ADHD a inteligencja. Czy istnieje między nimi korelacja?

ADHD to zaburzenie, które potrafi bardzo utrudniać życie. Wymaga odpowiedniego leczenia psychoterapeutycznego, a czasem też farmakologicznego. Często łączy się je jednak z niskim lub wręcz przeciwnie, wysokim IQ. Czy istnieje faktyczne powiązanie pomiędzy omawianą przez nas przypadłością z IQ? Odpowiedź na to pytanie znajdziesz w tym artykule. 

Czym jest ADHD? Jakie są jego objawy? 

ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem koncentracji uwagi, to zaburzenie neurorozwojowe, które objawia się m.in. nadmierną aktywnością i nadpobudliwością ruchową, impulsywnością oraz problemami z koncentracją. Często osoby borykające się z nią mają trudności z usiedzeniem w miejscu. 

ADHD a inteligencja – czy istnieje między nimi związek? 

Wiele osób uważa, że między ADHD a inteligencją istnieje pewna korelacja. Jak się okazuje, taka teza nie ma żadnego potwierdzenia w badaniach. Osoba z tym zaburzeniem neurorozwojowym może więc mieć zarówno wysoki, jak i niski iloraz inteligencji. 

Maskowanie ADHD przez osoby z wysokim IQ 

Na Uniwersytecie w Sao Paulo wykazano, że osoby z wyższym IQ są w stanie lepiej maskować swoje objawy, wskutek czego zdarza się, że nie zostają one odpowiednio zdiagnozowane. To z kolei utrudnia im rozwijanie pełnego potencjału. Często tacy pacjenci chodzą od specjalisty do specjalisty i muszą poczekać wiele lat, aż ich przypadłość zostanie rozpoznana, tymczasem przez ten czas powinno być już wdrożone odpowiednie leczenie. 

W badaniu opublikowanym w czasopiśmie „Neuropsychology” wykazano, że u dzieci z ADHD istnieje tendencja do posiadania IQ niższego średnio o 9 punktów od ilorazu inteligencji występującego u dzieci bez tego zaburzenia. W innych publikacjach natomiast już tego nie udowodniono. 

Wiadomo jednak, że ADHD potrafi w dużym stopniu zakłócać stosowanie strategii, które wykorzystuje się do tego, aby uzyskiwać w testach na iloraz inteligencji dobre wyniki. Poza tym w grę wchodzi tutaj długotrwały wysiłek umysłowy, z jakim osoby z tym zaburzeniem mają spory problem. Badanie na ten temat zostało przeprowadzone w 2015 roku i opublikowano je w czasopiśmie medycznym PLOS One. 

Osoby z ADHD a problemy w szkole, pracy i na uczelni 

Warto podkreślić, że ADHD często powoduje różne problemy w szkole i na uczelni. Przykładowo, jeżeli dziecko potrzebuje poruszać się po to, aby móc się skoncentrować, a nie ma narzędzi, które mu to umożliwią, może nie zrozumieć informacji przekazywanych na lekcji. 

Ponadto na tych etapach edukacji, na których nauka już sama „nie wchodzi do głowy”, mogą pojawić się kolejne trudności. Związane są one z tym, że osoby z omawianym zaburzeniem neurorozwojowym muszą więcej czasu poświęcać, aby osiągać dobre wyniki lub osiągane przez nich rezultaty nie są adekwatne do ilorazu inteligencji. Co ciekawe, często też:  

• nie kończą rozpoczętych zadań, 
• wykonują je w wolniejszym tempie, 
• popełniają błędy. 

Ciekawostką jest to, że ADHD przyczynia się do obniżenia funkcji wykonawczych, które – z drugiej strony – wysokie IQ może poprawić. Czym są funkcje wykonawcze? To umiejętności potrzebne do samoregulacji oraz kontroli zachowań. W badaniu przeprowadzonym w 2016 roku, jakie opublikowano w czasopiśmie „Journal of Attention Disorders”, wykazano, że osoby z wyższym ilorazem inteligencji lepiej wykonywały zadania związane z tymi funkcjami od badanych z niższym IQ. 

Jakie rodzaje inteligencji są rozwinięte u osób z ADHD? 

Osoby z ADHD często nie mają problemów z rozwiązywaniem zadań, przy których potrzebne jest tzw. myślenie rozbieżne, a więc nieszablonowe, twórcze, wymagające świeżego spojrzenia na daną kwestię. Co więcej, często mają one rozwiniętą inteligencję wizualną oraz bujną wyobraźnię. Więcej trudu zajmuje im jednak wykonywanie obowiązków, przy których wymagane jest myślenie konwergentne – istotne są w tym przypadku takie aspekty, jak precyzja, szybkość oraz logika.  

Bibliografia: 

1. Frazier T. W., Demaree H. A., Youngstrom E. A., Meta-analysis of intellectual and neuropsychological test performance in attention-deficit/hyperactivity disorder, Neuropsychology 2004, 18(3), s. 543-55. 
2. Rommel A. S., Rijsdijk F., Greven C. U., Asherson P. Kuntsi J., A Longitudinal Twin Study of the Direction of Effects between ADHD Symptoms and IQ, PLoS One 2015, 15, 10(4). 
3. Vidal Milioni A. L., Moukbel Chaim T., Cavallet M., Moleda de Oliveira N., Annes M., Dos Santos B., Louzã M, Aparecida da Silva M., Miguel C. S., Serpa M. H., Zanetti M. V., Busatto G., Cunha P. J., High IQ May „Mask” the Diagnosis of ADHD by Compensating for Deficits in Executive Functions in Treatment-Naïve Adults With ADHD, Journal of Attention Disorders 2017, 21(6), s. 455-464.