Czy herbata z miodem wyleczy przeziębienie? Fakty i mity o odporności

Układ immunologiczny ma za zadanie chronić nasz organizm przed infekcjami. Wokół odporności powstało jednak wiele legend, które powinniśmy włożyć między bajki. Oto 7 faktów i mitów na jej temat.

W chwili narodzin od razu jesteśmy zaopatrzeni w sprawny układ immunologiczny. Na jego skuteczność ma wpływ wiele czynników, takich jak zaplecze genetyczne czy rozwój w okresie płodowym. To nasza wrodzona odporność, naturalna zdolność do obrony. Z czasem nasz organizm będzie zmagał się z różnymi zagrożeniami, a każda wygrana walka z konkretnym patogenem zwiększy zdolności ochronne ‒ tak zacznie się tworzyć odporność swoista, czyli nabyta umiejętność organizmu do prowadzenia walki z zagrożeniami.

Zdając sobie sprawę z możliwości naszego układu immunologicznego, staramy się wspierać go, pomagać mu w zwiększaniu możliwości, by w razie potrzeby móc korzystać z tych niezwykłych zasobów. I tak właśnie powstały skuteczne wskazówki, które zastosowane faktycznie pozytywnie wpłyną na nasze zdrowie, oraz niemające żadnego pokrycia w nauce mity, a wokół nich liczne nieskuteczne rady i recepty. Poznajcie jedne i drugie.

Wysiłek fizyczny w chłodniejsze dni jest powodem przeziębień

Nie. Kto jednak nie spotkał się ze stwierdzeniem „nie biegaj, bo się spocisz”? Nie ma wątpliwości, że umiarkowany i systematyczny wysiłek fizyczny korzystnie wpływa na organizm człowieka i podnosi jego naturalną odporność. Istotne są tu subtelne różnice między wysiłkiem umiarkowanym a intensywnym. Intensywne i częste treningi, zwłaszcza nieodpowiednio przygotowane, bez nadzoru trenera i odpowiedniej diety, mogą osłabić organizm i wpłynąć na obniżenie odporności. Forma ruchu powinna być dopasowana do możliwości.

I rzecz najważniejsza, zwłaszcza w chłodniejsze dni ‒ odpowiednia odzież. Nie sport czy zabawa na świeżym powietrzu jesienią są problemem, tylko nieodpowiedni strój. Bawełniane koszulki będą trzymały wilgoć blisko ciała, a wówczas przeziębienie jest niemal nieuniknione. Odzież sportowa charakteryzuje się tym, że odciąga wilgoć i pozostawia skórę suchą. Przygotujmy się więc i uprawiajmy sport na świeżym powietrzu odpowiedni do naszych możliwości, a nasz organizm na pewno się nam odwdzięczy.

Hartuj się! Podniesiesz swoją odporność

I tak, i nie. Błędnie rozumiane hartowanie organizmu może przynieść skutki odwrotne do oczekiwanych. Jeśli więc temperatura i warunki atmosferyczne na zewnątrz wskazują na to, żeby założyć kurtkę i choćby cienki szalik, a ty wychodzisz w sweterku, to nie jest to hartowanie, tylko świadome działanie na szkodę własnego organizmu. Również przychodzenie z infekcją do pracy nie podniesie naszej odporności, jedynie narazi nas na rozwój choroby, a innych na zakażenie. Zastanówmy się więc następnym razem, zanim postanowimy na siłę hartować otoczenie.

Możemy za to stosować poranny prysznic z naprzemiennie ciepłej i zimnej wody i zacząć korzystać z sauny. Odpowiednia temperatura w pomieszczeniu również ma wpływ na hartowanie organizmu ‒ w ciągu dnia powinno to być 20‒21 stopni Celsjusza, w nocy 18. Nie unikajmy spacerów, nawet w chłodne dni. We wszystkim zachowajmy rozsądek.

