Kim jest hipochondryk? Jak leczyć takiego pacjenta?

Hipochondria to zaburzenie nerwicowe, które dotyczy pewnej części społeczeństwa. Hipochondryk uważa, że jest chory na różne zaburzenia somatyczne i obawia się o swoje zdrowie. Dowiedz się więcej na temat tego zaburzenia, jego przyczyn, objawów i leczenia, a także o tym, jak postępować z hipochondrykiem. 

Hipochondryk – definicja  

Termin hipochondria pochodzi od słowa greckiego hipokhondria, które oznaczało przekonanie obecne w starożytności, że klatka piersiowa wiąże się ze smutkiem, bólem i zamartwianiem się. Obecnie hipochondria jest definiowana jako przekonanie o tym, że u danej osoby występuje (lub wkrótce wystąpi) choroba, chociaż brakuje ku temu odpowiednich przesłanek medycznych.  

Niestety hipochondrycy poświęcają sporo czasu na szukanie symptomów różnych chorób, a także wizyty u lekarzy oraz analizowanie przyczyn swojego złego samopoczucia. W zdecydowanej większości przypadków okazuje się, że danej osobie nic nie dolega pod względem medycznym, natomiast inaczej wygląda sprawa w kontekście psychologicznym. Jak często występuje hipochondria? Badania pokazują zróżnicowane statystyki – od 0,8% do 10,3%, jednak najczęściej mówi się o około 3% populacji.  

Przyczyny hipochondrii 

Bardzo trudno podać konkretne przyczyny hipochondrii, jednak zwykle wyróżnia się następujące: 

• wysoki poziom nadopiekuńczości ze strony rodziców, a także ich zamartwianie się o każdy objaw zdrowotny; 
• zaburzenia lękowe; 
• zbyt duża koncentracja na sobie i własnych objawach; 
• trudne zdarzenia w życiu pacjenta, które spowodowały problemy emocjonalne i lęki, na przykład śmierć bliskiej osoby, choroba, trauma; 
• niewystarczające zaspokojenie potrzeb emocjonalnych, poszukiwanie wsparcia i zainteresowania ze strony bliskich osób. 

Hipochondria – objawy 

Zgodnie z dotychczasowymi analizami badawczymi wyróżniono następujące grupy objawów hipochondrii: 

• przekonanie o chorobie, poczucie, że lekarze nie znają się dobrze na danej sprawie i nie potrafią zdiagnozować choroby; 
• niepokój i lęk, związany z tym, że może pojawić się choroba; 
• ciągłe obserwowanie swojego ciała, niezdrowe zainteresowanie problemami.  

Dobrze jednak pamiętać o tym, że są dwa główne typy pacjentów hipochondrycznych. Do pierwszej grupy można zakwalifikować osoby, które cały czas szukają pomocy, wykonują badania i odwiedzają lekarzy. W drugiej grupie znajdują się z kolei osoby unikające lekarzy, obawiające się o swoje wyniki badań i skoncentrowane na tym, aby nie brać udziału w wizytach lekarskich. Dodatkowo w obu grupach pacjentów pojawiają się inne symptomy, takie jak dolegliwości bólowe, lęk, objawy depresyjne, wielokrotne samobadanie.

Cyberchondria – nowy problem 

Niestety wraz z upowszechnieniem się internetu pojawił się dodatkowy problem, czyli cyberchondria, opierająca się na wyszukiwaniu objawów różnych chorób w sieci. Wzmożone martwienie się o swoje zdrowie wiąże się ze sprawdzaniem wszystkich symptomów, a także wynajdywaniem zupełnie nowych zaburzeń.  

Zwykle to zaburzenie traktowane jest jako odmiana hipochondrii i występuje raczej w młodszych grupach wiekowych, chociaż oczywiście może pojawić się także u osób starszych. Zdaniem wielu badaczy, cyberchondria nasiliła się w czasie pandemii wirusa SARS-CoV-2 i u niektórych osób wciąż jest obecnym zaburzeniem.  

Leczenie hipochondrii 

Szczególne znaczenie podczas leczenia ma namówienie osoby z hipochondrią na wizytę u psychologa lub psychiatry. Zwykle zajmuje się tym lekarz medycy POZ, internista, który zachęca hipochondryka do dodatkowej diagnozy u psychologa. W ten sposób możliwe jest rozpoczęcie leczenia, które opiera się zwykle na psychoterapii oraz farmakoterapii i faktycznie może pomóc.  

Chora osoba jest jednak przekonana o tym, że jej problem dotyczy zdrowia somatycznego, a nie psychicznego, dlatego wcale nie chce słuchać psychologa lub psychiatry. Zwykle dobre efekty przynosi psychoterapia poznawczo-behawioralna, opierająca się na zmianie dotychczasowych zachowań i postaw, a także na modyfikacji pewnych przekonań dotyczących ciała, chorób czy zdrowia.  

Jak rozmawiać z hipochondrykiem? 

Rozmowy z hipochondrykami nie należą do łatwych, ponieważ wymagają odpowiedniego podejścia oraz spokoju i cierpliwości. Niestety zachowanie hipochondryka może być bardzo uciążliwe i męczące dla otoczenia, a ciągłe diagnozy i wizyty u lekarzy związane są z ogromnymi kosztami.  

Bibliografia: 

1. Duplaga M., Kobryn M., Cyberchondria i lęk o zdrowie w dobie dezinformacji, Dezinformacja-Inspiracja-Społeczeństwo, Social CyberSecurity, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. Białystok 2022. 
2. Kocjan J., Hipochondria (lęk o zdrowie): obecna konceptualizacja, klasyfikacja oraz podobieństwo do zaburzeń lękowych, Journal of Education, Health and Sport 2015, 5 (5), 193-204. 
3. Stec-Szczęsna B., Żebrowski M., Zastosowanie terapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu lęku o zdrowie, Psychiatria 2016, 13(2), 77-83.