Czy to, że czasem nie chcecie się przytulać, jest powodem do zmartwienia? Kilka faktów o związkach i (nie)przytulaniu

„Przytulanie jest zdrowe”! Jest ponoć ważniejsze od seksu, zachwyca naukowców, a świat stawia je na piedestale. Lecz czasem nie chcemy przytulać się w związku. Czy to my powinniśmy się martwić, że coś z nami nie tak, czy może świat zachłysnął się kultem przytulania? Sprawdźmy.

Plusy przytulania

Nie trzeba naukowych badań, by stwierdzić, że przytulanie jest pełne zalet, jednak naukowcy zajęli się również i tym. Badacze zgodnie dowodzą, że moc przytulania tkwi w oksytocynie – neuroprzekaźniku, który wydziela się z przysadki mózgowej już po kilku sekundach przytulania. Oddziałuje ona na układ limbiczny mózgu, czyli ten zestaw struktur, które stanowią emocjonalne centrum dowodzenia, co wyzwala szereg reakcji fizjologicznych organizmu. Wskutek tego obniża się poczucie stresu, lęku, bólu, smutku, a wzrasta poziom zadowolenia, motywacji, odporności i zaufania. Obecność oksytocyny jest niezbędna do budowania głębokich więzi między partnerami.

Przytulanie okazuje się podstawowym elementem naszej biologii. To potrzeba behawioralna, która powinna być zaspokajana tak samo jak głód, pragnienie i sen, gdyż tak samo jak one jest niezbędna do poprawnego funkcjonowania organizmu. Mimo to są osoby, które stronią od przytulania nawet w swoich związkach. Przytulanie z jednej strony więc święci triumfy, ale z drugiej jest jednym z przejawów kryzysu bliskości, rozumianego dosłownie – jako kryzysu bliskości ciała z ciałem. Aby przybliżyć się do określenia przyczyny takiej niechęci, należy odpowiedzieć sobie na trzy pytania: kto, gdzie i kiedy? Zaczniemy od środka.

Gdzie, czyli biologia

Zmysł dotyku pozwala nam namacalnie doświadczać. Na owe doznania składają się dwa rodzaje odczuć – ze skóry oraz z tkanek głębszych. Czucie skórne to tzw. czucie powierzchniowe (eksteroceptywne). Receptory czuciowe umieszczone są w skórze, ale profesor neuronauk poznawczych Francis McGlone i jego zespół badawczy z Uniwersytetu Johna Mooresa odkryli, że skóra ludzka cechuje się różnymi strefami dotykowymi zależnymi od owłosienia. Dotyk skóry owłosionej jest wrodzonym procesem emocjonalnym ukształtowanym przez ewolucję. Odbierany jest przez wszystkich tak samo – jako czułość oraz wyraz troski, jak np. głaskanie po głowie. Dotyk skóry nieowłosionej jest procesem analitycznym, osobistym – ukształtowanym poprzez indywidualne doznania każdego człowieka. Drugi rodzaj czucia to czucie głębokie (proprioceptywne). Dotyczy ono orientacji części ciała. Receptory umieszczone są w mięśniach i ścięgnach. W obu rodzajach czucia doznania fizyczne z receptorów docierają do pierwszorzędowej kory czuciowej płata ciemieniowego mózgu, a stamtąd po wstępnej analizie do dalszych obszarów mózgu. Tam, zestawione z innymi informacjami, zyskują konkretne znaczenie.

Kto, czyli partner

Związki miłosne dorosłych to szczególny rodzaj relacji, bardzo często warunkowy. Kochamy kogoś za coś, za to, jaki jest, a nie (jak w przypadku miłości rodzicielskiej do dziecka) za to, że jest – tak po prostu, bezwarunkowo. Dorosły jest… dorosły, emocjonalnie dorosły. Jest świadomy konsekwencji swoich słów i czynów. Bierze odpowiedzialność za swoje decyzje i podejmowane działania. Cechuje go wysoki poziom samokontroli. Szanuje nas, jest godny naszego zaufania. Takimi widzimy swoich partnerów, a przynajmniej jako takich ich traktujemy. Do czasu.

Kiedy, czyli kontekst

Bywa, że spędzamy czas razem ze swoją drugą połówką, ale jakoś niespieszno nam do czułości. Pytanie „kiedy” to pytanie klucz, bo to pytanie o okoliczności przyrody momentu przytulania… a raczej niechęci do niego. Niechęć jest objawem, a „objawy mają swoje znaczenie” (Z. Freud). Jak każdy objaw jest czymś powodowany, tak w każdym związku są takie momenty, w których rzeczywistość weryfikuje dotychczasowy obraz partnerów. Wtedy nabierają oni innych cech. Okazuje się, że partnerzy mogą zranić, oszukać, obrazić itp. Co więcej, bywamy przekonani, że robią to celowo. Jeśli to chwilowa kłótnia, wówczas jest oczywiste, że stan emocjonalnego naelektryzowania skutecznie może blokować kontakt cielesny. Bo czy można dać się przytulać, będąc jeżowcem albo bryłą lodu? Nie – najpierw trzeba ochłonąć.

