Afazja motoryczna – czym jest? Przyczyny, objawy i leczenie

Afazja motoryczna jest zespołem zaburzeń czynności mowy o podłożu neurologicznym. Choć dość dobrze poznane są przyczyny jej powstawania, to wciąż nie opracowano wszystkich jej mechanizmów i wzorca leczenia. Nie jest jednak zaburzeniem selektywnym i może wystąpić u każdego, dlatego tak ważna jest umiejętność rozpoznawania objawów afazji motorycznej i podjęcie jak najszybszego leczenia.

Afazja motoryczna – co to jest?

Wbrew błędnemu przekonaniu, afazja motoryczna nie jest chorobą. Jest to bardziej zespół objawów – u każdego występujących w odmiennej kombinacji – które prowadzą do utraty mowy, ale nie do jej niezrozumienia. Chory na afazję ma problemy z jej artykulacją, lub w skrajnej postaci, z wydaniem jakiegokolwiek dźwięku.

Do powstania afazji motorycznej dochodzi na wskutek częściowego lub całkowitego uszkodzenia mózgu. Trzeba pamiętać, że o afazji motorycznej możemy mówić tylko wtedy, gdy niemożność mówienia występuje u osób, które wcześniej taką umiejętność posiadały. Odróżnia to osoby z afazją od osób z dyzatrią, u których brak mowy spowodowany jest defektami fizycznymi narządów mowy, nie zaś neurologicznymi.

Najczęstszymi przyczynami występowania afazji motorycznej są:

• urazy w okolicy czaszki
• udary niedokrwienne mózgu
• nowotwory lub guzy mózgu
• zapalenia mózgu
• niedotlenienie
• zatrucia toksynami
• choroba Alzheimera

W gruncie rzeczy, do afazji motorycznej mogą prowadzić wszystkie urazy, choroby oraz niedokrwienia lokalizujące się w lewej półkuli mózgowej. U 90% ludzi (osób praworęcznych) jest ona odpowiedzialna za mowę. Niekiedy jednak afazję może wywołać również występowanie stanów patologicznych w prawej półkuli, a dokładniej w strukturach podkorowych lub włóknach nerwowych.

Objawy afazji motorycznej 

Afazja motoryczna może przybrać kilka postaci, które będą różnić się od siebie zarówno zalecanym sposobem leczenia, jak i zakresem objawów. Pierwszymi objawami, które powinny zaniepokoić i wskazywać na występowanie afazji motorycznej, są:

• niepoprawna gramatyka wypowiadanych zdań
• nieprawidłowa artykulacja nawet prostych dźwięków
• brak płynności mowy
• nieumiejętność przypomnienia sobie nazwy znanych przedmiotów
• parafrazje, czyli przekręcanie brzmienia wyrazów
• łączenie ze sobą nielogicznych słów
• częste upośledzenie pisania i czytania

W przypadku afazji motorycznej ważne jest to, że nie ma ona żadnego związku z upośledzeniem inteligencji chorego. Ten doskonale rozumie mowę, wie co chce powiedzieć, a w głowie może ułożyć odpowiednią, ciągłą i logiczną argumentację.

Afazja motoryczna u dzieci – objawy

Przyczyny afazji motorycznej u dzieci są takie same, jak w przypadku osób dorosłych. Jednak ze względu na to, że u dzieci mowa wciąż jest rozwijana, trudniej ją zaobserwować. Objawy afazji motorycznej u dzieci są rozmyte, gdyż łatwo pomylić je z naturalnymi predyspozycjami konkretnego dziecka i poziomem jego rozwoju.

Objawami niepokojącymi są natomiast:

• ubogi zasób słownictwa
• problemy z prawidłowym wypowiadaniem słów
• nierozumienie słów pomimo dobrego słuchu
• małomówność
• nieumiejętność dzielenia słów na sylaby

Leczenie afazji motorycznej – terapie i ich skuteczność

Jako iż afazja motoryczna jest nabytym zespołem zaburzeń, najważniejszą kwestią w leczeniu tej choroby pozostaje eliminowanie jej przyczyn. Na uszkodzenia mózgu (np. po udarze) stosuje się przede wszystkim leczenie farmakologiczne, a wspomagająco stosuje się terapię logopedyczną. W tej kombinacji terapia przynosi bardzo dobre efekty. Bardzo często, w przypadku udarów czy niedotlenienia afazja motoryczna ustępuje samoistnie w ciągu kilku miesięcy.

Trudniejsze jest natomiast leczenie afazji u dzieci. Zwiększa ona bowiem ryzyko wystąpienia zaburzeń rozwojowych, zarówno w sensie fizycznym, jak i psychicznym. Jeśli dotyka mniejszych dzieci, może także uniemożliwiać naukę czytania i pisania, wywoływać zaburzenia pamięci, problemy emocjonalne i spowolnienie myślenia. Leczenie logopedyczne musi zostać dobrane indywidualnie i może potrwać nawet kilka lat.