Oparzenia ‒ pierwsza pomoc. Co jest dobre na oparzenia?

Oparzenie może zdarzyć się każdemu, wystarczy bowiem chwila nieuwagi i trochę nieostrożności, by poparzyć się wrzątkiem, tłuszczem pryskającym z patelni albo żrącymi środkami chemicznymi z łazienki. Znajomość zasad pierwszej pomocy w oparzeniach jest niezbędna, by móc w nagłej sytuacji pomóc sobie lub bliskim. Jak rozpoznać stopień oparzenia i co robić, gdy poparzy nas słońce albo gorące żelazko ? Sprawdź, co możesz przyłożyć na oparzenie i jak uśmierzyć ból.

Czym możemy się poparzyć?

Na poparzenia jesteśmy narażeni nie tylko przebywając na palącym słońcu, ale też wykonując codzienne czynności jak gotowanie bądź sprzątanie. Oparzenia dzieli się na kilka rodzajów:

• Oparzenia chemiczne -powstają w wyniku kontaktu skóry z substancjami chemicznymi: środkami czystości, wybielaczami, odkamieniaczami, środkami do udrażniania rur, kwasami.
• Oparzenia termiczne – powstają w wyniku działania wysokiej temperatury. Oparzyć można się rozgrzanymi przedmiotami – żelazkiem czy nagrzanym naczyniem oraz substancjami – wrzątkiem (np. gorącą herbatą) i parą wodną , pryskającym olejem (oparzenie gorącym tłuszczem z patelni) lub ogniem. Do oparzenia dochodzi zwykle, gdy temperatura danej substancji ma 42 stopnie lub więcej.
• Oparzenia elektryczne – powstają w wyniku porażenia prądem, którego źródłem może być piorun lub instalacja elektryczna.
• Oparzenia radiacyjne – powstają w wyniku działania promieniowania. Najczęściej jest to oparzenie słoneczne, będące wynikiem przebywania na dużym nasłonecznieniu bez odpowiedniej ochrony. Po oparzeniu słonecznym powstaje tzw. rumień posłoneczny.

Jak wygląda poparzenie?

W oparzeniu I stopnia skóra jest zaczerwieniona, piekąca i bardzo bolesna, może pojawić się też obrzęk. W oparzeniu II stopnia powstają pęcherze i bąble na skórze, pojawia się wysięk, może dochodzić do odejścia naskórka. W III stopniu oparzenia sięgają nie tylko wszystkich warstw skóry i naskórka, ale też mięśni i kości. Chory nie czuje bólu,  ponieważ zakończenia nerwów czuciowych uległy destrukcji. W oparzeniach IV stopnia skóra jest zwęglona oraz dochodzi do martwicy.

Oparzenie lekkie ( oparzenie I i II stopnia) zajmuje mniej niż 10% powierzchni ciała, oparzenie średniego stopnia zajmuje 10-25% powierzchni ciała u osób dorosłych i 5-15% powierzchni ciała u dzieci. Oparzeniem ciężkim określa się oparzeni, które występuje na ponad 25% powierzchni ciała osoby dorosłej i ponad 15% powierzchni ciała dziecka.

Co zrobić przy oparzeniu?

– Naturalnym odruchem jest schłodzenie oparzonego miejsca na ciele. Powinno się to robić stopniowo, trzymając poparzone miejsce pod bieżącą wodą, zaczynając od letniej, kończąc na chłodnej. Robimy tak przez minimum 15 minut. Często popełniamy błąd i gdy tylko ból ustąpi, kończymy oziębianie. Natomiast ciepło jest jeszcze skumulowane w tkankach, dochodzi do ich dalszego uszkodzenia i ból po chwili powraca – tłumaczy Szymon Kwiatkowski, ratownik Grupy Ratownictwa PCK Warszawa.

Przy oparzeniach I stopnia wystarczy skórę chłodzić, przy oparzeniach II stopnia chłodzimy dłużej, nawet do pół godziny, i zakładamy jałowy opatrunek (plaster lub gazę). Oparzenia III stopnia zawsze wymagają hospitalizacji. Poparzoną skórę, tak samo jak w przypadku II stopnia, schładzamy i zakładamy jałowy opatrunek, a następnie zgłaszamy się do lekarza.