Ale często jest tak, że przyczyna jest głębsza niż powierzchowna kłótnia. Na pozór niby wszystko w związku jest OK, jednak w głębi duszy coś nie gra. Patrzymy na partnera, a na myśl o przytulaniu czujemy wręcz odpychającą energię. W nieco lepszym wypadku pojawia się ambiwalencja – jednocześnie chcemy się przytulić i nie chcemy. Tutaj należałoby pochylić się nad fundamentalnymi elementami związku. Czy aby na pewno wszystkie istnieją? Szacunek, zaufanie, bezpieczeństwo, wsparcie, mentalna intymność to tylko kilka z nich. Jeśli czegoś w tej budowli brakuje, zapewne kryją się za tym kumulowane smutek, żal, złość, które wstrzymują pozytywną ekspresję, a wywołują awersję wobec drugiej osoby. Te uczucia są wyrazem poczucia krzywdy, a gdy czujemy się krzywdzeni, trudno jest wybaczyć i pozwolić na dotyk. Może być też tak, że przyczyna wynika z jakichś obaw lub przekonań. Nie chcę się przytulać, bo przytulanie uważam za oznakę słabości. Albo obawiam się, że przytulanie ma prowadzić do seksu, na który nie mam ochoty, ale nie chcę mówić o tym partnerowi wprost, obawiając się go urazić. Wtedy trzeba sobie w głowie poukładać pewne sprawy. Pamiętajmy, że niechęć nie zawsze musi być powodowana przez drugą osobę. Gdy drażni nas doskonale nam znane i dotąd akceptowane zachowanie partnera, zastanówmy się, czy to przypadkiem my sami nie jesteśmy rozdrażnieni.

Dzieci i ryby…

… głosu nie mają. Według przysłowia, ale trochę też w kwestii przytulania, bo dzieci i zwierzęta przytulamy chętnie. Zawsze. Wytłumaczenie tego fenomenu pozwoli zrozumieć, dlaczego partner w przytulaniu ma gorzej. Można by wyjaśnić to jednym zdaniem: ponieważ jest dorosły. Dziecko funkcjonuje na innych prawach. Kochane jest bezwarunkowo, bo po prostu jest, a nie za to, jakie jest. Nie jest w pełni świadome swoich konsekwencji i roli swoich słów i czynów. Osiąga mniejszy stopień samokontroli. Jest stosunkowo bezbronne – nie ma takiego anturażu poznawczego, by w pełni skutecznie bronić siebie. Wzbudza w nas uczucie troski i niewinności, nawet gdy coś solidnie przeskrobie, a wymiana szyby w piwnicy będzie nas słono kosztować. Jakże często nie ma w nas wtedy złości, a raczej żal i smutek oraz pretensja do siebie. Bo siebie samych uznajemy za odpowiedzialnych za to zdarzenie, gdyż to my wychowujemy dziecko. (Czy to poprawne zachowanie, to już druga strona medalu). Efekt jest taki, że przytulamy dziecko, nawet gdy nas mocno zdenerwowało. Pamiętając teorię stref czuciowych skóry różnie owłosionej, odruchowo głaszcząc dziecko po głowie, dajemy mu czułość, a nasz gniew szybko truchleje. Dlaczego z partnerem w złości to nie działa? Bo przecież nie jest dzieckiem. W relacji z dzieckiem dużo łatwiej się wybacza.

I tu jest pies pogrzebany. Właśnie. Pies – nosi wiele cech, które przypisujemy też dziecku, a w dodatku jest cały owłosiony. Wobec zwierząt także nie trzymamy długo urazy. Ich błędy to efekt naszych błędów wychowawczych i ewentualnie ich instynktów i popędów biologicznych. A co z partnerem? Nic na siłę. Każdy ma prawo do wolności, zarówno ciała, jak i ducha, i ważne, by nasza wolność nie raniła innych. Dotyk jest bardzo osobisty. Zamiast się do niego zmuszać, należy przyjrzeć się związkowi. Niechęć do przytulania to sygnał, że coś w nim nie gra. Nie ma co się czarować – trzeba porozmawiać z partnerem, bo związek to dwie osoby. Odkrycie tego, co w związku piszczy, będzie zbawienne. Jeśli uzdrowimy związek, automatycznie przywrócimy przytulanie.