5 rzeczy, które trzeba wiedzieć o IBS

Zespół jelita nadwrażliwego (IBS) to dość tajemnicze zaburzenie, na które w Polsce cierpi aż 13 proc. dorosłych osób. Co powinniśmy o nim wiedzieć? Oto odpowiedzi na 5 najważniejszych pytań.

Jak objawia się zespół jelita nadwrażliwego?

Podstawowymi objawami są ostre kurczowe bóle brzucha, które pojawiają się niemalże codziennie i najczęściej obejmują dolną i lewą część brzucha. Rano, w sytuacjach stresowych lub po posiłkach występują najczęściej luźne wypróżniania. Zdarza się również, że biegunki i zaparcia występują na przemian. Często pojawia się uczucie pełności, parcia na stolec lub przelewania, możliwa jest też obecność śluzu w stolcu. Zespołowi jelita nadwrażliwego towarzyszyć mogą również objawy pozornie niezwiązane z zaburzeniami pracy układu pokarmowego, np. bóle głowy, uczucie zmęczenia, częstomocz czy zaburzenia miesiączkowania.

Jakie są przyczyny IBS?

Zaburzenie zostało opisane w 1892 roku przez kanadyjskiego lekarza Williama Oslera. Do tej pory nie udało się jednak odkryć, co jest pierwotną przyczyną zaburzeń. Istnieje natomiast lista czynników, które mogą mieć wpływ na wystąpienie tego zespołu. Możemy do nich zaliczyć m.in. przebycie infekcji jelitowej, występowanie zaburzeń czucia trzewnego i funkcji motorycznej jelit lub zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. Okazuje się, że płeć również ma znaczenie – na zespół jelita drażliwego częściej cierpią kobiety.

Czy psychika ma wpływ na przebieg choroby?

Jak wykazały badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles, edukacja psychologiczna pacjentów z zespołem jelita drażliwego może mieć duży wpływ na przebieg choroby. Pacjentów z IBS podzielono na dwie grupy, z czego tylko jednej przedstawiono techniki relaksacyjne oraz edukowano na temat związku pomiędzy chorobą a stanem psychicznym. Po trzech miesiącach obserwacji okazało się, że pacjenci, którzy przeszli szkolenie, zgłaszali mniej objawów oraz poprawę komfortu życia. Jak wynika ze statystyk, u ponad połowy pacjentów z IBS występują zaburzenia w sferze psychologicznej. Najczęściej należą do nich zaburzenia osobowości, depresja i zaburzenia lękowe. Mają one negatywny wpływ na układ pokarmowy i mogą pogarszać przebieg choroby, nasilając objawy bólowe oraz zaburzenia funkcji motorycznej jelit.

Jaki związek z IBS ma dieta?

Do tej pory nie stwierdzono związku przyczynowego między dietą a zespołem jelita drażliwego, wiadomo jednak, że produkty, które jemy, mogą mieć wpływ na nasilenie objawów. Dieta lekkostrawna z niewielką zawartością tłuszczu zalecana jest pacjentom, u których często występują biegunki. Wtedy odradza się również spożywanie błonnika, szczególnie frakcji nierozpuszczalnej. Dlaczego? Nierozpuszczalny błonnik przechodzi przez jelita w formie niestrawionej, zwiększa objętość treści pokarmowej oraz przyspiesza pasaż jelitowy, co może wzmagać dolegliwości.

W praktyce oznacza to spożywanie delikatnych warzyw i owoców, gotowanie na parze lub pieczenie, stosowanie przecierów i unikanie tłuszczów zwierzęcych. Często zaleca się włączenie do diety produktów bogatych we frakcję rozpuszczalną błonnika, do których możemy zaliczyć marchew, selera, pietruszkę, cukinię, pomidory bez skórki, banany czy jabłka. Według badań opublikowanych w „British Medical Journal” pacjenci, którzy włączyli do swojej diety rozpuszczalny błonnik, zgłaszali słabsze, mniej nasilone objawy w porównaniu z grupą pacjentów przyjmujących placebo lub błonnik nierozpuszczalny.

Pacjentom z IBS zaleca się zwiększenie przyjmowania wody i unikanie picia kawy oraz alkoholu. Kawa nie tylko przyspiesza metabolizm i spalanie tłuszczu, ale również pobudza wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Ponadto zaburza proces trawienia białek, dlatego może wywoływać podrażnienia w przewodzie pokarmowym. Alkohol z kolei spowalnia perystaltykę jelit, co może mieć negatywne skutki w przypadku zakażeń. Jeżeli w przewodzie pokarmowym znajdują się bakterie lub inne mikroorganizmy, mają one idealne warunki do namnażania, zamiast być wydalone z organizmu.

Jak się stawia diagnozę?

Postawienie diagnozy może trwać dość długo, bo objawy zespołu jelita drażliwego są mało specyficzne. Rozpoznanie stawiane jest przez lekarza na podstawie wywiadu z pacjentem i tzw. III kryteriów rzymskich z 2006 roku. Jest to lista objawów występujących w zespole jelita drażliwego z uwzględnieniem czasu występowania dolegliwości. Tego typu zaburzeń nie można rozpoznać na podstawie badań radiologicznych czy endoskopowych, jednak w zależności od objawów i stanu pacjenta lekarz może zadecydować o wykonaniu takich badań. Nasuwa się tylko pytanie: po co? Chociażby po to, by wykluczyć inne, często bardziej niebezpieczne choroby układu pokarmowego. Kolonoskopia, która wskazana jest w przypadku obecności krwi w stolcu, pozwala wykluczyć np. nowotwory łagodne i złośliwe, a także nieswoiste zapalenia jelit. Powinno się również wykluczyć nietolerancję laktozy, ponieważ daje ona bardzo podobne objawy.