10 pytań o HPV, czyli wszystko, co chciałabyś o nim wiedzieć, ale boisz się zapytać

Z wirusem HPV miała lub będzie miała kontakt co druga aktywna seksualnie osoba. Niestety, mimo powszechnego występowania dla większości ludzi wirus ten jest bardzo tajemniczy. Wokół HPV krąży wiele niedopowiedzeń, z którymi rozprawimy się raz na zawsze. Jeśli chcesz wiedzieć, jak uchronić się przed zakażeniem i co robić, jeśli już cię dopadnie, ten tekst jest dla ciebie.

Co to jest HPV?

Mianem HPV (Human Papiloma Virus – wirus brodawczaka ludzkiego) określa się ponad 100 powiązanych ze sobą wirusów, z których każdy ma swój określony numer. Około 40 typów brodawczaka może infekować okolice intymne, zarówno damskie, jak i męskie. Niektóre typy wirusa, tzw. wirusy wysokoonkogenne (np. 16, 18, 31, 35), są uznawane za przyczynę rozwoju raka szyjki macicy. Wysokoonkogennym typom wirusa przypisuje się również odpowiedzialność za występowanie nowotworów sromu, odbytu, głowy i szyi. Rozwijają się one na skutek przetrwałych zakażeń, trwających dłużej niż dwa lata. Na szczęście do najpowszechniej występujących wirusów należą niegroźne wirusy niskoonkogenne.

Kto przenosi wirusa i jak można się zakazić?

Nosicielem może być zarówno kobieta, jak i mężczyzna. Wirus przenoszony jest przede wszystkim drogą płciową. Zdarzają się również przypadki zakażenia dziecka przez matkę podczas porodu.
– Incydentalnie zakażane są osoby, które nie współżyły. Wtedy jednak można podejrzewać molestowanie i zakażenie np. poprzez petting. Należy przypomnieć, że wirus może się przenieść nawet przez prezerwatywę, ponieważ ochrona, jaką daje kondom, wynosi tylko 70 proc.! – mówi dr Ewa Niedbała-Wykowska z Kliniki INVICTA w Warszawie.

Jakie objawy daje zakażenie HPV?

Zakażenie wirusem HPV może przebiegać zupełnie bezobjawowo i właśnie dlatego tak trudno je zidentyfikować. W późnej fazie infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego często występującymi symptomami są kłykciny, czyli brodawki w okolicach intymnych przypominające różyczkę kalafiora.

­ – Należy pamiętać, że z zakażeniem HPV często współistnieją infekcje przenoszone drogą płciową, takie jak chlamydia czy HIV – informuje nasz ekspert.

Jak można sprawdzić, czy jest się zakażonym?

Najtrudniej wykryć wirusa w pierwszej fazie, czyli utajonej i bezobjawowej. Daje ona bowiem prawidłowe wyniki badań cytologicznych. Zakażenie można stwierdzić wtedy za pomocą testów DNA HPV.  Istnieją również tzw. testy mRNA, które różnicują zakażenie przetrwałe od przygodnego.

– W kolejnej, tzw. subklinicznej fazie brodawczaka, już podczas podstawowych badań cytologicznych lub kolposkopii można stwierdzić nieprawidłowe cechy nabłonka, a tym samym zakażenie – przypomina nasz ekspert. W ostatniej fazie HPV, czyli fazie klinicznej, zmiany w postaci kłykcin widoczne są gołym okiem.

Jak dużo jest nosicieli?

Większość ludzi niestety nie wie o swoim nosicielstwie. W Stanach Zjednoczonych, gdzie prowadzi się takie statystyki, obecnie zainfekowanych jest 80 milionów osób – rocznie przybywa ok. 14 milionów nosicieli. Jeśli chodzi o skalę światową, co najmniej połowa aktywnych seksualnie ludzi miała lub będzie miała kontakt z wirusem HPV przynajmniej raz w życiu.

