Napięciowy ból głowy – fakty. Przyczyny, objawy, leczenie

Napięciowy ból głowy to dolegliwości, która przytrafia się prawie każdej z nas. Ucisk z tyłu głowy, objawy nasilające się w ciągu dnia – znasz to? Nic dziwnego, bo to kobiety cierpią najczęściej na napięciowe bóle głowy. Dlaczego tak jest? Co wywołuje te dolegliwości i jak sobie z nimi radzić?

Co to jest napięciowy ból głowy i jakie są jego przyczyny?

Napięciowy ból głowy to proces składający się z wielu bodźców, a

Podobnie jak migrena i klasterowy ból głowy,  jest on zaliczany do grupy pierwotnych bólów głowy – w odróżnienie od wtórnych bólów głowy, towarzyszącym schorzeniom:

• neurologicznym – np. udar, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• internistycznym – np. choroby tarczycy, anemia.
• laryngologicznym – np. zapalenie zatok.

Przyczyny napięciowego bólu głowy nie są do końca znane. Eksperci uważają, że wywołuje go  jednoczesne, złe działanie czynników:

• fizjologicznych,
• biologicznych,
• psychologiczno-społecznych.

Dr n. med. Michaela Pakszys zauważa, że do kierowanego przez nią EEG Instytutu w Warszawie przychodzą coraz częściej pacjenci w różnym wieku z objawami napięciowego bólu głowy.

– Napięciowe bóle głowy występują powszechnie w różnych grupach wiekowych. Powiedziałabym nawet, że w ostatnim czasie narasta liczba osób przychodzących z tym problemem do lekarza. Przyczyną jest również to, że dzieci, młodzież i dorośli pracują w nieprawidłowej pozycji ciała do późnych godzin wieczornych przy komputerze, ich oczy są przemęczone patrzeniem na monitor, ekran telewizora czy telefon – podkreśla ekspertka.

Objawy napięciowego bólu głowy

Przy napięciowym bólu głowy najczęściej występują następujące objawy:

• ból po obu stronach głowy (u niewielkiej części pacjentów jest jednostronny),
• ból stały (nie są to kilkusekundowe bóle głowy),
• bolące lub napięte mięśnie karku,
• ciśnienie za oczami,
• uczucie ucisku z tyły głowy,
• nasilanie się objawów w ciągu dnia („wieczorny ból głowy” lub „wieczorne bóle głowy”),
• czasami może wystąpić również zlokalizowany w okolicy skroni ból głowy przy dotyku.

Niektóre sygnały związane z napięciowym bólem głowy można odkryć np. podczas badania elektroencefalografem (EEG).

– Badanie EEG należy do podstawowych nieinwazyjnych badań diagnostycznych ośrodkowego układu nerwowego. Jest bezpieczne, tanie, można je wiele razy powtarzać. Za pomocą czujników umiejscowionych na głowie zapisujemy pracę mózgu. Z krzywej EEG sprawne oko neurofizjologa może zarówno odczytać stres i zaburzenia nerwicowe u badanego, jak i uchwycić nieprawidłowości wskazujące na podejrzenie poważnej choroby neurologicznej (np. guza mózgu). U osoby z napięciowymi bólami głowy wynik badania EEG zazwyczaj jest prawidłowy, lecz występują cechy charakteryzujące stres i podwyższone napięcie mięśniowe – mówi dr Pakszys.

Napięciowy ból głowy to najczęstszy rodzaj bólu głowy wśród Polaków

Jak wynika ze statystyk odwiedzin w gabinetach specjalistów, ból głowy to nasza najczęstsza dolegliwość, a jego napięciowy rodzaj to najpowszechniejszy samoistny ból głowy. Epizodyczne przypadki, czyli występujące rzadziej niż 15 dni w miesiącu, dotyczą ponad 70 proc. ludności niektórych populacji – informuje Światowa Organizacja Zdrowia. Natomiast napięciowe bóle trwające więcej niż 15 dni w miesiącu, występują u 1-3 proc. dorosłych osób.

