Jakie są przyczyny strzelania w stawach? Czy to niebezpieczne?

Pewien amerykański naukowiec, Donald L. Unger, przez 50 lat codziennie strzelał stawami w palcach jednej ręki, żeby sprawdzić, w jaki sposób czynność ta wpłynie na ich kondycję. Okazało się, że w żaden sposób nie pogorszyło to sprawności dłoni w porównaniu do drugiej. Oczywiście mowa jest tu o celowym działaniu, czasem jednak charakterystyczne trzaski pojawiają się niespodziewanie. Co oznacza strzelanie w stawach? Czy jest się czym martwić? Jak można temu zaradzić?

Co oznacza strzelanie w stawach? Przyczyny i potencjalne schorzenia

Strzelanie w stawach potrafi być naprawdę głośnym dźwiękiem, nic więc dziwnego, że może cię zaniepokoić. Jednak jeśli nie towarzyszą mu dodatkowe objawy, takie jak ból czy obrzęk, to nie ma się czego obawiać. Podejrzewa się kilka przyczyn strzelania stawów w całym ciele, które w większości nie stanowią żadnego zagrożenia dla zdrowia, chociaż mogą sprawiać pewien dyskomfort. Należą do nich: 

• zjawisko kawitacji – pod wpływem narastającego ciśnienia w torebce stawowej tworzą się pęcherzyki gazu, a kiedy ciśnienie wreszcie spadnie (np. w efekcie ruchu), pękają, wytwarzając trzask. To najczęstsza przyczyna strzelania w stawach, 
• przesuwające się więzadła lub ścięgna mogą generować dźwięk podczas ruchu, 
• wraz z wiekiem powierzchnie chrząstek zużywają się – stają się bardziej szorstkie, przez co wydają dźwięki, 
• kontuzje – zarówno nowe, jak i dawno wyleczone skręcenia, złamania i inne urazy mogą przyczyniać się do strzelania w stawach, 
• niedostateczne nawodnienie – brak wody powoduje zagęszczenie mazi stawowej, co w perspektywie czasu może spowodować rozwinięcie się stanu zapalnego, 
• genetyka – czasem strzelanie w stawach otrzymujesz w prezencie od przodków. Wystarczy nieco inna budowa, żeby mieć większe predyspozycje do trzaskania, chrupania czy klikania stawów. 

Strzelanie w stawie skroniowo-żuchwowym

Przyczyną trzaskających dźwięków podczas jedzenia czy ziewania mogą być zaburzenia czynnościowe stawu skroniowo-żuchwowego. Na początku objawiają się tylko poprzez bezbolesne strzelanie czy przeskakiwanie żuchwy, jednak z czasem mogą pojawić się dodatkowe dolegliwości. W takiej sytuacji umów się na wizytę do dentysty, który poszuka ich przyczyny. Objawy, które powinny cię zaniepokoić, to m.in.: 

• bóle głowy, 
• ograniczona ruchomość stawu skroniowo-żuchwowego, 
• sztywność karku, 
• bóle pleców, 
• przemieszczenie zębów, 
• bolesne strzelanie w stawie skroniowo-żuchwowym. 

Czy strzelanie w stawach u dziecka jest niebezpieczne?

Strzelanie w stawach u dzieci może porządnie wystraszyć rodziców. Jednak czy faktycznie jest się czego bać? Okazuje się, że w większości przypadków podłoże tych dźwięków jest podobne, jak u dorosłych. Strzelanie w stawach u dzieci jest więc na ogół tak samo nieszkodliwe – z jednym wyjątkiem. 

Taki objaw może zwiastować dysplazję stawu biodrowego, czyli niedostateczny rozwój elementów budujących ten staw. Przez to dochodzi do jego zwichnięcia – kość udowa wysuwa się z panewki stawowej. W Polsce każde dziecko jest obowiązkowo badane pod kątem dysplazji stawu biodrowego. Jeśli wyniki wyszły prawidłowo, strzelanie w stawach u niemowlaka nie musi cię martwić. 

Kiedy strzelanie w stawach powinno zaniepokoić?

Sporadyczne strzelanie stawów w całym ciele jest naturalnym zjawiskiem. Jeśli jednak zauważysz, że przydarza się to głównie w określonych partiach ciała, np. w kolanach, zacznij je obserwować. Sygnałem alarmującym, że rozwija się stan chorobowy, jest pojawienie się dodatkowych objawów, np.: 

• bólu, 
• dyskomfortu lub ucisku, 
• obrzęku, 
• zesztywnienia, 
• pogorszonej stabilności, 
• mniejszego zakresu ruchu. 