Kto jest narażony na zakażenie HPV?

Najbardziej narażone są młode kobiety poniżej 30. roku życia, prowadzące aktywne życie seksualne, oraz homoseksualiści. – Do czynników sprzyjających rozwojowi zakażenia należy zażywanie tabletek antykoncepcyjnych, palenie papierosów, braki antyoksydantów w organizmie, wczesna inicjacja seksualna i duża liczba partnerów – mówi dr Ewa Niedbała-Wykowska. Liczba nowych infekcji brodawczakiem ludzkim maleje wraz z wiekiem, ale trzeba pamiętać, że ryzyko przejścia zakażenia w formę przetrwałą wzrasta wraz z wiekiem – przypomina nasz ekspert.

Czy można nabyć odporność przeciwko HPV?

Jak podaje nasz ekspert, incydentalne zakażenia u kobiet młodych (3–12 miesięcy) ustępują samoistnie bez poważnego znaczenia dla zdrowia i bez nabycia trwałej odporności.  Jeśli więc byłeś już raz zakażony, możesz zakazić się ponownie.

Czy można uprawiać seks podczas zakażenia?

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Przyjmuje się, że jeśli jeden partner ma HPV, to drugi też. – Najlepszym i najbezpieczniejszym wyjściem byłoby jednak utrzymanie wstrzemięźliwości seksualnej do czasu zwalczenia wirusa – mówi dr Ewa Niedbała-Wykowska.

Jak uniknąć zakażenia?

Istnieją szczepionki przeciwko wirusowi HPV. Obecnie na polskim rynku do wyboru są trzy nierefundowane szczepionki przeciw HPV: szczepionka 2-walentana, 4-walentna i 9-walentna. Wszystkie chronią przed najbardziej onkogennymi typami wirusa, czyli 16 i 18, a dodatkowo również przed zmianami przednowotworowymi i nowotworami narządów płciowych (szyjki macicy, sromu, pochwy) oraz odbytu. Już niedługo, w pierwszym półroczu tego roku, szczepionka przeciwko HPV będzie w pełni refundowana dla dziewczynek i chłopców w wieku 12 i 13 lat.

Ma to swoje uzasadnienie naukowe. Najlepszy czas na podanie szczepionki przeciwko HPV to bowiem okres przed rozpoczęciem inicjacji, czyli około 12. roku życia. Są wtedy najbardziej skuteczne. Szczepionki można podawać nawet osobom, które przebyły już zakażenie.

Aby uniknąć wirusa HPV, należy także wystrzegać się częstej zmiany partnerów seksualnych. Ważne, aby regularnie wykonywać badania profilaktyczne, czyli cytologię – co najmniej raz na trzy lata.

Jak leczy się HPV i czy można się wyleczyć?

– Na szczęście większość, bo aż 80 proc. infekcji HPV mija samoistnie w ciągu roku i nie wymaga żadnej interwencji. Dotyczy to również wirusów wysokoonkogennych w fazie utajonej, wymagających jedynie obserwacji. Na ogół organizm zwalcza je w ciągu dwóch lat. Tylko 20 proc. zakażeń daje objawy i wymaga podjęcia terapii – informuje dr Niedbała-Wykowska. Widoczne kłykciny można usunąć, stosując leczenie chirurgiczne, laserowe i krioterapię, czyli wymrażanie.

Należy dodać, że im zakażona osoba jest młodsza, tym większe są szanse na jej samoistne wyleczenie. Pocieszające jest również, że tylko 1 proc. zakażeń kończy się rozwojem raka szyjki macicy.

Jak widać, zakażenie HPV jest powszechnie występującym problemem, ale jego diagnoza wciąż budzi wiele emocji. Teraz już wiesz, że to nie koniec świata. Najważniejsze, aby trzymać rękę na pulsie i wykonywać badania profilaktyczne. A ty kiedy robiłaś ostatnio cytologię?