Stres często wywołuje napięciowy ból głowy

Na stronie renomowanej Kliniki Mayo (USA) znajdziemy informację, że bóle głowy, w tym napięciowe bóle głowy, bardzo często wywołuje stres. A także dodatkowo je nasila. Dlatego tamtejsi eksperci przekonują, że ważne w profilaktyce jest umiejętne radzenie sobie z napięciem emocjonalnym. Ale powodów bólu napięciowego może być więcej:

• niedobór snu,
• alkohol,
• głód,
• zmiany pogody.

Ogromne znaczenie mają zaburzenia psychiczne, takie jak depresja czy lęki. Napięciowy ból głowy może występować przy nerwicy.

Napięciowy ból głowy to dolegliwość bardzo europejska

Co ciekawe, spośród ludności wszystkich kontynentów ból głowy najczęściej dokucza Europejczykom. Na łamach „The Lancet” ukazała się analiza, która pokazuje, że Europejczycy biją na głowę mieszkańców innych kontynentów, jeśli chodzi o częstotliwość napięciowych bólów głowy. O połowę rzadziej uskarżają się na nie mieszkańcy Ameryki Północnej, Środkowej i Południowej i kilkukrotnie rzadziej ludność Azji. Zdaniem dr Pakszys kultura wschodnia przez wieki radziła sobie ze stresem lepiej, dzięki czemu ludzie rzadziej uskarżają się tam na ból głowy.

‒ Medytacja, joga, mudry, tai-chi, które dążą do uzyskania harmonii między ciałem i myślą, mogą prowadzić do zmniejszonego występowania napięciowych bólów głowy. Kiedyś tak było… Dziś, w czasach globalizacji, te różnice się zacierają i właśnie w Azji narastają gwałtownie czynniki stresowe już od wieku dziecięcego, mianowicie wysoka konkurencja, nawał informacji i szybkie tempo pracy – ocenia ekspertka.

Jak sobie radzić z napięciowymi bólami głowy? Na to pytanie polski system opieki medycznej wciąż nie umie odpowiedzieć.  Ze szwedzkiego raportu Health Consumer Powerhouse wynika, że lekarze wiedzą, jak pomóc przy napięciowym bólu głowy w:

• Holandii
• Danii,
• Niemczech.

Polska plasuje się pod tym względem mniej więcej w połowie rankingu.

Napięciowy ból głowy  dopada zwłaszcza kobiety

Tak, panowie, to niekoniecznie wymówki. Jeśli słyszycie: „Boli mnie głowa, nie dzisiaj”, to może być najszczersza prawda. Według raportu Millward Brown „Wiedza o lekach i leczeniu” ból napięciowy niemal dwukrotnie częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Światowa Organizacja Zdrowia wspomina natomiast, że z problemem borykają się trzy kobiety na dwóch mężczyzn. Na którekolwiek statystyki by spojrzeć, wyraźnie widać, że to zdecydowanie problem bardziej damski.

Ten rodzaj bólu rzadko też dopada osoby po 50. roku życia oraz bardzo młode, a prawdziwe apogeum swoich wpływów osiąga w grupie wiekowej 35-40 lat.

Napięciowy ból głowy atakuje w połowie dnia

Napięciowy ból głowy zwykle narasta w ciągu dnia. Dopada około godzin popołudniowych i stopniowo nasila się w ciągu dnia. Wieczorem może nastąpić kulminacja, w związku z czym niektórzy opisują go jako „wieczorny ból głowy”. Dlaczego? Prawdopodobnie dlatego, że może się rozwinąć jako efekt różnych czynników pojawiających się podczas dnia, np.

• stresu,
• złej pozycji siedzenia,
• pominięcia posiłku,
• przepracowania.

Napięciowy ból głowy dokucza nam również częściej latem niż zimą ‒ napięcie związane z wyjazdami, przedurlopowy pośpiech w pracy czy gwałtowne zmiany pogodowe robią swoje. W niektórych przypadkach o napięciowym bólu głowy mówi się „ciśnieniowy ból głowy”. To potoczne określenie wskazujące na związek pomiędzy zmianami w wartościach ciśnienia atmosferycznego, a pojawianiem się bólu. Nie jest to jednak fachowe, medyczne określenie.