Jeśli strzelaniu w stawach towarzyszą powyższe symptomy, może to wskazywać na rozwój choroby zwyrodnieniowej. W jej wyniku chrząstki stawowe nadmiernie się ścierają, przez co kości pozostają bez ochrony, a ich tarcie może powodować strzelające dźwięki. Inną potencjalną chorobą o takich objawach jest reumatoidalne zapalenie stawów. Ma ono podłoże autoimmunologiczne, czyli układ odpornościowy przez pomyłkę atakuje zdrowe komórki w organizmie. W stawach rozwija się stan zapalny, który odpowiada m.in. za charakterystyczne trzaski. 

Jak zapobiec strzelaniu w stawach?

Ponieważ strzelanie w stawach zazwyczaj nie wynika z żadnych zaburzeń, nie da się mu całkowicie zapobiec. Możesz jednak wzmocnić swoje stawy i utrzymywać je w dobrej kondycji, co z pewnością zmniejszy częstotliwość hałaśliwych objawów. Zadbaj więc o regularną aktywność fizyczną. W czasie ruchu płyn w stawach pracuje i przemieszcza się, dzięki czemu są one lepiej nasmarowane. Postaraj się wzmocnić mięśnie okalające stawy, co zapewni im lepszą stabilność. Utrzymuj też prawidłową masę ciała. Otyłość to dodatkowe obciążenie dla stawów, które zwiększa zarówno ryzyko strzelania, jak i rozwoju chorób. 

Nie zapominaj o częstej zmianie pozycji ciała. Długotrwałe przebywanie w bezruchu zwiększa ryzyko strzelania w stawach. Ważna jest także odpowiednia postawa. Zwróć uwagę, czy monitor w pracy umieszczony jest na odpowiedniej wysokości, a także, w jaki sposób trzymasz telefon czy laptop. Jeśli strzelanie pojawia się częściej w określonych sytuacjach, postawa może być jego przyczyną. 

Strzelanie w stawach a brak witamin. Co można suplementować na tę dolegliwość?

Każdą suplementację warto zacząć od badań. Nie ma sensu przyjmować w ciemno witamin czy minerałów, które w twoim organizmie są na prawidłowym poziomie. Dlatego, jeśli strzelanie w stawach bardzo ci przeszkadza, w pierwszej kolejności udaj się do lekarza, który zleci odpowiednią diagnostykę. 

Co na strzelanie w stawach możesz suplementować? Do prawidłowej pracy układu kostno-stawowego potrzebne jest sporo składników. Należą do nich np. kwasy omega-3, które zmniejszają ryzyko rozwoju oraz łagodzą nasilenie stanów zapalnych. Oprócz nich istotne są także witaminy D, C i B12 oraz wapń. Korzystny wpływ na stawy wykazuje kwas hialuronowy, który może być podawany doustnie lub w formie zastrzyków dostawowych. 

Możesz też rozważyć suplementację kolagenu, który buduje chrząstki stawowe. Jego synteza w organizmie spada z wiekiem, więc wtedy często rozwija się niedobór. W suplementach diety na stawy znajdziesz także glukozaminę i chondroitynę, również wchodzące w skład chrząstki stawowej. Są one jednak zalecane w przypadku bólu czy stanów zapalnych, więc ciężko powiedzieć, czy ograniczą strzelanie w stawach. 

Dzięki poświęceniu dr. Ungera wiemy, że możemy bezkarnie strzelać stawami, ile tylko zapragniemy. Także samoistne trzaski to w większości przypadków zjawisko fizjologiczne. Jeśli jednak strzelanie w stawach cię niepokoi lub towarzyszą mu inne dolegliwości, nie lekceważ ich – umów się do lekarza na diagnostykę. 

Bibliografia: 

1. https://www.aurorahealthcare.org/services/orthopedics/conditions/crepitus [dostęp 08.12.2023]. 
2. https://health.clevelandclinic.org/snap-crackle-pop-need-know-joint-noises [dostęp 08.12.2023]. 
3. https://www.hackensackmeridianhealth.org/en/healthu/2023/03/29/is-clicking-in-your-joints-normal [dostęp 08.12.2023]. 
4. https://www.livingstonehealth.com.sg/popping-cracking-clicking-of-joints-a-cause-for-concern/ [dostęp 08.12.2023].