują jako ADHD typu głównie nadpobudliwego. Z tego powodu często używa się osobnego określenia na osobę wykazującą głównie objawy związane z deficytem uwagi.

Jakie są różnice w objawach między ADD a ADHD?

Osobom z ADD często brakuje komponentu nadpobudliwości, który jest głównym objawem ADHD z przewagą nadpobudliwości i impulsywności. Osoby dotknięte ADD  mogą być uważane za oderwanych od rzeczywistości marzycieli lub wyglądać na leniwych i zdezorganizowanych w szkole lub w miejscu pracy. Tacy ludzie są również podatni na zapominanie i gubienie rzeczy oraz mogą mieć trudności z przestrzeganiem instrukcji.

Dla porównania, osoby z ADHD w przewadze nadpobudliwościowo-impulsywnej bardziej pasują do stereotypowego rozumienia deficytu uwagi – wiercącej się, impulsywnej osoby z nadmiarem energii. Dzieci z tego typu ADHD mają tendencję do przeszkadzania w szkole, z kolei dzieci z ADD – do zapominania prac domowych, problemów z notowaniem itp.

Jak rozpoznaje się ADD?

Nie ma jednego testu na ADHD typu nieuważnego (dawniej ADD). W rzeczywistości, ponieważ dzieci z ADD najczęściej nie przeszkadzają w szkole, mogą być błędnie postrzegane jako po prostu „nieśmiałe” lub „żyjące w swoim własnym świecie”.

Aby postawić diagnozę, lekarz oceni wszelkie objawy ADHD, które wystąpiły w ciągu ostatnich sześciu miesięcy. Zrobi również badanie fizykalne i przejrzy historię medyczną pacjenta, aby wykluczyć jakiekolwiek inne schorzenia medyczne lub psychiatryczne, które mogą powodować podobne objawy.

Polsce ADD/ADHD rozpoznaje się głównie u dzieci, ponieważ specjalistów diagnozujących osoby dorosłe jest mało. Jeśli osoba dorosła podejrzewa u siebie ADD/ADHD, powinna zgłosić się do lekarza psychiatry specjalizującego się w diagnozowaniu tego stanu u osób powyżej osiemnastego roku życia.

Diagnostyka ADD

Typ nieuważny ADHD często przypomina zaburzenia nastroju u dorosłych, podczas gdy u dzieci, zwłaszcza dziewcząt, jest postrzegany jako apatyczne, leniwe zachowanie.

Zgodnie z DSM-V, aby zdiagnozować ADHD typu nieuważnego, pacjent musi wykazywać sześć z następujących objawów:

• często nie zwraca uwagi na szczegóły lub popełnia błędy wynikające z nieostrożności,
• często ma trudności z utrzymaniem uwagi,
• często zdaje się nie słuchać, gdy się do niego mówi,
• często nie postępuje zgodnie z instrukcjami i nie kończy projektów,
• często ma trudności z organizowaniem zadań i zajęć,
• często unika, nie lubi lub niechętnie angażuje się w zadania wymagające ciągłego wysiłku umysłowego,
• często gubi rzeczy niezbędne do wykonywania zadań/czynności,
• łatwo się rozprasza,
• często zapomina o codziennych czynnościach.

Czym różni się hiperaktywno-impulsywne ADHD od ADD w życiu codziennym?

1. Błędy wynikające z nieuważności. Dziecko z ADD może spieszyć się z testem, pomijając pytania, na które zna odpowiedzi lub całe sekcje w pośpiechu.
2. Trudności w utrzymaniu uwagi. Dziecko z nieuważnym ADD może mieć problemy z utrzymaniem koncentracji podczas zorganizowanych zajęć. Osoba dorosła może mieć trudności z utrzymaniem uwagi podczas czytania lub dłuższych rozmów.
3. Problemy ze słuchaniem. Dzieci i dorośli z ADD mogą wydawać się roztargnieni. Często nie postępuje zgodnie z poleceniami i nie pamiętają, co ktoś do nich mówił.
4. Trudności z wykonywaniem instrukcji. Wiele dzieci, nastolatków i dorosłych z ADD ma trudności z przestrzeganiem instrukcji, nie kończąc lekcji, prac domowych lub innych obowiązków w miejscu pracy.
5. Słaba organizacja pracy. Organizacja może być wyzwaniem dla osób z ADD w każdym wieku – dziecko może mieć trudności z utrzymaniem porządku w szafce; nastolatek może mieć trudności z uporządkowaniem podań na studia; dorośli z ADD mogą czuć się przytłoczeni wiadomościami e-mail w pracy w biurze. Brak organizacji często idzie w parze z niechlujną pracą, złym zarządzaniem czasem i niedotrzymywaniem terminów.
6. Unikanie trudnych zadań. Młodzież i dorośli z ADD często mają trudności z ukończeniem projektów wymagających stałego wysiłku umysłowego, takich jak długie zadania domowe, przeglądanie dokumentów i wypełnianie formularzy.
7. Chronicznie gubienie rzeczy. Częste gubienie przedmiotów, takich jak klucze, okulary, telefony komórkowe i materiały szkolne, mogą być oznaką ADHD typu nieuważnego u dzieci, młodzieży i dorosłych.
8. Łatwe rozpraszanie się. Dzieci z ADD mogą rozpraszać się w klasie przez zewnętrzne bodźce, podczas gdy dorośli mogą po prostu popaść w niepowiązane myśli i stracić koncentrację na wykonywanym zadaniu.

Czy więcej kobiet ma ADHD typu nieuważnego niż ADHD hiperaktywno-impulsywne?

Więcej kobiet i dziewcząt ma nieuważne ADHD niż hiperaktywno-impulsywne ADHD. Młode dziewczyny i kobiety, które borykają się z objawami ADD, są przyćmione przez nadpobudliwych chłopców, którzy wykazują bardziej stereotypowe, nadpobudliwe zachowania ADHD. Zamiast rozpoznawać ich objawy jako ADHD, lekarze często mylą je z zaburzeniami nastroju.

Nieuważny typ ADHD nie dotyczy wyłącznie dziewcząt. Wielu chłopców ma ten podtyp ADHD, chociaż ich objawy mogą być podobnie przeoczone lub błędnie zdiagnozowane ze względu na stereotypy dotyczące płci.

Leczenie ADD

W Polsce ADD leczy się metylofenidatem, będącym lekiem o mocnym działaniu pobudzającym i poprawiającym koncentrację. Stosuje się także psychoterapię i socjoterapię.

Źródła:

1. Silver LB (2004). Attention-deficit/hyperactivity disorder (3rd ed.). American Psychiatric Publishing. pp. 4–7;
2. Ogrim G, Kropotov J, Hestad K (August 2012). „The quantitative EEG theta/beta ratio in attention deficit/hyperactivity disorder and normal controls: sensitivity, specificity, and behavioral correlates”. Psychiatry Research. 198(3): 482–8;
3. Millichap JG, Millichap JJ, Stack CV (July 2011). „Utility of the electroencephalogram in attention deficit hyperactivity disorder”. Clinical EEG and Neuroscience. 42 (3): 180–4.