Ból piersi – przyczyny, rodzaje, leczenie. Czy torbiele bolą?
Ból piersi, szczególnie jeśli jest nietypowy lub występuje tylko w jednej z nich, może kojarzyć się z nowotworem. Tymczasem przyczyn bólu piersi może być mnóstwo – od źle dobranego biustonosza poprzez szalejące hormony aż po ciążę. Dlaczego bolą piersi?
Ból piersi a cykl miesiączkowy
Ból piersi przed okresem zdarza się niezwykle często i nie jest objawem nieprawidłowym. Podobnie sprawa wygląda z bólem piersi w ciąży. To zupełnie naturalne, że podczas magicznych 9. miesięcy piersi stają się wrażliwe, bolesne i nabrzmiałe. Wiele kobiet uskarża się na bóle piersi pojawiające się na kilka dni przed planowaną miesiączką. Mogą występować również bóle piersi w połowie cyklu. To naturalna reakcja tkanki gruczołowej, która zaczyna zatrzymywać wodę pod wpływem gwałtownego spadku estrogenów i jednoczesnego wzrostu progesteronu. U niektórych kobiet ta zmiana hormonalna może zajść zaraz po jajeczkowaniu, dlatego bardzo często można usłyszeć o bólu piersi po owulacji.
Ból związany z działaniem hormonów jest tępy, niekiedy kobiety określają go jako kłujący. Nasila się przy dotykaniu i zdejmowaniu stanika. Poza tym piersi mogą wydawać się nabrzmiałe i wrażliwe na dotyk. Należy pamiętać, że każdy cykl miesiączkowy może różnić się od poprzedniego, jeśli chodzi o poziom wzrostu i spadku hormonów. Ma to odzwierciedlenie właśnie w bólu piersi – nie zawsze musi być on tak samo intensywny lub pojawiać się w tych samych dniach cyklu. Nawet przy regularnych, np. 25-dniowych cyklach, ból piersi może występować raz na tydzień przed okresem, a raz 2 dni po owulacji.
Ból piersi w ciąży
Bolesność i tkliwość piersi może być pierwszym objawem ciąży. Nie jest to jednak ból wywołany spadkiem estrogenów. W tym przypadku poziom tych hormonów znacznie wzrasta, co pozwala na przeprowadzenie „rozbudowy” piersi przyszłej mamy. Zaczynają wytwarzać się w nich kanaliki mlekowe, dzięki którym będzie możliwe karmienie dziecka piersią. Ból piersi w ciąży jest szczególnie uciążliwy w pierwszym trymestrze, a więc do końca 12. tygodnia. Po tym czasie staje się on nieco lżejszy i łatwiejszy do zniesienia, a piersi są mniej wrażliwe. Kobiety, które dotychczas sypiały bez biustonosza, mogą mieć z tym problem – piersi podczas zmiany pozycji w nocy mogą boleśnie „ciągnąć”. Konieczna będzie również zmiana stanika na większy, ponieważ dotychczasowy może stać się za mały, co tylko będzie potęgować dyskomfort.
Biust na początku ciąży znacznie się uwydatnia – dzieje się tak z powodu pojawienia się w nich kanalików mlekowych oraz zatrzymywania wody przez progesteron. Oprócz bólu, tkliwości i powiększania się, przyszłe mamy zauważą ściemnienie brodawek i uwidaczniające się na piersiach żyły. Wiele kobiet uskarża się na swędzenie piersi i uczucie suchej skóry. Już od pierwszych dni ciąży warto zadbać o jej uelastycznienie i nawilżenie. Dobrym pomysłem jest wcieranie oliwki po każdej kąpieli czy prysznicu. Pomimo że biust w drugim trymestrze już nie jest tak bolesny, należy rozpocząć odpowiednią pielęgnację piersi poprzez używanie kremów zapobiegających rozstępom. Ból piersi podczas karmienia w pierwszych dniach po porodzie może świadczyć z kolei o niewłaściwym przystawianiu dziecka. Jeśli pomimo prawidłowego karmienia bolesność nie mija, warto zasięgnąć porady lekarza – może być to infekcja piersi lub nawał pokarmu. Szczególnie niepokojącym objawem jest towarzysząca bólom gorączka.
Ból sutków w czasie karmienia piersią
Odczuwanie nieznacznego bólu sutków na początku sesji karmienia piersią jest uznawane za normalne. Jeśli znaczny dyskomfort trwa przez cały czas trwania karmienia, zwykle wymaga to ustalenia i wyeliminowania jego przyczyny. Wśród powodów obecności bólu piersi w czasie laktacji wymienia się m.in. występowanie na nich pęknięć, pęcherzów lub siniaków. Te objawy mogą pojawić się, gdy dziecko nieprawidłowo chwyta pierś, co często wynika z zastosowanej techniki przystawiania. W niektórych przypadkach przyczyna leży w zaburzeniach anatomicznych, czego przykładem jest schorzenie nazywane ankyloglosją, polegające na występowaniu u dziecka zbyt krótkiego wędzidełka języka. Stan ten może utrudniać karmienie piersią, a w przyszłości stanowić przyczynę wad zgryzu i zaburzeń wymowy, dlatego dąży się do wyeliminowania przyczyny na wczesnym etapie życia poprzez wykonanie chirurgicznego zabiegu podcięcia wędzidełka.
