Agorafobia to nie tylko lęk przed tłumem. Co warto o niej wiedzieć? 

Wyjście z domu to nie zawsze okazja do relaksującego spaceru czy radosnego spotkania ze znajomymi. Czasami taka wizja wywołuje lęk przed znalezieniem się w sytuacji, w której udzielenie pomocy będzie utrudnione oraz z której wydostanie się stanowić będzie wyzwanie. To właśnie jest agorafobia, jedno z wielu zaburzeń lękowych. Dowiedz się, jakie są jej objawy oraz jak leczyć zaburzenie. 

Czym jest agorafobia? 

Phobos to po grecku strach. Jednak fobia nie jest po prostu strachem, którego rolą jest przecież ochrona przed zagrożeniem poprzez wywołanie reakcji ucieczki, walki bądź zamarcia w bezruchu. Fobia to lęk, jaki pojawia się w odpowiedzi na bodziec, który nie stanowi zagrożenia. Jest to więc reakcja nieracjonalna. 

Osoba, która zmaga się z fobią, najczęściej zdaje sobie sprawę, że jej reakcje są pozbawione sensu. To jednak wcale nie pomaga. Nadal unika okoliczności, które mogą wywołać nieprzyjemne objawy. Bywa i tak, że samo myślenie o sytuacji stresowej powoduje lęk, a nawet atak paniki. Jak wynika z badań EZOP II przeprowadzonych w latach 2017-2021, z zaburzeniami na tle nerwicowym zmagało się przynajmniej raz w życiu aż 16,07 proc. Polaków, a z agorafobią – 0,27 proc.  

Czym właściwie jest agorafobia? Wedle klasyfikacji ICD-10, należy do grupy zaburzeń lękowych w kręgu zaburzeń nerwicowych. Najprostsza definicja mówi, że jest to lęk przed otwartą przestrzenią, ale nie dotyczy wyłącznie paniki pojawiającej się po wyjściu na przestrzenny plac czy łąkę. Dotyczy także: 

• obecności w zatłoczonych miejscach, 
• przemieszczania się za pośrednictwem środków komunikacji publicznej, 
• przebywania w zamkniętym obiekcie. 

 Mowa więc o takich okolicznościach, które utrudniają sprawne wydostanie się lub uzyskanie pomocy, np. w razie wypadku, a także tych, kiedy zachowanie osoby może zostać dostrzeżone i zaobserwowane przez innych. 

Jak objawia się agorafobia? 

Jeśli ty lub ktoś ci bliski odczuwacie trudny do opanowania, silny lęk pojawiający się w sytuacji, gdy konieczne jest samodzielne opuszczenie i oddalenie się od domu, może to oznaczać agorafobię. Pojawiają się także wówczas objawy ze strony ciała, takie jak: 

• kołatanie serca, 
• wzmożone pocenie się, 
• duszności, 
• ściśnięte gardło, 
• drżenie ciała, 
• suchość w ustach, 
• ból głowy, 
• bóle prekordialne (w okolicy serca), 
• nudności, 
• zawroty głowy. 

 Mogą też wystąpić dodatkowe objawy psychiczne, jak np. lęk przed śmiercią czy też przed „postradaniem zmysłów”. 

Jak leczyć agorafobię? 

Możesz walczyć z agorafobią samodzielnie. Podobnie możesz samodzielnie zwalczać infekcję dróg moczowych czy grzybicę skóry. Zastanów się jednak czy to najlepsze, co możesz dla siebie zrobić i czy skutecznie ci pomoże. Nie musisz już odwiedzać psychologa czy psychoterapeuty w gabinecie. W przypadku agorafobii często to właśnie konieczność opuszczenia domu uniemożliwia skorzystanie z profesjonalnego wsparcia. Jednak terapia online jest równie skuteczna co jej tradycyjne formuły.  

Zespół pod kierownictwem Baraka przeanalizował publikacje zawierające wyniki badań skuteczności terapii psychologicznych przez internet. Okazało się, że osoby leczone w gabinecie i online mogły spodziewać się analogicznych rezultatów sesji. Sięgaj więc po profesjonalną pomoc i zachęcaj do tego bliskich (nie potrzebujesz do tego skierowania). Nie warto cierpieć przez lęki. 

W czasie sesji psycholog lub psychoterapeuta może zalecić psychoterapię poznawczo-behawioralną, której celem jest wypracowanie metod radzenia sobie podczas napadu paniki. Stosuje się też psychoterapię psychodynamiczną, która pozwala rozpoznać źródła agorafobii, a przez to służy efektywniejszemu identyfikowaniu objawów i odpowiedniemu na nie reagowaniu.  

W niektórych przypadkach, gdy symptomy agorafobii są szczególnie nasilone i zaburzają naturalne funkcjonowanie, specjalista może zalecić stosowanie leków. Najczęściej jednak sama terapia jest wystarczająca, aby odzyskać równowagę emocjonalną. 

Jak samemu pokonać agorafobię? 

Podczas autoterapii porozmawiaj z kimś, komu ufasz i kto nie wyśmieje twoich obaw. Już samo nazwanie obiektu lęku może nieco pomóc, choć z całą pewnością nie wyleczy agorafobii. Jeśli nie masz nikogo takiego w swoim otoczeniu, możesz skorzystać z Kryzysowego Telefonu Zaufania. Taka rozmowa może ci bardzo pomóc w najtrudniejszych momentach. 

Gdy atak paniki minie, spisz swoje odczucia. Przelej na papier wszystkie objawy i myśli. To pozwoli ci spojrzeć na nie z perspektywy osoby trzeciej. Bardzo ważne jest też, aby dbać o dobrostan swojej psychiki. W tym celu: 

• zadbaj o odpowiednią ilość i jakość snu, 
• regularnie uprawiaj sport (nie musi być to intensywny wysiłek fizyczny, wystarczą spacery), 
• dbaj o wspierające relacje, 
• medytuj albo uprawiaj jogę lub praktykuj inne ćwiczenia relaksacyjne, 
• mów do siebie dobrze. 

Bibliografia: 

1. Algorytm postępowania w przypadku agorafobii – lęku przed przebywaniem w tłumie lub na otwartej przestrzeni, Narodowy Program Zdrowia na lata 2016-2020. 
2. Nitka-Siemińska A., Zaburzenia lękowe – charakterystyka i zasady leczenia, Forum Medycyny Rodzinnej 2014, t. 8, nr 1, s. 37-43. 
3. Wciórka J., Leciak J., Rawska-Kabacińska A., Suchecka E., Świtaj P., Stefanowski B., Stokwiszewski J., EZOP II: rozpowszechnienie zaburzeń (kiedykolwiek w życiu, ostatnie 12 miesięcy, ostatni miesiąc), Narodowy Program Zdrowia [dostęp: 25.08.2024 r.]