Co o zdrowiu może powiedzieć ci poziom amylazy w moczu i we krwi?

Amylaza jest enzymem trawiennym wydzielanym przede wszystkim przez trzustkę i gruczoły ślinowe. Jej poziom dostarcza więc cennych informacji na temat funkcjonowania układu pokarmowego. Kiedy lekarz może zlecić ci zbadanie poziomu tego enzymu? Jakie są normy amylazy we krwi i w moczu? Co oznacza uzyskany wynik?

Czym jest amylaza? 

Amylaza jest jednym z enzymów trawiennych. Jej rolą jest rozkładanie wielocukrów zwanych też polisacharydami (głównie skrobi). W jaki sposób to robi? Przyspiesza reakcję hydrolizy, doprowadzając do rozkładu związku na mniejsze cząsteczki, które mogą zostać wchłonięte. To niebywale istotne, ponieważ cukry są paliwem dla komórek. Bez nich nie może być mowy o prawidłowym przebiegu procesów metabolicznych na poziomie komórkowym. 

Amylaza wydzielana jest przede wszystkim przez trzustkę i gruczoły ślinowe. Sporym zaskoczeniem może być fakt, że enzym uwalniany jest też przez gruczoły mleczne, błony śluzowe jelita cienkiego i dwunastnicy, a nawet jądra i jajniki. Wyróżniane są dwie grupy amylaz: 

• alfa-amylaza – wydzielana jest w organizmach żywych, 
• beta-amylaza – obecna jest w drożdżach, bakteriach i roślinach.

Kiedy wykonać badanie amylazy? 

Jeśli lekarz zleci oznaczenie enzymu we krwi lub moczu, z pewnością podejrzewa, że twoja trzustka nie działa w pełni sprawnie. Jest to szczególnie istotne badanie przy podejrzeniu ostrego zapalenia trzustki. Wówczas przyrost amylazy jest nagły i szybki. Towarzyszą też temu dolegliwości takie jak: 

• silny i tępy ból nadbrzusza, który nieco ustępuje przy podkurczeniu nóg, 
• ból całego brzucha promieniujący do odcinka piersiowo-lędźwiowego kręgosłupa, 
• wymioty, 
• przyspieszony rytm pracy serca (tachykardia), 
• gorączka, 
• spowolniona perystaltyka jelit, 
• objaw Grey-Turnera (zasinienia po bokach brzucha), 
• objaw Cullena (zasinienia wokół pępka), 
• wodobrzusze. 

Ponadto oznaczenie poziomu amylazy we krwi i moczu jest pomocne w diagnostyce chorób opisanych w poniższej tabeli:

Jak wykonać badanie amylazy? 

Jeśli lekarz zaleci ci badanie poziomu amylazy we krwi, zgłoś się do laboratorium na czczo. Ostatni, lekkostrawny posiłek zjedz wieczorem w przeddzień diagnostyki, aby post trwał około 12-14 godzin. Rano wypij wyłącznie wodę w niewielkiej ilości, aby nieco rozrzedzić krew i ułatwić w laboratorium jej pobranie z żyły łokciowej. 

Jeśli natomiast planujesz oznaczyć poziom amylazy w moczu, dostarcz próbkę z porannej mikcji. Przed tym jednak umyj dokładnie okolice intymne przy pomocy wody i mydła. Pobierz mocz ze środkowego strumienia. To ważne, ponieważ wraz z pierwszym strumieniem z cewki moczowej wydalane są naturalnie bytujące tam bakterie. Ich obecność w próbce może przyczynić się do uzyskania niewiarygodnego wyniku. Mocz dostarcz do laboratorium tak szybko, jak to możliwe. 

Ile kosztuje oznaczenie amylazy w moczu i krwi? 

Zarówno badanie poziomu amylazy we krwi, jak i w moczu kosztuje około 20 zł, nie jest to więc wysoka cena. Jeśli jednak otrzymasz skierowanie od lekarza podczas wizyty refundowanej, również koszt diagnostyki zostanie zrefundowany.

Jakie są normy amylazy? 

Prawidłowy poziom amylazy w surowicy jest inny niż jej stężenie w moczu. Mało tego! Możesz spotkać się z różnymi zakresami referencyjnymi w zależności od laboratorium przeprowadzającego analizę. Zawsze bierz pod uwagę normy podane na wyniku. Lekarz również będzie je uwzględniać, oceniając twój stan zdrowia. Często stosowane normy amylazy zostały podane w poniżej tabeli: 

Bibliografia: 

1. http://e-biotechnologia.pl/artykuly/amylazy/ [dostęp 07.11.2023]. 
2. Czerwionka-Szaflarska M., Brazowski J., Ostre zapalenie trzustki – problem również pediatryczny, Przegląd Gastroenterologiczny 2008, nr 3 (2), s. 112-117.  
3. Galas E., Kalinowska H., A-amylazy: struktura i mechanizm działania, Biotechnologia 1996, nr 2 (33), s. 165-177. 
4. Ksiądzyna D., Paradowski L., Hiperamylazemia – aspekty praktyczne, Advances in Clinical and Experimental Medicine 2004, vol. 13, nr 5, s. 815-824. 
5. Rogowska A., Ostre zapalenie trzustki, Postępy Nauk Medycznych 2014, t. 27, nr 1, s. 17-23.  
6. Zakrzewska I., Alfa-amylaza granulocytów człowieka, Diagnostyka Laboratoryjna 1985 r., nr 21, s, 4-5.