Występujący w czasie laktacji ból piersi w niektórych przypadkach może wynikać z powstania stanu zapalnego sutków (łac. mastitis), które objawia się nabrzmieniem i zaczerwienieniem sutków, z towarzyszącą gorączką i złym samopoczuciem. Najczęściej symptomy zgłaszane są przez kobiety w czasie pierwszych 3 miesięcy laktacji. Za podstawową przyczynę zapalenia sutków uznaje się zbyt słaby drenaż mleka, który może wynikać m.in. z:
- uszkodzenia sutka, powodującego obrzęk i ucisk na przewody mleczne,
- nadmiernej produkcji mleka,
- zbyt rzadkich sesji karmienia.
Jeśli stan ten utrzymuje się przez 12-24 h, może dojść do infekcji bakteriami obecnymi w mleku. Skutkiem zakażenia jest zapalenie i pojawienie się jego objawów wspomnianych powyżej. Szacuje się, że zapalenie sutków pojawia się u 2-10 proc. kobiet karmiących piersią.
Postępowanie w łagodnych przypadkach stanu zapalnego sutków obejmuje głównie leczenie objawowe, polegające na podawaniu niesteroidowych środków przeciwzapalnych oraz stosowaniu zimnych kompresów. Zaprzestanie karmienia piersią nie jest konieczne w tej sytuacji – zaleca się całkowite opróżnienie piersi właśnie poprzez karmienie dziecka i/lub z wykorzystaniem laktatora. W zapaleniu sutków o cięższym przebiegu, przy dłuższym utrzymywaniu się objawów (powyżej 12-24 h) i obecności gorączki, konieczne może być dodatkowo zastosowanie antybiotyków. Jeśli w ciągu 2-3 dni nie dojdzie do poprawy, powinna zostać przeprowadzona diagnostyka w kierunku innych przyczyn leżących u podłoża występujących objawów.
Bolące sutki jako objaw nowotworu piersi
Ból piersi i sutków rzadko związany jest z występowaniem raka. Do lekarza w celu przeprowadzenia diagnostyki w kierunku nowotworu piersi warto się jednak zgłosić, jeśli poza bólem zauważyłaś także co najmniej jeden z poniższych objawów:
- guzek lub zgrubienie w piersi, którego nie było wcześniej,
- zmiany w rozmiarze lub kształcie piersi,
- wydzielina z sutków,
- guzek lub opuchlizna pod pachą,
- wgłębienie pod skórą piersi,
- wysypka w okolicy brodawek sutkowych,
- zmiana w wyglądzie sutków, np. pojawienie się wgłębienia.
Wymienione symptomy częściej świadczą o obecności nowotworu piersi niż odczuwanie bólu sutków. Ból piersi może być objawem jednego z rzadko występujących typów nowotworów – zapalnego raka piersi. U pacjentów z tą chorobą obserwuje się tkliwość i powiększenie piersi. Dodatkowo skóra na piersi jest ciepła i pogrubiona, może wyglądem przypominać skórkę pomarańczową. Ten rodzaj nowotworu stanowi około 1 proc. przypadków raka piersi.
Ból piersi a aktywność fizyczna
Bolesność piersi może mieć też zupełnie inne przyczyny, np. spowodowane urazem wywołanym przez nacisk pasów bezpieczeństwa w samochodzie w czasie gwałtownego hamowania lub noszenie ciężkiej torby na ramieniu. Ból piersi może być efektem nadmiernego wysiłku fizycznego i to nie tylko w czasie ekstremalnych ćwiczeń na siłowni, ale nawet domowych porządków. Na ból piersi skarżą się także biegaczki. Jak pokazały wyniki badania wśród uczestniczek maratonu w Londynie w 2012 roku, na taki dyskomfort uskarżała się 1/3 startujących pań, a część z nich musiała zejść z trasy z powodu bólu. Działają tu prawa fizyki: podczas chodzenia kobiece piersi przemieszczają się w górę i w dół oraz na boki – ok. 33 proc. w każdym kierunku, a wraz ze zwiększającym się tempem wzrasta odległość, na jaką przemieszczają się piersi – nawet do 51 proc. w górę i w dół. Przykładowo piersi kobiet o rozmiarze D potrafią przemieszczać się w czasie biegu nawet ok. 15,2 ± 4,2 cm.