Stres obniża odporność

Tak. Przewlekły stres może znacznie obniżyć odporność organizmu. Pod wpływem długotrwałego stresu rdzeń i kora nadnerczy zaczynają pracować pełną parą i w nadmiernej ilości produkować hormony, które łączą się z receptorami komórek odpornościowych i modyfikują ich funkcjonowanie. Dodatkowo nadmiar kortyzolu osłabia zdolność do obrony przed infekcjami i nasila objawy ewentualnych alergii.

Miód wzmacnia odporność, a z herbatą wyleczy grypę i przeziębienie

I tak, i nie. Miód faktycznie ma niezwykłe właściwości i jest cenionym remedium na wiele dolegliwości. Spożywa się go bezpośrednio, z wodą, herbatą, mlekiem, dodaje do maści i kosmetyków. Nie wszyscy jednak wiedzą o pewnych istotnych szczegółach, które znacząco wpływają na skuteczność miodu. Przede wszystkim musi być to miód w 100% naturalny, a taki wbrew pozorom wcale nie jest tak łatwo kupić. Większość sklepów oferuje produkty, które jedynie wyglądem i smakiem przypominają prawdziwy miód. Na sklepowych półkach znajdziemy też miody, których proces produkcji był nieco oszukany i w efekcie otrzymano większą ilość produktu nie do końca pełnowartościowego, który jednak nadal można nazwać miodem. Ich właściwości są jednak wątpliwe.

Ale nawet prawdziwy naturalny miód straci swoje właściwości, jeśli dodany zostanie do gorącego płynu. Im wyższa temperatura, tym słabsze działanie miodu. I o ile świadome i rozsądne stosowanie miodu może pomagać w walce z niektórymi infekcjami wirusowymi, o tyle infekcje bakteryjne powinny być skonsultowane z lekarzem.

Układ odpornościowy ma wpływ na masę ciała

Tak. I choć to może zdawać się niewiarygodne, to jednak badania naukowców z Uniwersytetu w Göteborgu w Szwecji dowodzą, że pewna wytwarzana przez komórki układu immunologicznego białkowa cząsteczka o działaniu prozapalnym (IL-6), zdolna do regulacji czynności układu odpornościowego i mechanizmów obronnych, wpływa również na apetyt i masę ciała. Podczas infekcji wzrasta poziom IL-6 w naszym mózgu. To właśnie wtedy odczuwamy zmęczenie i zmniejsza nam się apetyt. Okazuje się jednak, że IL-6 może wpływać na apetyt i masę ciała nawet u osób zdrowych. W skrócie: im większy poziom IL-6, tym szybsze spalanie składników pokarmu.

Zrzucenie wagi może wpłynąć na odporność

Tak. Naukowcy z Garvan Institute of Medical Research w Sydney udowodnili, że nawet niewielki spadek wagi może korzystnie wpłynąć na układ odpornościowy osób otyłych. Niezdrowa dieta i nadwaga zaburzają harmonijną współpracę wielu komórek, których zadaniem jest ochrona organizmu przed wirusami, bakteriami i mikrobami. Nadmiar tkanki tłuszczowej wpływa negatywnie na odporność. Potwierdzają to również badania przeprowadzone w Tufts University w Bostonie.

Odporność organizmu słabnie wraz z wiekiem

Tak. Starzenie się organizmu wiąże się z wieloma naturalnymi negatywnymi konsekwencjami. M.in. są to niekorzystne zmiany w układzie immunologicznym, co w efekcie zwiększa ryzyko infekcji i rozwoju chorób. Badania naukowców ze Stanford University School of Medicine dowodzą, że pogorszenie odporności wraz z wiekiem związane jest z systematycznym wzrostem produkcji białka DUSP6. Obecnie prowadzone są badania nad możliwością zablokowania działania tego białka w organizmie i przywrócenia komórkom odpornościowym pierwotnych zdolności do rozpoznawania antygenów.