Aminotransferaza asparaginianowa (AST, GOT) – co to jest? Norma

Aminotransferaza asparaginianowa (AST, GOT, AspAT) to enzym wewnątrzkomórkowy, który uczestniczy w wielu procesach metabolicznych organizmu. Znajduje się głównie w wątrobie i sercu, ale też trzustce, nerkach, mózgu i erytrocytach. U osób zdrowych jego stężenie jest małe. Aminotransferaza uwalniana jest do krwi w momencie, gdy uszkodzone zostają mięśnie lub też wątroba – wówczas jej poziom znacznie wzrasta. Na tej podstawie można rozpoznać destrukcję komórek określonego narządu.

Aminotransferaza asparaginianowa – co to jest?

Aminotransferaza asparaginianowa to enzym, który pomaga wykryć różne choroby. Wykorzystuje się go głównie do monitorowania funkcji wątroby. Dzięki niej można rozpoznać schorzenia miąższowe tego organu, ale też skontrolować stan pacjenta, któremu podano np. leki hepatotoksyczne, prowadzące do jego uszkodzenia. Aminotransferaza asparaginianowa umożliwia wykrycie m.in. chorób mięśni szkieletowych oraz ostrej niewydolności nerek.

Aminotransferaza asparaginianowa – norma

Normy dotyczące aminotransferazy asparaginianowej wynoszą:

• u kobiet: mniej niż 35 U/l;
• u mężczyzn: mniej niż 31 U/I;
• u dzieci od 1. do 15. roku życia: mniej niż 50 U/l;
• u noworodków: 40-200 U/l.

Po wykonaniu badania można otrzymać dwa rodzaje wyników: prawidłowy i podwyższony. Aminotransferaza asparaginianowa, jak widać, bywa podwyższona również u dzieci, nie tylko u dorosłych.

Aminotransferaza asparaginianowa podwyższona – co to znaczy?

Aby odpowiednio zinterpretować wyniki, warto dowiedzieć się, co oznacza podwyższone AST. Niewielki wzrost tego wskaźnika, na poziomie 40-200 U/I, może być związany z:

• zapaleniem trzustki;
• ostrym stanem upojenia alkoholowego;
• hemolizą, czyli rozpadem erytrocytów;
• mononukleozą zakaźną.

Wyniki aminotransferazy asparaginianowej na poziomie 200-400 U/I mogą wskazywać na:

• schorzenia mięśni szkieletowych,
• niedrożność dróg żółciowych,
• ostrą niewydolność nerek,
• kamicę trzustkową,
• choroby mięśni szkieletowych,
• przewlekłe zapalenie wątroby,
• zapalenie dróg żółciowych,
• nowotwór trzustki,
• kamicę żółciową,
• zwłóknienie przewodów żółciowych.

Taki poziom może występować również po zabiegach chirurgicznych.

Podwyższona aminotransferaza asparaginianowa, wynosząca 400 do 4000 U/l, może wskazywać na:

• ostre reumatoidalne zapalenie mięśnia sercowego;
• zawał serca – jej poziom jest najwyższy po upływie 4-6 godzin od zawału, zwiększone stężenie może utrzymywać się jeszcze przez 3 dni; ważne jest to, że w przypadku lżejszych zawałów wskaźnik ten może utrzymywać się w normie.

Podwyższone stężenie aminotransferazy asparaginianowej może występować po angiokardiografii naczyń krwionośnych i serca, intensywnym masażu serca oraz zabiegach kardiochirurgicznych. Czasem wskazuje ono również na schorzenia wątroby:

• toksyczne uszkodzenie wątroby związkami chemicznymi,
• zapalenie dróg żółciowych,
• wirusowe zapalenie wątroby,
• nowotwór wątroby.

Może być ono oznaką uszkodzenia mięśni szkieletowych, np. w wyniku zmiażdżenia. Najbardziej podwyższone AST występuje w przypadku zatrucia muchomorem sromotnikowym i często związane jest z koniecznością przeszczepu wątroby.

Badanie AST – wskazania

Jakie są wskazania do badania aminotransferazy asparaginianowej? Cóż, warto je wykonać wtedy, gdy widoczne są objawy schorzeń wątroby:

• nieustanne zmęczenie;
• nudności i wymioty;
• problemy z apetytem;
• ciemny mocz i odbarwiony stolec;
• biegunki;
• zażółcenie błon śluzowych i skóry (żółtaczka);
• wzdęcia i bóle brzucha (szczególnie pod żebrami, po prawej stronie);
• utrata masy ciała (bez odchudzania);
• świąd skóry;
• silne skurcze mięśni;
• zaburzenia miesiączkowania (u kobiet);
• częste krwawienia z nosa i dziąseł.

Badanie AST zleca się również osobom z grupy ryzyka, bardziej narażonym na uszkodzenia wątroby: kobietom przyjmującym antykoncepcję doustną, pacjentom podejrzewającym u siebie wirusowe zapalenie wątroby, osobom z otyłością i cukrzycą (typu 1 i 2), a także tym, którzy nadużywają alkoholu lub przyjmują leki mogące obciążać wątrobę.

Badanie AST często jest zlecane wraz z badaniem aminotransferazy alaninowej (ALT) oraz innymi wskaźnikami funkcji wątroby, takimi jak np. białko całkowite, bilirubina, fosfataza alkaliczna – pomagają one w różnicowaniu schorzeń tego narządu.

Jak się przygotować do badania AST?

Badanie AST polega na pobraniu krwi żylnej z dołu łokciowego. Następnie próbka jest przekazywana do laboratorium. Na badanie należy się zgłosić na czczo, a ostatni posiłek można spożyć najpóźniej 8 godzin wcześniej. Przed badaniem trzeba zrezygnować z intensywnego treningu oraz pracy fizycznej. Odradza się jedzenie tłustych potraw, palenie papierosów oraz picie alkoholu.

Lekarza trzeba poinformować o zażywanych suplementach diety oraz przyjmowanych lekach. Warto opowiedzieć mu o aktualnych chorobach – zwłaszcza, jeśli pacjent zmaga się z zaburzeniami krzepliwości krwi lub został zakażony wirusami HCV, HBV lub HIV.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5318690/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK425/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482489/