Źle dobrany stanik jako przyczyna bólu piersi
Na ból piersi mogą się też uskarżać kobiety noszące źle dobrane biustonosze. Bielizna o zbyt luźnym obwodzie pod biustem powoduje ból wynikający ze złego podtrzymywania piersi, natomiast biustonosze o zbyt małych miseczkach powodują dyskomfort związany z nieustannym deformowaniem piersi. Przy doborze właściwego stanika najlepiej skorzystać z porad brafitterki. Jeśli dobieramy go samodzielnie, pamiętajmy, by zmierzyć obwód pod biustem (zaniżając wartość) oraz w biuście na wysokości brodawek (tym razem nie ściskając się mocno). W miseczkach powinno być 1-2 cm luzu, bo piersi w ciągu miesiąca nabrzmiewają, zmieniają kształt, natomiast pod biustem stanik powinien mocno przylegać do ciała.
Ból piersi – gruczolakowłókniaki
Gruczolaki i gruczolakowłókniaki są fragmentami nadmiernie rozwiniętej tkanki gruczołowej i włóknistej w piersi, która odłączyła się od reszty. Takie guzki są gładkie, twarde, ale – co ważne – są ruchome, czyli pod naciskiem dłoni przesuwają się pod skórą w stosunku do otaczających tkanek. Mogą być przyczyną powiększenia piersi, ale raczej nie bólu. Pamiętajmy jednak, że żaden guz nie może być zdiagnozowany tylko za pomocą dotyku, wstępne rozpoznanie trzeba potwierdzić badaniami obrazowymi, a potem ewentualnie biopsją. I chociaż gruczolakowłókniaki nie są złośliwe, lepiej dmuchać na zimne, dlatego w większości przypadków usuwa się je chirurgicznie, by potem każdą zmianę przebadać pod mikroskopem. Jedynie u kobiet poniżej 25. roku życia pozostawia się je do obserwacji (choć na życzenie pacjentki, po konsultacji z lekarzem, mogą być usunięte).
Ból piersi a torbiele
Przyczyną bólu piersi mogą być torbiele. Czy bolą? W zależności od fazy cyklu mogą się zmniejszać lub powiększać, zwłaszcza przed miesiączką, co powoduje, że piersi stają się wówczas wrażliwe na dotyk, tkliwe. Torbiele są okrągłe, zwykle miękkie, przypominają pęcherzyki wypełnione płynną lub galaretowatą substancją i, tak jak gruczolaki, przesuwają się pod wpływem dotyku. Torbiele zaczynają rosnąć, gdy wchodzimy w okres menopauzy, czyli wtedy, kiedy poziom hormonów zaczyna spadać. Choć niekiedy bywają one duże i bolesne, to bardzo rzadko ulegają zezłośliwieniu. Ale na pewno należy je uważnie obserwować.
Silny ból piersi powodują także brodawczaki. Zmiany te tworzą się w przewodach mlecznych, blokują je, prowadząc do powstania stanów zapalnych i bolesnych ropni.
Inne przyczyny bólu piersi i sutków
Niecykliczny ból sutków może pojawiać się na skutek występowania kilku innych czynników. Wśród nich wymienia się:
- przyjmowanie hormonalnej terapii zastępczej – badania pokazują, że nawet u 1/3 kobiet otrzymujących pomenopauzalną hormonalną terapię zastępczą pojawia się problem bolesności piersi,
- nielaktacyjne zapalenie sutków – choć zapalenie sutków występuje najczęściej w czasie laktacji, czasami może dojść do tego stanu także z przyczyn niezwiązanych z karmieniem piersią; objawy to – tak jak u kobiet karmiących – ból, obrzmienie, zaczerwienienie oraz podwyższenie temperatury ciała,
- ropnie mnogie pach – choroba zapalna skóry, objawiająca się jako guzki zapalne; choć najczęściej objawy ograniczone są do dołów pachowych, czasami zajęte mogą być także brodawki sutkowe,
- zażywanie niektórych leków, np. antydepresyjnych, kardiologicznych, antybiotyków.
Bibliografia:
- Golshan M. i wsp. (2018) Breast pain, UpToDate, dostęp 06.03.2020.
- Dixon M. i wsp. (2020) Lactational mastitis, UpToDate, dostęp 06.03.2020.
- Teżyk-Brona M., Emerich K. (2017) Ankyloglosja – przegląd piśmiennictwa, Polska Stomatologia Dziecięca, 2,3: 32-40.
- National Health Service (2019) Breast cancer in women, dostęp 06.03.2020.
Polecamy
Myślała, że ból w plecach był spowodowany podnoszeniem dzieci. Diagnoza: rak piersi w czwartym stadium
To mit, że na RZS chorują tylko starsi ludzie. „Bolało mnie dosłownie wszystko. Nawet kołdra była za ciężka”
Czy migrena bez bólu głowy jest możliwa? Jak ją leczyć?
Odczuwasz ból głowy i mdłości? Poznaj możliwe przyczyny
się ten artykuł?
