Aparat ortodontyczny w wieku 30+? Ekspertka: „Kompleksowe leczenie u osób dorosłych bywa skomplikowane. Ale warto”

Stały aparat na zębach przestał być domeną bardzo młodych osób – nosi go coraz więcej trzydziesto- i czterdziestolatków. Czy leczenie ortodontyczne w tym wieku jest skuteczne? Jak przeprowadzić je z głową i na co być przygotowanym? O tym, że coraz więcej czterdziestolatków nosi aparat ortodontyczny, świadczą badania Medicover Stomatologia. W 2020 roku wśród wszystkich osób, które zdecydowały się na aparat, prawie 20 proc. stanowiły osoby w wieku 40 i więcej lat, natomiast w kolejnym roku odsetek ten wzrósł do blisko 25 proc. Przybywa również pięćdziesięciolatków noszących aparat ortodontyczny. Są to zarówno kobiety, jak i mężczyźni.

Prostowanie to nie wszystko

Wadę zgryzu można leczyć właściwie w każdym wieku – to dobra informacja. Gorsza jest taka, że osoby dorosłe mają już w pełni rozwinięte kości czaszki, szczękę i żuchwę, przez co nie są one już tak elastyczne. Z tego powodu leczenie ortodontyczne u osób dojrzałych będzie trudniejsze, co nie oznacza, że niemożliwe.

– Optymalny czas na rozpoczęcie terapii ortodontycznej to 6.–7. rok życia. U osób dorosłych samo wyprostowanie zębów nie stanowi większego problemu i zazwyczaj się udaje. Problemem jest jednak kształtowanie zgryzu na nowo – a to dlatego, że kości nie są podatne na modyfikację – wyjaśnia lek. stom. Kamila Wasiluk, ortodontka z warszawskiej kliniki L’experta, autorka bloga mamaortodonta.pl i książki „Zdrowe zęby. Opowieść o pięknym uśmiechu”.

Lek. Wasiluk tłumaczy, że w kompleksowym leczeniu ortodontycznym nie chodzi wyłącznie o wyprostowanie zębów.

– Ortodonta zawsze patrzy na problem całościowo – mówi ekspertka. – Nie wszyscy zdają sobie sprawę, że krzywy zgryz tak naprawdę często jest objawem większego problemu, jakim jest wada zgryzu, dlatego stomatolog przygląda się „relacji” łuku górnego do dolnego oraz ich „relacji” względem kości czaszki i twarzy. Celem leczenia ortodontycznego, oprócz wyprostowania zębów, jest sprawienie, aby łuki zębowe stały się odpowiednio szerokie. Siły oddziałujące na zęby powinny być równoważne, żeby ewentualne napięcie mięśniowe znikło. W ten sposób można zlikwidować bóle głowy oraz asymetrię twarzy.

Warto o tym pamiętać, jeśli noszenie aparatu kojarzy nam się wyłącznie z modą na piękny uśmiech. Z badań pracowni Zymetria dla Medicover Stomatologia wynika, że 23 proc. Polaków postrzega leczenie ortodontyczne jako kosztowną fanaberię. Z kolei aż 88 proc. Polaków jest zdania, że stomatologia estetyczna, w tym ortodoncja, wpływa na zdrowie zębów i całego organizmu, poprawiając jakość życia.

Po leczeniu – retencja

Dorosłe osoby nierzadko wady zgryzu mają nieleczone od dzieciństwa – albo leczone nieprawidłowo. Gdy wady postępują z wiekiem, zaczynają towarzyszyć temu różne dolegliwości – wspomniane bóle i asymetrie, ale też nadwrażliwość, próchnica, bruksizm.

– W bruksizmie dochodzi do patologicznego zaciskania lub zgrzytania zębami w czasie snu. Ma wtedy miejsce ścieranie się zębów; stają się one krótsze i dochodzi do zaburzenia proporcji ich wysokości. W zaawansowanym stadium choroby pojawiają się stany zapalne oraz zwyrodnienia w stawach skroniowo-żuchwowych. Mogą wystąpić bóle głowy, szyi, karku, pleców oraz „trzaski” słyszane w czasie ziewania czy żucia – wymienia lek. Kamila Wasiluk.

Kompleksowe leczenie ortodontyczne u osób dorosłych bywa skomplikowane. Jak tłumaczy specjalistka z kliniki L’experta, jeśli mają miejsce poważne dysproporcje szkieletowe w układzie czaszkowo-zgryzowym, konieczna może się okazać operacja ortognatyczna, gdy po przygotowaniu zębów aparatem ortodontycznym wykonuje się operację na kościach szczęk. Zabieg ma na celu zmianę położenia szczęki czy żuchwy.

Trzeba też mieć świadomość, że samo leczenie ortodontyczne nie wystarczy – po wszystkim niezbędne jest noszenie aparatu retencyjnego, który utrwali i utrzyma efekty.

– W przypadku osób dorosłych noszenie aparatu retencyjnego może okazać się konieczne nawet do końca życia. Chodzi o to, że zęby przez długie lata przyzwyczaiły się do starej pozycji, więc po zakończeniu leczenia będą dążyć do tego, aby wrócić na dawne miejsce. Bez retencji efekty leczenia, często długiego, żmudnego i kosztownego, mogą zostać bardzo szybko zaprzepaszczone głównie poprzez działanie mięśni twarzy oraz języka – nie kryje lek. Kamila Wasiluk.

Leczenie przedprotetyczne

Wiele osób w dojrzałym wieku zostaje skierowanych na terapię zespołową ortodontyczno-protetyczną. Aby poprawienie odbudować np. starte zęby lub braki zębowe, często najpierw lekarz protetyk kieruje pacjenta na leczenie ortodontyczne. Prawidłowe ustawienie zębów sprawia, że efekt odbudowy licówkami, koronami czy implantami jest bardziej estetyczny, a co najważniejsze – okluzja (właściwa pozycja stykania się zębów górnych z dolnymi) jest zbalansowana, co oznacza prawidłowe kontakty między łukami zębowymi.

Na tym nie koniec. Jak zauważa lek. Kamila Wasiluk, na zgryz, wygląd i stan zębów wpływ ma wiele naszych nawyków – np. oddychanie przez usta zamiast przez nos albo nieprawidłowe połykanie z tłoczeniem języka między zęby. Jeśli leczenie ortodontyczne ma być efektywne, wraz z noszeniem aparatu trzeba przejść reedukację mięśni poprzez ćwiczenia mięśniowe, ponieważ to te nawyki prawdopodobnie przyczyniły się do rozwoju wady zgryzu.

Pomimo trudności i możliwych przeszkód w leczeniu oraz utrzymaniu efektów leczenie ortodontyczne warto rozpocząć w każdym wieku. Z wielu powodów. Wpływ wady zgryzu na zdrowie to jedno. Drugie to kwestia natury emocjonalnej/psychicznej.

– Krzywe zęby obniżają samoocenę i poczucie własnej wartości, a przez to komfort życia oraz samopoczucie. Leczenia ortodontycznego w dorosłym wieku warto także podjąć się z tego względu, że jest ono przydatne jako leczenie przedprotetyczne – celem prawidłowego ustawienia zębów i uzyskania miejsca na odtworzenie braków w postaci implantów – dodaje lek. Kamila Wasiluk.