Anizokoria u dzieci i dorosłych. Przyczyny, objawy, leczenie nierówności źrenicznej

W normalnych warunkach źrenice obu oczu u człowieka są równe lub ich średnice różnią się do 1 mm. Anizokoria to stan, w którym dochodzi do nierówności źrenicznej. Przyczyn tej choroby jest wiele i każdy taki przypadek, szczególnie jeśli pojawi się nagle, wymaga szybkiej diagnostyki.

Niewielka anizokoria typowa dla danej osoby może być zjawiskiem fizjologicznym, które nie wymaga interwencji. Należy wykonać odpowiednie badania okulistyczne lub obrazowe, które pozwolą na wykrycie przyczyny zaburzenia. Leczenie anizokorii jest uzależnione od choroby, która ją wywołuje.

Anizokoria – co to jest?

Anizokoria, czyli inaczej nierówność źrenic, to objaw występujący w wielu schorzeniach wrodzonych i nabytych. Dolegliwość charakteryzuje się różnicą w wielkości otworu źrenicznego między lewym a prawym okiem. Anizokoria spowodowana jest zaburzeniami odruchu źrenic na światło. Zwykle chorobę w pierwszej kolejności zauważa najbliższe otoczenie pacjenta lub jest ona wykrywana przypadkowo podczas rutynowego badania lekarskiego.

Nie zawsze różnica w wielkości źrenic jest powodem do niepokoju, choć w każdym przypadku należy potraktować ją poważnie i znaleźć jej przyczynę. W diagnostyce anizokorii wykorzystuje się dokładne badanie okulistyczne wraz z badaniem dna oka, konsultację specjalisty neurologa, a w niektórych przypadkach wykonuje się badania obrazowe: tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny głowy.

Przyczyny anizokorii

Przyczyn anizokorii należy szukać w zaburzeniach układu nerwowego oraz samego narządu wzroku. Do najważniejszych patologicznych czynników wywołujących zaburzenie należą:

• zmiany w układzie nerwowym: urazy, migrena, nowotwory mózgu, tętniaki, stwardnienie rozsiane,
• urazy, zabiegi operacyjne,
• leki rozszerzające lub zwężające źrenice: sympatykolityczne, sympatykomimetyczne; mydriatyki w kroplach podawane dospojówkowo, takie jak tropikamid i atropina są często stosowane w gabinecie okulistycznym w celu wykonania badania dna oka,
• przypadkowe zatrucie pestycydami,
• ostry atak jaskry,
• proces chorobowy, który uszkadza drogi nerwowe odpowiedzialne za współczulne unerwienie oka, np. zespół Hornera wywołany nowotworem płuca,
• obrzęk mózgu,
• zatrucie glikolem etylenowym,
• zaburzenia miejscowe obejmujące tęczówkę i aparat rzęskowy: ostry stan zapalny, niedokrwienie, zwyrodnienie.

Najczęściej spotykana jest  prosta, fizjologiczna anizokoria, która występuje aż u 20% populacji. W takim przypadku różnica w wielkości źrenic jest niewielka i wynosi ok. 0,6 mm. Powyższy stan nie jest groźny i stanowi cechę osobniczą typową dla danego człowieka.

Kiedy nie udaje się za pomocą dodatkowych badań określić przyczyny choroby, podejrzewa się związek anizokorii z nerwicą, Przypuszcza się, że powodem są zaburzenia układu autonomicznego.

Anizokoria u dzieci

Anizokoria u dzieci, poza wymienionymi wyżej przyczynami, może być spowodowana czynnikami, które wiążą się z odrębnościami wynikającymi z wieku. Anizokoria u niemowląt wymaga specjalistycznej opieki, ponieważ może być wywołana przez uraz okołoporodowy lub infekcję okołoporodową.

Anizokoria wrodzona może być skutkiem zespołu Hornera, za czym przemawia różnobarwność tęczówki. Nieleczona choroba może być nawet zagrożeniem życia, dlatego nie należy jej bagatelizować. Inne przyczyny anizokorii wrodzonej to zespół Adiego, w którym występuje brak odruchów mięśniowych.

Anizokoria – objawy towarzyszące

W przypadku patologicznych przyczyn nierówności źrenic objaw ten zwykle nie występuje jako izolowany. Należy obserwować organizm pod kątem innych dolegliwości, które mogą pomóc w odnalezieniu ich przyczyny. Dodatkowe objawy towarzyszące anizokorii to:

• światłowstręt,
• opadanie powiek,
• ból gałki ocznej,
• łzawienie oczu,
• bóle głowy, w szczególności nagle pojawiające się,
• gorączka,
• sztywność karku,
• problemy z widzeniem: utrata ostrości, zawężenie pola widzenia.

Po zaobserwowaniu takich dolegliwości należy od razu zgłosić się do lekarza, aby jak najszybciej postawił diagnozę.

Anizokoria – leczenie

Anizokorii jako objawu nie leczy się samego w sobie. Po ustaleniu przyczyny wdraża się terapię ukierunkowaną na czynnik ją wywołujący.  Przykładowo większość stanów zapalnych oka leczy się farmakologicznie, nowotwory wymagają podjęcia leczenia operacyjnego lub radio- czy też chemioterapii, w obrzęku mózgu stosuje się leczenie przeciwobrzękowe. Anizokorię fizjologiczną pozostawia się bez leczenia.