Antykoncepcja niehormonalna – przegląd dostępnych metod

Antykoncepcja niehormonalna może być dobrą alternatywą dla metod hormonalnych, szczególnie przydatną dla osób, które z jakiejś przyczyny nie chcą lub nie mogą stosować estrogenów czy syntetycznego progesteronu. Jakie są metody antykoncepcji niehormonalnej? Czy są skuteczne? Na co można się zdecydować?

Wazektomia i podwiązanie jajowodów – najskuteczniejsze metody antykoncepcji

Wazektomia oraz podwiązanie jajowodów to operacje, które mają na celu fizyczne uniemożliwienie zapłodnienia poprzez przerwanie ciągłości kanałów służących do przemieszczania się plemników. Pierwsza procedura dotyczy mężczyzn i jest wykonywana na życzenie, natomiast druga, proponowana kobietom, w Polsce została zakazana prawnie. Obie metody są bardzo skuteczne, bo wskaźnik Pearla w ich przypadku wynosi około 0,1, co oznacza, że 0,1 kobiet na sto, po wykonaniu operacji u siebie lub u partnera, zaszła w ciążę.

Antykoncepcja mechaniczna, czyli barierowa

Jak sama nazwa wskazuje, barierowe metody antykoncepcji mają na celu stworzenie fizycznej przeszkody pomiędzy pochwą a plemnikami, która uniemożliwia przedostanie się ejakulatu do narządów rodnych kobiety. Wśród nich można wymienić dostępne w Polsce prezerwatywy męskie i damskie, niehormonalną spiralę oraz diafragmę.

Prezerwatywa dla mężczyzn

Prezerwatywy to, obok wazektomii, druga i ostatnia metoda antykoncepcyjna, z jakiej może skorzystać mężczyzna. Jest skuteczna, o ile stosuje się ją zgodnie z zaleceniami producenta. Przyjmuje się, że wskaźnik Pearla wynosi 2-15, czyli w najlepszym razie 2 kobiety na 100 zaszły w ciążę podczas stosowania tej metody antykoncepcji.

Musisz mieć także na uwadze, że wykorzystywanie prezerwatyw podczas stosunku seksualnego chroni cię przed chorobami wenerycznymi. To szczególnie istotne, kiedy masz wielu partnerów – stosowanie tej metody antykoncepcji (nawet, jeżeli korzystasz ze spirali, pigułek czy innych sposobów kontroli urodzeń) pozwoli ci uniknąć poważnych schorzeń i ich powikłań.

Prezerwatywy kupisz w sklepach, aptekach, na stacjach benzynowych. Szeroka dostępność to kolejna zaleta, o której warto pamiętać, bo możesz je znaleźć dosłownie wszędzie. I to za przystępną cenę. Za trzy kondomy zapłacisz 4-8 zł, ale kupowane w większych pakietach z pewnością wyjdą taniej.

Prezerwatywa damska

Niewiele kobiet wie, że istnieją także damskie odpowiedniki prezerwatyw, femidomy. Są one jednak zdecydowanie droższe (15-20 zł za sztukę) i nie tak szeroko dostępne, jak męskie warianty. Możesz je zamówić online. Ich zaletą jest natomiast to, że taką prezerwatywę możesz założyć nawet kilka godzin przed stosunkiem, co pozwala uniknąć zakłopotania związanego z zakładaniem prezerwatywy przez partnera podczas pieszczot. Wskaźnik Pearla prezentuje się tutaj podobnie, jak w przypadku kondomów.

Diafragma, czyli kapturek antykoncepcyjny

Diafragma, w przeciwieństwie do prezerwatyw, jest przeznaczona do wielokrotnego użytku. Przed stosunkiem umieszcza się ją głęboko w pochwie, a jej kształt sprawia, że plemniki nie mogą przekroczyć tej bariery. Po stosunku nie trzeba jej też od razu wyjmować. U niektórych kobiet może jednak wywoływać dyskomfort. Wskaźnik Pearla wynosi 6-16 punktów. Skuteczność zwiększa się z jednoczesnym stosowaniem środków plemnikobójczych w postaci żeli dopochwowych.

Stosunek przerywany i kalendarz dni płodnych

Stosunek przerywany to kontrowersyjna metoda antykoncepcji, która może być jednak całkiem skuteczna w połączeniu z kalendarzem dni płodnych. Na czym polega? To proste. Mężczyzna wyciąga penis z pochwy, zanim dojdzie do wytrysku. Musisz jednak wiedzieć, że pewna ilość nasienia jest wypuszczana do pochwy w trakcie stosunku i ono również zawiera plemniki zdolne do zapłodnienia komórki jajowej, dlatego wskaźnik Pearla wynosi tutaj aż 28.

Zatem, aby zwiększyć skuteczność tej metody, warto jednocześnie prowadzić kalendarz dni płodnych, w którym będziesz mogła zapisywać poszczególne dni cyklu, swoje objawy oraz konsystencję śluzu, co pozwoli ci w dość dokładnym przybliżeniu określić moment największej płodności, a więc owulacji – wtedy po prostu nie uprawiaj seksu.

Metoda Billingsów – hit czy kit?

Metoda Billingsów jest nie tylko sposobem na kontrolę urodzeń, ale także szansą na dokładne poznanie swojego ciała i zrozumienie cyklu menstruacyjnego. To dlatego, że opiera się ona na obserwacji śluzu pochwowego w poszczególnych fazach cyklu i dokładne notowanie wszystkich zmiennych. Kiedy nauczysz się rozpoznawać zdrową wydzielinę z pochwy, od razu zauważysz wszelkie nieprawidłowości. Co więcej, wskaźnik Pearla jest tutaj niski, bo wynosi 1-3.

Komputer cyklu, czyli jak technologia pomaga w kontroli urodzeń

Komputer cyklu to kolejna, nieinwazyjna metoda antykoncepcji, która jednak wykorzystuje dostępną ludzkości technologię. W dużym uproszczeniu, ma on postać urządzenia, które monitoruje temperaturę twojego ciała, a na podstawie zaawansowanych algorytmów jest w stanie określić, kiedy mają miejsce dni płodne.  Choć brzmi to jak coś rodem ze science fiction, musi działać, ponieważ wskaźnik Pearla tej metody wynosi od 0,5 do 1.

Żele antykoncepcyjne, plemnikobójczy

Na koniec warto wspomnieć o żelach plemnikobójczych, które nie tylko unieruchamiają plemniki, ale także mogą działać jak lubrykant, intensyfikując doznania odczuwane podczas zbliżenia przez obojga partnerów. Można go połączyć z innymi metodami, aby zwiększyć ich skuteczność (np. ze stosunkiem przerywanym lub diafragmą).

Pamiętaj jednak, że takie preparaty należy stosować bezpośrednio przed stosunkiem, aby zachować wszystkie właściwości. Uważaj też na połączenia typu żel plemnikobójczy i prezerwatywa, ponieważ niektóre substancje wchodzą ze sobą w reakcje, co prowadzi do zmniejszenia skuteczności obu zabezpieczeń.

Bibliografia:

1. Howard s. A., Benhabbour S. R., Non-Hormonal Contraception, Journal of Clinical Medicine 2023, 12(14): 4791.
2. https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/healthyliving/contraception-choices [dostęp 26.01.2024].
3. https://www.fda.gov/consumers/free-publications-women/birth-control-chart [dostęp 26.01.2024].
4. Non-hormonal Methods of Contraception, Cornell Health, Cornell University.