Napięciowy ból głowy bywa mylony z migreną

Niektórzy mylą napięciowy ból głowy z migreną, bo podobnie jak migrena może on trwać wiele godzin. Jednak te dwie dolegliwości przebiegają stosunkowo różnie. Przede wszystkim ból napięciowy jest stały, migrenowy ‒ to ból pulsujący. W przypadku migreny ból głowy może być teżmiejscowy, punktowy.

Dodatkowo ból głowy napięciowy nie nasila się podczas wysiłku, nie towarzyszą mu też zazwyczaj:

• światłowstręt,
• nadwrażliwość na dźwięki,
• nudności, wymioty.

Te objawy mogą się pojawiać podczas ataku migrenowego.

Napięciowy ból głowy można odczuwać codziennie nawet tydzień

Kto z nas nie miał choć raz sytuacji, że głowa bolała go dosłownie codziennie, nawet przez tydzień?  To z dużym prawdopodobieństwem był napięciowy ból głowy. Jeśli nie towarzyszą mu żadne inne niepokojące objawy, jak mdłości, wymioty czy światłowstręt, nie panikujmy od razu. Z reguły napięciowy ból głowy trwa od 30 minut do maksymalnie 7 dni.

Za napięciowy ból głowy może być odpowiedzialny brak śniadania

Ten chyba najczęściej lekceważony przez nas posiłek (co piąty Polak nie je śniadań) jest niezwykle ważny dla stanu głowy. Jeśli pomijamy posiłek, spada nam poziom cukru we krwi, a organizm przechodzi w tryb oszczędzania. W rezultacie droga do pojawienia się i nasilenia bólu głowy jest krótka. Dlatego jeśli często zdarza nam się uskarżać na ucisk w skroniach lub tępy ból, tak jakby głowę uciskała obręcz, zastanówmy się, czy nie pominęliśmy najważniejszego posiłku dnia.

Rozpoznanie napięciowego bólu głowy

Jeśli osoba z napięciowym bólem głowy zgłasza się po pomoc, bardzo ważny jest wywiad chorobowy. Jak tłumaczy dr Michaela Pakszys, stawiając diagnozę, lekarz szczególnie koncentruje się na: objawach i miejscu występowania bólu,  natężeniu bólu schorzeniach dodatkowych, takich jak:

• nadciśnienie,
• urazy,
• zatrucia,
• infekcje,
• choroby w obrębie czaszki, np. choroby oczu, uszu, zębów, nosa, zatok, stawu żuchwowego, które pomagają w rozpoznaniu rodzaju bólu głowy.

W napięciowych bólach głowy badanie neurologiczne jest prawidłowe. Ukierunkowane pytania wykrywają zaburzenia nastroju, depresje i zaburzenia lękowe. ‒ Lekarz może także przeprowadzić badanie dotykiem mięśni. Ich nadwrażliwość to objaw występujący często w napięciowym bólu głowy – mówi ekspertka. Niekiedy w procesie diagnostycznym zaleca się badania laboratoryjne i badania neuroobrazujące, tj. TK, MRI.

Leczenie napięciowego bólu głowy: paracetamol może pomóc, ale…

Badania na zlecenie Federacji Konsumentów pokazują, że Polacy spośród środków bez recepty kupują przede wszystkim leki na ból głowy, co potwierdza tezę, że jest to nasza najpowszechniejsza dolegliwość. Jeśli ta dokuczliwość dopada nas od czasu do czasu, wtedy wizyta u lekarza nie jest konieczna. Jak sobie pomóc z takimi napięciowym bólu głowy, który występuje sporadycznie? Z kryzysem poradzą sobie popularne środki przeciwbólowe, np. paracetamol.

Jeżeli zaś bóle głowy są przewlekłe, towarzyszą im mdłości, wymioty czy nasilona senność, wówczas może być niezbędne przeprowadzenie dokładnych badań, by odszukać przyczynę. W takich przypadkach konieczne jest odwiedzenie gabinetu lekarskiego.

Jak zapobiegać napięciowym bólom głowy?

Zanim ból głowy zaatakuje następnym razem, pomyślmy o profilaktyce:

• regularnych posiłkach,
• relaksie,
• urlopie od elektroniki,
• ćwiczeniach na wzmocnienie kręgosłupa.

Dzięki drobnym zmianom mamy większą szansę, by skutecznie radzić sobie z napięciowymi bólami głowy.