Jak dbać o kręgosłup, gdy ma się 20, 30, 40 lat?

Jest rusztowaniem, na którym opiera się twoje ciało, lepiej więc, by jak najdłużej był zdrowy i sprawny. Sprawdź, co dzieje się z kręgosłupem w miarę upływu lat, i jak najlepiej dbać o niego w różnych okresach życia.

20+: Giętki jak trzcina, silny jak dąb

Jeśli w okresie nastoletnim rodzice wyganiali cię na rower czy basen, kup im w podzięce kwiaty i wielką bombonierkę: do 16. roku życia organizm buduje struktury kręgosłupa decydujące o jego stabilności na resztę życia, a regularny ruch zdecydowanie mu w tym pomaga. Przez następne dziesięć lat ciągle zwiększa się maksymalna gęstość twoich kości, ok. 26 roku życia twój aparat więzadłowy jest w najlepszej formie. Przestajesz rosnąć i możesz niemal bezkarnie szaleć – w tym wieku rzadko występują dyskopatie i zwyrodnienia, a po kontuzjach organizm szybko się regeneruje.

– Mogą jednak pojawiać się pierwsze problemy. Jeśli nie mamy czasu na regularną aktywność ruchową i fundujemy kręgosłupowi duże przeciążenie pracą, osłabia się wytrzymałość krążków międzykręgowych i powstają wypukliny między kręgami – ostrzega Piotr Turski, specjalista fizjoterapii. Na szczęście teraz zmiany te mają zazwyczaj charakter przejściowy i rzadko związane są z przewlekłymi procesami zapalnymi.

Kręgosłup będzie ci wdzięczny za: 45 minut ruchu dziennie. Codziennie!

– To mogą być ćwiczenia, ale także szybki spacer, taniec. Cokolwiek, co podniesie utlenowanie tkanek twojego ciała – wyjaśnia nasz ekspert. – Gdy się ruszasz, twoje serce szybciej pracuje, co powoduje lepsze zaopatrzenie krwi w tlen i jej zwiększony dopływ do wszystkich komórek. Także tych, z których składają się kości, mięśnie i więzadła.

30-35 lat: Złota równowaga

Do 35. roku życia trwa stabilny okres równowagi obrotu kostnego. Co to znaczy?

– W naszym ciele występuje równowaga między procesami redukcji i tworzenia się komórek kostnych. W rezultacie kości, także te w kręgosłupie, dobrze adaptują się do zadań, jakie im wyznaczamy – mówi Piotr Turski.

Twój aparat więzadłowy jest nadal wydolny idealnie i masz optymalną odporność organizmu. Czyli jesteś w poetycko brzmiącej „sile wieku”. Tylko pozazdrościć!

Kręgosłup będzie ci wdzięczny za: dietę bogatą w mikroelementy i umiarkowany ruch raz w tygodniu przez 2-3 godziny lub dwa razy w tygodniu po półtorej godziny. Rower, szybki spacer, bieganie, basen – korzystaj, z czego się da.

35+: Metodyka, a nie ekstremum

Dla kręgosłupa zaczyna się czas wielkiej próby. Stopniowo zaczyna spadać nam wydolność mięśniowa, a więzadła i ścięgna stają się mniej odporne na rozciąganie. No i dociera do nas, że młodsi już nie będziemy. Wtedy rzucamy się na często ekstremalne aktywności sportowe. Kitesurfing, windsurfing, crossfit lub bieganie maratonów – to wszystko jest dla ludzi, także tych w okolicy czterdziestki.

– Pod warunkiem że wejdziemy w nowy sport stopniowo. Jeśli nagle dodamy organizmowi bardzo duże obciążenia, kręgosłup tego po prostu nie wytrzyma – ostrzega specjalista fizjoterapii. – Tym bardziej że w tym wieku zmniejsza się wysycenie płynami krążków międzykręgowych, co zwiększa możliwość wysunięcia się jądra miażdżystego do kanału kręgowego.

