Aparat ortodontyczny ruchomy – jakie efekty daje i jak go czyścić?

Aparat ortodontyczny ruchomy (zdejmowany) stosowany jest przede wszystkim do leczenia wad zgryzu u dzieci. Skuteczność korekcji uzębienia przy pomocy tego typu aparatu jest w dużym stopniu zależna od samego pacjenta. Z artykułu dowiesz się, jakie efekty może przynieść leczenie z wykorzystaniem ruchomego aparatu ortodontycznego. Zaprezentujemy także, jak krok po kroku należy go czyścić.

Aparat ortodontyczny ruchomy – efekty stosowania

Podstawową cechą różniącą aparat ortodontyczny ruchomy od stałego jest możliwość samodzielnego usunięcia go z jamy ustnej przez pacjenta. Ta właściwość sprawia, że efekty noszenia aparatu ruchomego na zęby w większym stopniu niż w przypadku aparatu stałego zależą od przestrzegania zaleceń ortodonty.

Jeśli pacjent wypełnia ustalone z lekarzem zasady, a sam aparat ma odpowiednią konstrukcję, leczenie ortodontyczne ruchomym aparatem na zęby charakteryzuje się relatywnie dużą skutecznością, zbliżoną do uzyskiwanej przy użyciu aparatu stałego. Do efektów stosowania aparatu ruchomego zaliczyć można: zahamowanie rozwoju wad zgryzu, wyrównanie zaburzeń pracy mięśni twarzy, korektę kształtu i położenia względem siebie szczęki i żuchwy.

Wśród głównych zalet aparatów ruchomych wymienia się:

• możliwość stosowania u dzieci w okresie posiadania uzębienia mlecznego lub mieszanego,
• ułatwienie utrzymania dobrej higieny jamy ustnej (w porównaniu do aparatu stałego),
• łatwość czyszczenia samego aparatu na zęby,
• niższy koszt aparatu ruchomego niż stałego,
• mniejsze ryzyko niektórych powikłań leczenia ortodontycznego, m.in. próchnicy zębów.

Stosowanie aparatów ortodontycznych ruchomych ma jednak pewne ograniczenia. Jednym z nich jest brak możliwości uzyskiwania niektórych bardziej skomplikowanych rodzajów ruchów zębów (m.in. obracania) potrzebnych u niektórych osób do całkowitej korekcji uzębienia. W związku z tym nie każdy rodzaj wady zgryzu może zostać usunięty przy pomocy tego typu aparatu. Wykorzystywanie w leczeniu ortodontycznym aparatu ruchomego zamiast stałego uniemożliwia także jednoczesne przesuwanie więcej niż jednego zęba, co u części pacjentów skutkuje wydłużeniem czasu terapii.

Aparat ortodontyczny ruchomy – najważniejsze zasady podczas stosowania

Tak jak wspomnieliśmy wcześniej, powodzenie leczenia wad zgryzu aparatem ortodontycznym ruchomym zależy w dużym stopniu od działań pacjenta. Warto w związku z tym poznać najważniejsze zasady, których przestrzegać powinna osoba stosująca ten typ aparatu:

• aby zapewnić skuteczność leczenia, aparat powinien być użytkowany przez około 16 h na dobę (choć dzienny czas noszenia ustalany jest zawsze indywidualnie z ortodontą),
• aparat musi być zdejmowany na czas posiłków (z założonym aparatem mogą być spożywane tylko niesłodzone napoje),
• aparat ruchomy należy wyjąć z jamy ustnej przed zajęciami sportowymi oraz za każdym razem przed umyciem zębów,
• do rozkręcania śrub aparatu należy zawsze wykorzystywać specjalny kluczyk (używanie w tym celu innych przedmiotów może spowodować złamanie lub uszkodzenie śruby),
• należy zgłaszać się regularnie na wizyty kontrolne w odstępach zgodnych z zaleceniami ortodonty (zwykle co około 8 tygodni).

Jak czyścić aparat ruchomy na zęby?

Na aparacie ortodontycznym, tak jak na zębach, osadzają się bakterie i resztki pokarmowe, które nieusuwane przyczyniają się do rozwoju próchnicy, nieprzyjemnego oddechu, przebarwień zębów. Dlatego ruchomy aparat ortodontyczny powinien być czyszczony zawsze po wyjęciu z jamy ustnej i przed każdym założeniem. Poniżej znajdziesz instrukcję, jak krok po kroku czyścić aparat ortodontyczny ruchomy.

1. Wyjmij aparat z jamy ustnej i opłucz go pod bieżącą wodą.
2. Wyszczotkuj aparat szczoteczką do czyszczenia aparatów i protez zębowych lub miękką szczoteczką do zębów (każdy pacjent powinien mieć dwie szczoteczki – jedną do czyszczenia aparatu i jedną do mycia zębów). Użyj łagodnego środka czyszczącego, np. szarego mydła (do mycia aparatu nie zaleca się stosowania pasty do zębów, ponieważ ma właściwości ścierne i może go uszkodzić). Kolistymi ruchami delikatnie wyczyść wszystkie powierzchnie urządzenia. Pamiętaj o dokładnym oczyszczeniu aparatu w okolicach śrub. Przy szczotkowaniu uważaj na to, by nie odkształcić drutów.
3. Opłucz aparat pod bieżącą, letnią wodą.
4. Osusz go ręcznikiem papierowym.
5. Przechowuj go w specjalnym pojemniku do aparatów ortodontycznych.

Czasami może dochodzić do odkładania się na aparacie trudniejszych do usunięcia osadów lub przebarwień. Wtedy zalecane jest zastosowanie specjalnych środków do czyszczenia aparatów ortodontycznych lub protez zębowych, które często występują w postaci tabletek. Aparat ruchomy należy umieścić go szklance z wodą, w której rozpuszczona została tabletka i pozostawić na co najmniej 15-30 minut. Następnie trzeba wyjąć go z roztworu i dokładnie opłukać pod bieżącą wodą.

Aparat ortodontyczny ruchomy dla dzieci

Ruchomy aparat ortodontyczny może być stosowany u dorosłych, jednak najczęściej wykorzystuje się go do leczenia wad zgryzu u dzieci. Przy pomocy tego rodzaju aparatu można skorygować niewłaściwy zgryz w czasie wzrostu i wymiany zębów z mlecznych na stałe. Na ogół aparaty ruchome stosowane są w przypadku niewielkich wad w położeniu zębów. Zalecane jest rozpoczęcie leczenia jak najwcześniej od momentu rozpoznania wady zgryzu, ponieważ zapewnia to szybsze i bardziej kompleksowe efekty leczenia.

Treści zawarte w powyższym artykule mają jedynie charakter informacyjny i nie mogą zastępować konsultacji lekarskiej.

Źródła:

1. Mielczarek A., Najman M., Kowalik R. (red.) (2018) Podręcznik dla asystentek i higienistek stomatologicznych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
2. Moussa Pacha M., Fleming P. S., Johal A. (2016) A comparison of the efficacy of fixed versus removable functional appliances in children with Class II malocclusion: A systematic review, European Journal of Orthodontics, 38(6): 621-630.