ADHD a związek. Jak zbudować silną i trwałą relację z osobą cierpiącą na ADHD?

Według danych publikowanych przez Agencję Centers for Disease Control and Prevention w samych tylko Stanach Zjednoczonych do 2022 roku zdiagnozowano 7 milionów dzieci w wieku od 3. do 17. lat cierpiących z powodu zaburzeń ADHD. Stanowiło to 11,4% młodocianej populacji. Z uwagi na fakt, że zaburzeń ADHD nie da się wyleczyć, istnieje spore ryzyko, iż w życiu dorosłym natkniemy się właśnie na taką osobę. Jak budować zdrowy związek, jeśli w tle pojawia się ADHD? 

Dlaczego ADHD u partnera w związku może powodować trudności? 

Trudności osób z ADHD w socjalizacji i tworzeniu trwałych więzi społecznych są silnie zakorzenione w deficycie teorii umysłu. Występowanie zaburzeń uwagi i poznawczości powoduje, że dużo trudniej jest wczuć się im w sytuację drugiej osoby, zrozumieć jej motywację, która prowadzi do podejmowania takich, a nie innych decyzji. W zależności od tego, jakiego rodzaju ADHD zostało zdiagnozowane, symptomy mogą obejmować: 

• trudności ze skupieniem uwagi, 
• podejmowanie impulsywnych, nieprzemyślanych działań, 
• chaotyczność na co dzień i w pracy, 
• wahania nastrojów, 
• trudności w dokończeniu pracy i zwracaniu uwagi na szczegóły, 
• brak cierpliwości, 
• prokrastynację. 

Wszystko to powoduje, że partnerzy osób z ADHD mogą szukać drogi ucieczki ze związku, który – gdy zobowiązań zaczyna przybywać – staje się po prostu trudny. Deprymujące może być też to, że ADHD się nie leczy. Różnego rodzaju terapie mogą pomóc osobie dotkniętej zaburzeniem odnaleźć się w otaczającej ją rzeczywistości, ale nie sprawią, że problemy znikną. Irytujące zachowania, czy nawyki będą więc powracały przez całe życie. 

Nie trzeba jednak od razu zrywać czy kierować do sądu pozwu o rozwód. Z ADHD w związku da się żyć, choć wymaga to nieco więcej elastyczności i otwarcia się na szczególne potrzeby partnera lub partnerki. 

Jak żyć z osobą ze stwierdzonym ADHD? Praktyczne porady 

Przede wszystkim warto zdać sobie sprawę z tego, że osoby dotknięte ADHD mają często problemy z formułowaniem komunikatów w sposób społecznie akceptowalny i wyważony. Często wyrażają swoje myśli wprost, ale też przerywają wypowiedź drugiej strony, nie dając jej dojść do słowa i nie słuchają komunikatów. Jednym z przejawów ADHD jest hiperreaktywność, która może przejawiać się jako uciążliwa gadatliwość. 

Brak kontroli nad emocjami często rodzi wybuchy gniewu i złości nawet przy najmniejszej różnicy zdań, tam, gdzie wydają się one całkowicie nie na miejscu. Duże znaczenie ma przyjęcie założenia „dobrej woli”. Warto uznać, że partner nie robi niczego na złość i w rzeczywistości nie myśli tego, co mówi, jeśli słowa są raniące. Wiele kryzysów udaje się zażegnać poprzez odwołanie się do prostych i czytelnych komunikatów niepozostawiających wątpliwości. 

W literaturze wskazuje się też, że ADHD wiąże się z wyższym prawdopodobieństwem wystąpienia uzależnienia od internetu, problemów z nastrojem, lękiem i obniżonym poczuciem własnej wartości, ale także skłonnością do ryzykownych zachowań. Dlatego duże znaczenie ma artykułowanie swoich obaw względem partnera, aby uznał je on za zasadne, ale jednocześnie nie poczuł się osaczony, co z kolei może prowadzić do wybuchów gniewu. 

Dużo większym problemem jest zwiększona częstotliwość zdrad, która pojawia się głównie u mężczyzn z ADHD. Działają oni lekkomyślnie, bez analizy konsekwencji. W takim przypadku niezbędna może okazać się terapia par. 

Organizowanie życia z osobą dotkniętą ADHD 

Często występującym problemem osób z ADHD jest brak systematyczności, terminowości i punktualności. Rozwiązaniem tych trudności będzie taki podział obowiązków domowych, który zaangażuje partnera z zaburzeniami w czynności wymagające zdecydowanego, szybkiego działania, ale już nietrzymania się konkretnego rozkładu zajęć. Dlatego taka osoba może świetnie poradzić sobie z zaplanowaniem wycieczki czy zrobieniem zakupów, ale znacznie gorzej idzie jej płacenie rachunków albo odbieranie dziecka ze szkoły. 

Jak pomóc osobie z ADHD w związku? 

Ciągła gonitwa za kolejnymi zadaniami i poukładany porządek dnia mogą rodzić złudne przekonanie, że skoro partner z ADHD nie radzi sobie z wieloma zadaniami równie dobrze, co jego współmałżonek, najłatwiej będzie go wyręczyć. Taka stratega może jednak prowadzić do wyuczonej bezradności, w której współmałżonek dotknięty zaburzeniami nie będzie już podejmował żadnych starań w walce o byt rodziny. Dużo lepiej jest edukować i tłumaczyć. Specjaliści uczulają też, aby doceniać starania nieneurotypowego partnera. W ten sposób zachęca się go do dalszych działań i pokazuje zaufanie. Dobrym pomysłem jest zamiana codziennych czynności, jak sprzątanie lub mycie okien, w zabawę. W ten sposób osoba z ADHD silniej angażuje się w wykonywane zadania i realizuje je dokładniej. 

Bibliografia: 

1. https://www.cdc.gov/adhd/data/index.html [dostęp 26.03.2025]. 
2. Kubiak H., Związki romantyczne osób z nadpobudliwością psychoruchową, Resocjalizacja Polska 2024, 27. 
3. Nowogrodzka A., ADHD – co w dorosłości? Opis objawów i wybranych obszarów funkcjonowania osób dorosłych z deficytem uwagi i nadaktywnością, Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2023, 18, 3-4: 117-126.