Uwaga ‒ w sytuacji gdy poparzeniu uległa twarz lub szyja, ułóż osobę poszkodowaną w pozycji półsiedzącej i obserwuj, czy nie ma kłopotów z oddychaniem. Jeśli tak, wezwij pogotowie ratunkowe.

Oparzenie chemiczne – pierwsza pomoc

Jeśli dojdzie do oparzenia substancjami chemicznymi należy zdjąć skażoną odzież i biżuterię i spłukiwać oparzone miejsce ciepłą wodą przez około 20 minut. W przypadku poparzenia górnego odcinka przewodu pokarmowego należy pić dużo wody, mleka lub spożyć surowe jajka. Jeśli substancja żrąca zostanie wypita, nie powinno się prowokować wymiotów, ponieważ może to doprowadzić do pęknięcia żołądka.

W oparzeniu wapnem niegaszonym postępowanie jest inne niż w zwykłym oparzeniu. W żadnym wypadku nie należy przemywać ciała wodą. W pierwszej kolejności należy usunąć wapno z ciała, dopiero potem oparzone miejsce może być schłodzone wodą.

Oparzenie termiczne – pierwsza pomoc

Pierwsza pomoc przy oparzeniu wrzątkiem, gorącym tłuszczem, olejem czy parą wodną jest taka sama. Jeśli wrzątek wylał się nie tylko bezpośrednio na skórę, ale i ubranie, należy jak najszybciej ściągnąć odzież, zwłaszcza w przypadku materiałów, które przyklejają się do skóry. Poparzonemu dobrze jest od razu ściągnąć takze biżuterię. Jeśli dany obszar ciała zdążył już spuchnąć, w celu uniknięcia martwicy tkanek należy rozciąć pierścionek czy bransoletkę. Polewamy poparzone miejsce chłodną wodą – im szybciej zaczniemy chłodzić miejsce, tym działanie to jest skuteczniejsze. Jeśli oparzymy się pijąc wrzątek pomocne może być ssanie kostek lodu lub płukanie jamy ustnej wodą.

Oparzenia elektryczne – pierwsza pomoc

Jeśli zobaczymy kogoś, kto prawdopodobnie został porażony prądem, należy niezwłocznie odciąć dopływ prądu i przenieść poszkodowanego w bezpieczne miejsce. Osoba ratująca również musi zadbać o swoje bezpieczeństwo i upewnić się, że sama nie zostanie oparzona. Następnie należy sprawdzić, czy poszkodowany jest przytomny – spróbować zadać mu jakieś pytanie. Kolejnym etapem jest upewnienie się, że osoba oddycha – trzeba pochylić się w kierunku ust poszkodowanego lub przysunąć do nich rękę i sprawdzić czy czujemy oddech.

Trzecim elementem jest zbadanie tętna na tętnicy szyjnej lub pachwinowej. Pamiętajmy by nie sprawdzać tętna kciukiem, ponieważ możemy wyczuć swoje tętno, a nie osoby poszkodowanej. Jeśli poszkodowany jest przytomny, zapewniamy mu komfort termiczny i pozostajemy z nim aż do przybycia karetki pogotowia. Jeśli  nie oddycha, rozpoczynamy sztuczne oddychanie.

Oparzenia słoneczne – pierwsza pomoc

Do oparzenia słonecznego może dojść w bardzo łatwy sposób. Wystarczy, że nie zabezpieczymy skóry kremem z filtrem UV i wystawimy się na intensywne promieniowanie słoneczne. Oparzona skóra już po kilku godzinach będzie zaczerwieniona, pojawi się pieczenie, ból, a nawet pęcherze.

Co zrobić przy oparzeniu słonecznym? Jeśli tylko poczujemy, że skóra zaczęła nas piec, należy jak najszybciej zejść ze słońca. Skórę trzeba schładzać letnią wodą przez 15-20 minut. Można zastosować okłady z gazy namoczonej w letniej wodzie. Nie wolno dopuścić do odwodnienia – najlepiej pić niegazowaną wodę i mineralną i przebywać w zacienionym miejscu. Skóra zaczyna się łuszczyć zwykle po 1-2 dniach od poparzenia. Po poparzeniu słonecznym na skórze mogą powstać przebarwienia.

