9 objawów, których nie powinnaś ignorować. Jeśli je masz, zrób badania

Niektóre dolegliwości czy niepokojące objawy nie wskazują jednoznacznie przyczyny kłopotów. Mogą być mylące lub pozornie błahe. Tłumaczymy je niekiedy stresem i przemęczeniem lub bagatelizujemy, czekając aż przejdą same. Nie tędy droga! Wiele symptomów, choć da się z nimi żyć, może rozwinąć się w coś poważniejszego lub sygnalizować całkiem poważne problemy zdrowotne. Oto niektóre z nich.

Co może oznaczać ciągłe zmęczenie, które nie ma wyraźnej przyczyny?

Możliwe przyczyny: anemia, choroby tarczycy

Jeśli mimo odpowiednio długiego czasu przeznaczanego na sen i wypoczynek, czujemy osłabienie, diagnostykę, zacznijmy od morfologii oraz oznaczenia poziomu glukozy, żelaza i ferrytyny we krwi. Zmęczenie, które nie jest wywołane niewyspaniem czy nadmierną fizyczną aktywnością, często bywa objawem anemii. Może być również symptomem cukrzycy: wtedy towarzyszy mu silne pragnienie, częste oddawanie moczu, chudnięcie, nadpotliwość. Żelazo to jeden z niewielu mikroelementów, którego dość często brakuje w diecie ludzi Zachodu, a cukrzyca stała się niemal epidemią.

Wszystko w normie? Sprawdźmy zatem poziom hormonów tarczycy (FT4, FT3) oraz TSH – hormonu wydzielanego przez przysadkę, regulującego pracę tarczycy. Zmęczenie, któremu towarzyszy przyrost masy ciała, obniżenie nastroju, suchość skóry i włosów, zaparcia, nadciśnienie tętnicze może być bowiem objawem niedoczynności tarczycy. Ale czasem inne objawy mogą się nie pojawić. Nawet gdy kłopotem jest tylko nadmierna senność, powinniśmy wykonać badania.

Co oznacza ból brzucha po zjedzeniu produktów mlecznych?

Możliwe przyczyny: nietolerancja laktozy

Jeśli cierpimy z powodu wzdęć, mamy nudności, biegunkę, bardzo możliwe, że nasz organizm nie toleruje laktozy – cukru występującego w mleku i produktach mlecznych. By laktozę rozłożyć na przyswajalne cukry, czyli glukozę i galaktozę, potrzebny jest enzym laktaza. Niektórzy z nas cierpią na dziedziczny niedobór tego enzymu. Zdarza się też, że do niedoboru laktazy prowadzą inne choroby, uszkadzające nabłonek i kosmki jelitowe. To m.in. choroba Leśniowskiego-Crohna, zapalenie jelit, alergia pokarmowa, celiakia czy zakażenia pasożytnicze przewodu pokarmowego.

Żeby to sprawdzić, można  wykonać test na nietolerancję laktozy. Istnieje kilka tego rodzaju badań: wodorowy test oddechowy, badanie pH stolca, test doustnego obciążenia laktozą (po podaniu laktozy, oznacza się stężenie glukozy we krwi), próba eliminacyjna, czyli dwutygodniowa dieta bezlaktozowa, badania molekularne polimorfizmu genu laktazy (LTC) – to polimorfizm (czyli występowanie różnorodnych odmian danego genu) jest najczęściej występująca przyczyną nietolerancji laktozy.

Silny trądzik na twarzy, plecach i dekolcie mimo skończonej trzydziestki

Możliwe przyczyny: PCOS

Trądzik może być jednym z objawów zespołu policystycznych jajników (PCOS), zwłaszcza gdy towarzyszą mu inne symptomy, takie jak: tycie w okolicy talii, nadmierne owłosienie na ciele, przerzedzenie włosów, nieregularne cykle miesiączkowe, kłopoty z zajściem w ciążę.

By sprawdzić tę hipotezę, powinnyśmy wykonać badanie oznaczenia poziomu androgenów we krwi – ich stężenie przy PCOS jest podwyższone. Wyższy może też być poziom insuliny oraz stosunek między stężeniem lutropiny (LH) a folitropiny (FSH). Przede wszystkim jednak – idźmy do ginekologa. Lekarz w badaniu ginekologicznym może rozpoznać, że jajniki są powiększone. W badaniu USG natomiast widać liczne malutkie torbiele na jajniku lub jajnikach.

Świąd skóry mimo braku zmian alergicznych

Możliwe przyczyny: cukrzyca, nadczynność tarczycy

Świąd skóry może być związany z niedostatecznym nawilżeniem, podrażnieniem czy reakcją alergiczną, ale jeśli żadna z wymienionych tu przyczyn ciebie nie dotyczy, warto zrobić odpowiednie badania, by sprawdzić, czy za dokuczliwym swędzeniem nie stoją na przykład cukrzyca lub nadczynność tarczycy.

Można zacząć od oznaczenia poziomu cukru we krwi, zwłaszcza jeśli świądowi towarzyszy nagłe schudnięcie, zmęczenie, senność, nadmierne pragnienie i potliwość. Hormony tarczycy (FT4 i FT3) oraz TSH warto oznaczyć, kiedy dodatkowo odczuwamy rozdrażnienie, niepokój, kołatanie serca, nadmierny apetyt i mimo niego chudnięcie. Uwaga: świąd skóry może być jednym z objawów niewydolności nerek czy zapalenia wątroby. Dlatego można wykonać również tzw. próby wątrobowe i ogólne badanie moczu.

Co może być przyczyną problemu z zajściem w ciążę?