„Wysychanie” krążków plus ostry zryw treningowy kończy się najczęściej nagłą, pourazową dyskopatią i wysunięciem dysku, np. wskutek upadku czy szarpnięcia ciężaru. Przeciążenia doprowadzają do stanów zapalnych przy przyczepach mięśniowych na kręgosłupie.

– One zaś generują kolejne stany zapalne i zaczynamy wpadać w bólowe błędne koło – wyjaśnia ekspert. – Dlatego najpierw należy zbudować ogólną kondycję, a później, najlepiej pod kontrolą trenera, metodycznie i systematycznie zwiększać ilość wysiłku, gdy wdrażamy się w kite’a czy pływanie na desce.

Kręgosłup będzie ci wdzięczny za: Wysiłek aerobowy (np. rower, pływanie, aerobik) trzy razy w tygodniu. Zwłaszcza gdy teraz zaczynasz swoją przygodę ze sportem, nie funduj kręgosłupowi zbyt dużych obciążeń. Zacznij od 45 minut treningu, potem zwiększaj czas stopniowo, przez godzinę, półtorej, do dwóch.

45+: Ale kręgosłup to ty szanuj!

Nie da się ukryć, twoje kości już sporo przeszły i nie regenerują się tak szybko jak 20 lat temu. U kobiet po 45. roku życia, a u mężczyzn przed pięćdziesiątką pojawia się przewaga redukcji kostnej w procesie obrotu kostnego. Co to dokładnie oznacza?

– Koło 50. roku życia nowe komórki kostne powstają wolniej, niż giną stare. W efekcie te istniejące podlegają większym przeciążeniom, czyli kręgosłup wolniej i gorzej adaptuje się do zadań, które na niego nakładamy – wyjaśnia Turski. – Więzadła stają się cieńsze i mniej elastyczne, co sprzyja dalszemu przeciążaniu kręgosłupa i generowaniu stanów zapalnych na przyczepach ścięgien. Długie i nieleczone mogą prowadzić do osteomalacji, czyli osteoporozy w konkretnej kości, w tym przypadku w poszczególnych kręgach kręgosłupa – dodaje.

Proces redukcji kostnej u kobiet hamuje wysoki poziom estrogenów. To oznacza, że damskim kręgosłupom dobrze robi dieta bogata w soję (zasobną w roślinne fitoestrogeny, których działanie jest zbliżone do działania „ludzkich” estrogenów), a także regularna aktywność ruchowa – najlepszy środek zapobiegający osteoporozie (także u mężczyzn, bo podczas ćwiczeń siłowych wytwarza się „osłaniający” ich kości testosteron). U panów osteopenia (stan przed osteoporozą) pojawia się po 60. roku życia, a osteoporoza po kolejnej dekadzie życia. U obu płci po 65. roku życia zmniejsza się wrażliwość ośrodka pragnienia, co prowadzi do odwodnienia organizmu, a więc także chrząstki, krążków międzykręgowych i więzadeł. W efekcie seniorzy narzekają na bóle kręgosłupa, które są wynikiem procesów zwyrodnieniowych.

Kręgosłup będzie ci wdzięczny za: ćwiczenia trzy razy w tygodniu. Opcja najlepsza dla twoich kości: dwa treningi aerobowe, np. rower (45 min do godziny, zależnie od kondycji) i jeden siłowy (zumba, pilates, pływanie z oporami, lekkie ćwiczenia na maszynach siłowych). Ćwiczenia siłowe są polecane zwłaszcza seniorom, bo pobudzają komórki kości, które stają się bardziej zwarte i mocniejsze. Wiele badań potwierdza, że taki systematyczny trening opóźnia powstawanie osteoporozy u obu płci, a nawet może jej zapobiec.

Kręgosłup masz tylko jeden, dlatego nie czekaj na problemy i zacznij dbać o niego już dzisiaj. Postaw przede wszystkim na aktywność fizyczną. Tu znajdziesz ćwiczenia na wzmocnienie kręgosłupa, a tu 10 rzeczy, za które pokocha cię twój kręgosłup.