Angiodysplazja – objawy, diagnostyka, leczenie

Angiodysplazja to rodzaj nieprawidłowości naczyń krwionośnych w obrębie przewodu pokarmowego. Najczęściej problem dotyczy jelita grubego, jednak zmiany mogą pojawić się także w odbycie, jelicie cienkim, żołądku czy przełyku. Jakie objawy związane są z występowaniem angiodysplazji i na czym polega jej leczenie?

Co to jest angiodysplazja?

Angiodysplazja jest zaburzeniem polegającym na obecności nieprawidłowo zbudowanych naczyń krwionośnych w błonie śluzowej lub podśluzowej przewodu pokarmowego.

Naczynia krwionośne u pacjenta z angiodysplazją są bardzo delikatne i łatwo ulegają uszkodzeniom. W rezultacie może dochodzić do krwawienia, w wyniku którego u niektórych osób rozwija się anemia. Krwawienie ustępuje samoistnie u ponad 90 proc. pacjentów, jednak w wielu przypadkach problem nawraca.

Angiodysplazja jelita grubego (zlokalizowana po prawej stronie) jest najczęściej występującym typem tej nieprawidłowości. Zmiany mogą dotyczyć jednak każdego z odcinków przewodu pokarmowego, w tym odbytu, jelita cienkiego, żołądka i przełyku.

Przyczyny angiodysplazji

Dotychczas nie udało się dokładnie wyjaśnić mechanizmu odpowiadającego za rozwój angiodysplazji. Naukowcy podejrzewają, że degeneracja naczyń krwionośnych związana jest ze zmianami zachodzącymi wraz z wiekiem. Nieprawidłowości rozpoznaje się głównie u pacjentów powyżej 60. roku życia.

Prawdopodobieństwo wystąpienia angiodysplazji zwiększa obecność niektórych schorzeń, w tym:

• przewlekłej niewydolności nerek w zaawansowanym stadium,
• zwężenia aorty,
• twardziny układowej,
• choroby von Willebranda.

Objawy angiodysplazji

Podstawowym objawem angiodysplazji jest krwawienie z przewodu pokarmowego, któremu nie towarzyszą dolegliwości bólowe. Pacjent może wtedy zauważyć domieszkę krwi w wydalanym stolcu.

Jeśli krwawienie często się powtarza i/lub jest bardzo nasilone, u chorego znacznie zwiększa się ryzyko rozwoju anemii. Objawia się ona:

• osłabieniem i zmęczeniem,
• bladością skóry,
• dusznościami (najczęściej występującymi po wysiłku fizycznym),
• zaburzeniami koncentracji.

Angiodysplazja często ma jednak przebieg całkowicie bezobjawowy i jest rozpoznawana przypadkowo w czasie badań wykonywanych z innych przyczyn (np. angiodysplazja jelita grubego może zostać zaobserwowana podczas przesiewowej kolonoskopii).

Diagnostyka angiodysplazji

W diagnostyce angiodysplazji przydatne są następujące badania:

• endoskopia górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego – badanie obrazowe pozwalające uwidocznić ściany przewodu pokarmowego od wewnątrz,
• morfologia krwi – umożliwia stwierdzenie lub wykluczenie anemii,
• angiografia (angio-TK lub angio-MR) – badania przydatne do diagnostyki angiodysplazji w przypadku obecności aktywnego źródła krwawienia,
• badanie stolca na obecność krwi utajonej – dodatni wynik może świadczyć o krwawieniu z jelita grubego.

Leczenie angiodysplazji

Podjęcie terapii angiodysplazji jest zalecane tylko u niektórych pacjentów. Na podstawie objawów występujących u danej osoby oraz wyników wykonanych badań lekarz ocenia czy należy podjąć leczenie. Zazwyczaj nie ma takiej konieczności, jeśli angiodysplazja została wykryta przypadkowo, a u pacjenta nie obserwuje się oznak jawnego lub utajonego krwawienia z przewodu pokarmowego.

Jeśli obecność zmian naczyniowych u pacjenta wiąże się z występowaniem krwawienia, najczęściej podejmowana jest decyzja o podjęciu terapii. Istnieje kilka możliwych opcji leczenia.

Leczenie endoskopowe angiodysplazji

Podczas endoskopii lekarz przez usta lub odbyt (w zależności od tego, czy angiodysplazja dotyczy górnego czy dolnego odcinka przewodu pokarmowego) w miejsce występowania zmian naczyniowych wprowadza elastyczną rurkę z kamerą. Następnie przeprowadza kauteryzację – zabieg, w którym energię termiczną lub laser wykorzystuje się do niszczenia struktury białek budujących tkankę. W efekcie dochodzi do zamknięcia uszkodzeń naczyń i ustąpienia krwawienia.

Inną metodą endoskopową jest argonowa koagulacja plazmowa, w której podobny rezultat osiąga się przy użyciu energii przekazywanej do tkanek przez zjonizowany gaz.

Angiografia w leczeniu angiodysplazji

Angiografia bywa stosowana w przypadku zmian, których nie można leczyć endoskopowo. W tej metodzie bezpośrednio do światła naczyń krwionośnych podaje się środki mające za zadanie zatrzymać krwawienie.

Leczenie operacyjne angiodysplazji

Leczenie operacyjne polegające na resekcji (usunięciu) części jelita jest rzadko wykorzystywaną metodą leczenia angiodysplazji, zarezerwowaną dla pacjentów, którzy stracili dużo krwi, a opisane wyżej sposoby nie przyniosły rezultatu.

Bibliografia:

1. Aghighi M., Taherian M., Sharma A., Angiodysplasia, StatPearls, 2021.
2. Saltzman J. R., Friedman L. S., Travis A. C., Angiodysplasia of the gastrointestinal tract, UpToDate, 2020.
3. Shaw A., Lee H. H. C., Angiodysplasia of the colon, BMJ Best Practice, 2019.