Możliwe przyczyny: brak owulacji, nieprawidłowości hormonalne, obecność przeciwciał uniemożliwiających plemnikom przedostanie się do macicy, niedrożność jajowodów, zła jakość (lub niewystarczająca ilość) plemników w nasieniu

Przyczyny trudności z poczęciem potomka mogą być bardzo różne i leżeć zarówno po stronie kobiety, jak i partnera. W pierwszej kolejności, zanim udamy się do lekarza i laboratorium, można wykonać  testy owulacyjne (do kupienia w aptece), badające poziom lutropiny (LH), hormonu którego stężenie wzrasta na 24–36 godzin przed jajeczkowaniem. Przy książkowych 28-dniowych cyklach to zazwyczaj 14 dzień cyklu. Bywa jednak, że wynik jest nieczytelny i trudny do interpretacji – dzieje się tak zwłaszcza przy kłopotach z poczęciem.

By ustalić podłoże trudności, przede wszystkim należy zrobić USG narządów rodnych oraz badania hormonalne – folitropiny (FSH), lutropiny (LH), prolaktyny, testosteronu, hormonów tarczycy (FT4, FT3) i TSH. Innym z badań mogących wskazać na powód niepłodności, jest test PCT, zwany też testem wrogości śluzu. Badanie to pokazuje potencjalną obecność w śluzie szyjki macicy przeciwciał, które uniemożliwiają plemnikom przedostanie się do macicy. Za ok. 30 proc. przypadków niepłodności odpowiada niedrożność jajowodów, dlatego zaleca się również wykonanie histerosalpingografii (HSG) – badania obrazującego jamę macicy i jajowody.  Równolegle należy przeprowadzić testy nasienia, czyli ilości i jakości plemników.

Gdy te podstawowe badania nie wykażą nieprawidłowości, zaleca się wykonanie badań genetycznych, czyli poddanie analizie kariotypu – zestawu wszystkich chromosomów obu partnerów starających się o dziecko.

Nadmierna potliwość – co oznacza?

Możliwe przyczyny: cukrzyca, nadczynność tarczycy

Czasami nadpotliwość występuje samoistnie, bez konkretnej przyczyny. Może też być jednak objawem innych dolegliwości, oczywiście jeśli nie towarzyszy wysiłkowi fizycznemu czy infekcji. Do najczęstszych z nich należy cukrzyca i nadczynność tarczycy. W cukrzycy obfite poty występują, gdy poziom cukru nagle spadnie, a w nadczynności tarczycy potliwość narasta w ciągu dnia.

By się przekonać, co stoi za takim objawem, zróbmy badania poziomu hormonów tarczycy T3 i T4 oraz stężenie hormonu przysadki mózgowej TSH, który również reguluje pracę tarczycy, a także USG tego narządu. Drugim podstawowym badaniem jest oznaczenie poziomu cukru we krwi.

Co oznacza ból i pieczenie w „dołku” po wypiciu kawy?

Możliwe przyczyny: choroba refluksowa, wrzody żołądka lub dwunastnicy

By zdiagnozować przyczyny tzw. zgagi, należy wykonać gastroskopię. Badanie to może wykazać zmiany zapalne w przełyku (co oznacza, że cierpimy na chorobę refluksową), wrzody żołądka i dwunastnicy. Podczas tego badania można pobrać również wycinek, by potwierdzić obecność bakterii Helicobacter pylori, przyczyniającej się do powstania nadżerek i zgagi.

Brak miesiączki – kiedy się martwić?

Możliwe przyczyny: nieprawidłowości w gospodarce hormonalnej

Przede wszystkim zróbmy test ciążowy. Jeśli wyeliminujemy ciążę – najczęstszą i najprostszą przyczynę braku menstruacji – zbadajmy stężenia hormonów, takich jak prolaktyna, lutropina, folitropina, FT3, FT4 (hormony tarczycy) i TSH (hormon przysadki stymulujący tarczycę do pracy) oraz androgenów.

Za zaburzeniami miesiączkowania może stać nadczynność lub niedoczynność tarczycy – hormony tego narządu mają wpływ na cykl menstruacyjny, bo ich receptory obecne są m.in. w jajnikach. Nadmiar prolaktyny natomiast blokuje owulację i menstruację. Większe stężenie męskich hormonów (androstendionu, wolnego testosteronu i DHEA-SO4), wyższy niż norma (czyli 1) stosunek LH do FSH mogą wskazywać na zespół policystycznych jajników (PCOS). On również zaburza cykl menstruacyjny.

O czym świadczą siniaki nawet po lekkim uderzeniu?

Możliwe przyczyny: niedobory witaminy K lub… marskość wątroby, niewydolność nerek, białaczka

Przede wszystkim zróbmy morfologię i podstawowe badanie moczu. Łatwość powstawania siniaków może mieć przyczynę w poważnych schorzeniach, takich jak ostra białaczka, marskość wątroby czy niewydolność nerek.

Jeśli w badaniach nie widać nic niepokojącego, za taki stan rzeczy mogą być odpowiedzialne niedobory niektórych witamin. Na przykład: witaminy K (rzadko, a jeśli już, bywa objawem innych chorób, np. trzustki, tarczycy, wątroby) oraz witamin C, B12 i kwasu foliowego. Można oznaczyć ich poziom we krwi (stężenie witaminy B12 oznacza się też w moczu).

Źródła:

1. B. Latkowski, Bożydar, W. Lukas, M. Godycki-Ćwirko, Medycyna Rodzinna, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2017
2. K. Janicki, Domowy poradnik medyczny, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2011