Czym jest artroskopia i kiedy się ją wykonuje?

Artroskopia to procedura ortopedyczna, która umożliwia kompleksową diagnostykę i leczenie uszkodzonych struktur stawowych. Zabieg charakteryzuje się małą inwazyjnością oraz szybszą rekonwalescencją w odróżnieniu od tradycyjnych metod operacyjnych. Dowiedz się, w jakich sytuacjach wskazane jest przeprowadzenie artroskopii oraz jak się do niej przygotować.

Co to jest artroskopia?

Artroskopia polega na wziernikowaniu stawu, czyli oglądaniu jego wnętrza za pomocą narzędzi wprowadzonych przez niewielkie nacięcia w obrębie skóry. Pojęcie wywodzi się z dwóch greckich słów: artho, czyli staw oraz skopein, co oznacza patrzeć. Procedura pozwala ocenić struktury wewnątrzstawowe, potwierdzić podejrzenie danego schorzenia, ustalić postępowanie lecznicze, a także przeprowadzić operację naprawczą.  

Dodatkowo dzięki artroskopii możliwe jest pobranie materiału do badania histopatologicznego i bakteriologicznego. W zależności od miejsca wykonywania zabiegu istnieje kilka rodzajów artroskopii:

• artroskopia kolana,
• artroskopia barku,
• artroskopia stawu skokowego,
• artroskopia biodra,
• artroskopia łokcia,
• artroskopia nadgarstka.

Biorąc pod uwagę cel zabiegu, wyodrębniamy artroskopię diagnostyczną, która umożliwia rozpoznanie stanu zapalnego lub innych patologii. Drugim rodzajem jest artroskopia operacyjna, polegająca na wprowadzeniu do struktur stawowych narzędzi chirurgicznych i wykonanie niezbędnych procedur leczniczych bez konieczności otwierania stawu.

Wskazania i przeciwwskazania do artroskopii

Przeciwwskazaniami do wykonania artroskopii są ostry i podostry stan zapalny stawu, ropne zapalenie stawu czy choroby uniemożliwiające zastosowanie znieczulenia. Natomiast wśród wskazań do zastosowania procedury wymieniamy:

• zmiany zwyrodnieniowe stawu,
• obecność ciał obcych w stawie,
• uszkodzenia chrząstki stawowej lub więzadeł,
• złamania śródstawowe,
• uszkodzenia ścięgien,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• niestabilność stawów,
• podejrzenie zmian nowotworowych w obrębie stawów.

Jak wygląda zabieg artroskopii?

Artroskopia wykonywana jest w warunkach sali operacyjnej. Przed zabiegiem pacjent otrzymuje znieczulenie miejscowe lub ogólne. Procedura artroskopii polega na wykonaniu niewielkich nacięć skóry i tkanek podskórnych w obrębie stawu, przez które zostaje wprowadzony artroskop wyposażony w kamerę.  

Następnie do wnętrza stawu zaaplikowany zostaje roztwór soli fizjologicznej. Chirurg na specjalnym monitorze uzyskuje dokładny obraz struktur stawowych – więzadeł, ścięgien, chrząstek i błony maziowej. Na tej podstawie wykonuje procedury naprawcze, którymi są m.in.: 

• czyszczenie uszkodzonej chrząstki,
• usuwanie przerostów błony maziowej,
• rekonstrukcja więzadeł kolana, np. krzyżowego przedniego (ACL),
• usuwanie zmian patologicznych (guzy, torbiele),
• leczenie zmian zwyrodnieniowych stawu,
• leczenie zerwanych ścięgien.

Po operacji zakładane są szwy zamykające nacięcia artroskopowe. W stawie kolanowym najczęściej umieszczony zostaje specjalny dren odprowadzający krew. Artroskopia w zależności od stopnia uszkodzenia stawu trwa od kilkunastu minut do ok. 2 godzin. Pacjenci zwykle pozostają w szpitalu 2 doby. 

Przygotowanie do zabiegu artroskopii

Przed zabiegiem artroskopii należy wykonać pełną morfologię krwi, zbadać poziom elektrolitów, a także wykonać zdjęcie RTG klatki piersiowej. Wymagane jest także ważne szczepienie p-WZW-B. Procedura zawsze poprzedzona jest konsultacją anestezjologiczną w celu wykluczenia przeciwwskazań do artroskopii oraz ustalenia rodzaju znieczulenia. W dniu zabiegu należy pozostać na czczo.

Rehabilitacja po artroskopii

Po zabiegu artroskopii nieodłącznym elementem rekonwalescencji jest odbycie rehabilitacji. Ma ona na celu bezpieczne odzyskanie pełnego zakresu ruchu stawu oraz kontrolę siły mięśniowej. Większość pacjentów rozpoczyna usprawnianie w drugiej dobie po zabiegu. Plan rehabilitacji ustalany jest indywidualnie, a dobór odpowiednich metod wprowadzany stopniowo. Zazwyczaj obejmuje on:

• naukę prawidłowego chodu o kulach (w przypadku artroskopii kolana, biodra, stawu skokowego),
• ćwiczenia odciążające i wzmacniające operowanej okolicy,
• zabiegi fizykalne o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym, np. laser, krioterapię, pole magnetyczne itd.

Zalety artroskopii są nieocenione

Wśród niekwestionowanych zalet metody artroskopowej warto podkreślić znacznie mniejszą inwazyjność w porównaniu z klasycznymi operacjami. Procedura umożliwia jednoczesną ocenę kondycji stawów oraz natychmiastowe przeprowadzenie zabiegów leczniczych.

Operowane stawy mogą być obciążone znacznie szybciej, co wiąże się z krótszym procesem rehabilitacji pooperacyjnej. Większość osób wraca do umiarkowanej aktywności po kilku tygodniach od zabiegu. Dodatkową korzyścią jest fakt, że zabieg praktycznie nie pozostawia widocznych blizn, co minimalizuje ryzyko powstawania zrostów i bliznowców.

Artroskopia na NFZ

Artroskopia jest w pełni refundowana przez NFZ. Kwalifikacją do zabiegu zajmują się lekarze ortopedzi na podstawie stanu pacjenta oraz badań obrazowych. Czas oczekiwania wynosi średnio od kilku do kilkunastu miesięcy. Koszt artroskopii prywatnie waha się od 5 do 8 tys. zł. 

Bibliografia:

1. Kruk A., Terech S., Jarzynkowski P. i in., Interdyscyplinarna opieka nad pacjentem operowanym metodą artroskopii stawu kolanowego, Zakład pielęgniarstwa chirurgicznego, Gdański Uniwersytet Medyczny. 
2. Morawik A., Grela D., Ocena wyników postępowania usprawniającego stawu kolanowego po leczeniu artroskopowym, studium przypadku, Medycyna Sportowa 2008, 4(6): 258-264. 
3. Treuting R., Minimally invasive orthopedic surgery: arthroscopy, Ochsner Journal 2000, 2(3): 158-163.