Co stosować, aby złagodzić oparzenia?

Co jest dobre na oparzenia? Po oparzeniu, na uszkodzoną skórę należy nałożyć suchy, jałowy opatrunek osłaniający lub hydrożelowy, który ma działanie schładzające, przez co zmniejsza odczucie bólu. Pamiętajmy że opatrunek nie może być założony za mocno, aby nie wywierał nadmiernego ucisku Na oparzenia pomogą dostępne na rynku  żele chłodzące, pianki, kremy i aeorozole na oparzenia. Preparaty te nie tylko przynoszą ulgę, ale też sprawiają że oparzenie szybko się goi. U dorosłych  można stosować ibuprofen o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym, natomiast u dzieci paracetamol.

Czego nie robić:

• Poparzonej osoby nie próbuj całej zanurzać na przykład w wannie, bo może dojść do wyziębienia organizmu.
• Nie okładaj oparzonej skóry lodem lub śniegiem.
• Nie stosuj domowych sposobów na oparzenia tj. nie smaruj oparzonych miejsc tłuszczem, gencjaną, białkiem jaja kurzego, maściami czy kremami do tego nie przeznaczonymi, ponieważ środki te mogą zwiększyć ryzyko infekcji.
• Nie podawaj poparzonemu niczego doustnie.
• Jeśli w wyniku poważnego poparzenia ubranie wtopiło się w ciało, nie zrywaj go, tylko wytnij materiał wokół rany.
• Nie dotykaj rany palcami, nie opatruj jej niejałowymi materiałami.
• Nie przebijaj pęcherzy po oparzeniu.

Oparzenia u dzieci

Oparzenia najczęściej dotyczą dzieci w wieku 3-5 lat. Dochodzi do nich w wyniku braku opieki rodziców nad dzieckiem i nieświadomości dziecka dotyczącej zagrożeń. Postępowanie w przypadku oparzenia u dziecka powinno przebiegać zgodnie z zachowaniem zasad pierwszej pomocy. Oparzone miejsce wymaga schłodzenia i założenia jałowego opatrunku. Skóra dziecka jest bardzo wrażliwa na czynniki termiczne, dlatego nawet łagodne oparzenie może wymagać konsultacji lekarskiej. Jeśli dojdzie do poważniejszych oparzeń należy pilnie wezwać pogotowie. Długość pobytu w szpitalu zależy od ciężkości oparzeń i zastosowanej metody leczenia.

Leczenie oparzeń

Leczenie łagodnych oparzeń z reguły nie wymaga interwencji lekarskiej, pamiętajmy jednak by stosować się do zasad pierwszej pomocy i korzystać jedynie ze środków przeznaczonych do leczenia oparzeń. Leczenie poważnych oparzeń  odbywa się w szpitalu, ponieważ stanowią one zagrożenie dla zdrowia i życia chorych. Ciężkie oparzenia wymagają z reguły operacji chirurgicznej: wycięcia martwicy oraz przeszczepienia skóry w miejsce ubytków. Zwykle wiąże się to z pozostawieniem blizn, które należy chronić przed promieniowaniem UV i natłuszczać kremami.Ważnym elementem terapii pooparzeniowej jest rehabilitacja oddechowa, ruchowa i psychiczna.

Bibliografia:

[1] Elżbieta Janiszewska, “Pierwsza pomoc – oparzenia”, [Online]. Available: http://ptpaiio-lodz.one.pl/wp-content/uploads/2015/11/Oparzenia.pdf. [Accessed: 30-Jul-2020].

[2] A. Burzec. i wsp., “Oparzenia u dzieci – rodzaje, ocena ciężkości oraz zasady postępowania”, Współczesne Pielęgniarstwo i Ochr. Zdrowia, vol. 6, no. 3, 2017. 

[3] D. Cenajek – Musiał i wsp., ” Stany zagrożenia życia: postępowanie lecznicze i leki stosowane w ratownictwie medycznym”, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego, Poznań 2009