Zawał serca u seniorów. Jak zadbać o serca swoich dziadków? Ten organ starzeje się tak jak i reszta ciała

Wpadasz do nich z wizytą na Dzień Dziadka i Dzień Babci, dzwonisz na imieniny, spędzasz święta, zajadając się szarlotką. Ale czy interesujesz się ich zdrowiem? Wiesz, kiedy ostatnio byli u lekarza, robili badania? Pora to nadrobić!

Serce starzeje się tak jak i reszta ciała, a miażdżyca jest procesem fizjologicznym i nie da się jej zapobiec. 70-letnie serce jest mniej podatne na rozciąganie, słabiej reaguje na bodźce nerwowe. Niby kurczy się nadal z taką samą siłą jak u młodych, ale ma problemy z przepompowaniem krwi do naczyń krwionośnych. A naczynia wraz z wiekiem stają się coraz bardziej sztywne. Temu nie zapobiegniemy. Można jednak codziennie pracować, żeby służyło jak najdłużej. Jak najlepiej zadbać o serca swoich dziadków?

Nie lekceważ ich narzekań na zdrowie

Przyzwyczaiłeś się, że twoja babcia ciągle narzeka na zdrowie? Słabo się czuje, nie ma siły wejść po schodach, większość czasu spędza na kanapie, kręci jej się w głowie. „Wiadomo, w pewnym wieku to nieuniknione” ‒ tak tłumaczą to sobie i seniorzy, i ich wnuki. Tymczasem zawał u kobiet w starszym wieku może objawiać się właśnie osłabieniem, spadkiem kondycji ‒ babcia nie może wejść po schodach, a przecież niedawno po nich wchodziła. Czasami zawał serca pozna pomylić z dolegliwościami żołądkowymi, które się lekceważy, „bo to pewnie zatrucie”. Aż 50 proc. mężczyzn i 64 proc. kobiet, którzy zmarli nagle z powodów choroby serca, nie mieli wcześniej jej symptomów. A jak wynika z raportu opublikowanego na łamach kardiologicznego magazynu „Circulation”, ok. 45 proc. ludzi, którzy przeszli zawał serca, wcale o tym nie wie!

Dlatego gdy senior źle się czuje, zamiast tłumaczyć to wiekiem, namów go na wizytę u lekarza. Wiadomo, jak długo czeka się do specjalistów w publicznych placówkach, dlatego dobrym rozwiązaniem jest kupienie prywatnego pakietu medycznego lub ubezpieczenia. Wtedy z dnia na dzień dziadków można zapisać do lekarza i w miarę szybko wykonać niezbędne badania. Taki wydatek nie będzie dotkliwy, jeśli podzieli się nim kilka osób w rodzinie.

Warto przy okazji zajrzeć do domowej apteczki seniora. Dobrze, by znalazł się tam suplement mający dobry skład, który wspomoże pracę serca. Co powinien zawierać? Witaminy z grupy B, witaminę E, żelazo czy wyciąg z owoców głogu. To składniki, które nie tylko dodadzą energii na co dzień, ale przede wszystkim poprawią funkcjonowanie serca i naczyń krwionośnych.

Zmierz dziadka w pasie

A jak już ci pozwoli, zbadaj mu ciśnienie krwi. A potem to samo zrób z babcią. Dlaczego to takie ważne? Otyłość i nadwaga to jeden z kilku czynników podnoszących ryzyko zawału serca u starszych osób. Polacy najczęściej umierają z powodu chorób układu krążenia, wiele z nich jest bezpośrednio związanych z otyłością. A dodatkowy czynnik wpływający na wzrost ryzyka zawału serca to wiek ‒ powyżej 45 lat u mężczyzn i 55 lat u kobiet (dane National Heart, Lung, and Blood Institute). Według wytycznych WHO (World Health Organization) niepokoić powinien obwód w pasie większy niż 102 cm u mężczyzny i 88 cm u kobiety.

Dobrym prezentem dla seniora będzie ciśnieniomierz. Zamiast z kwiatami na urodziny wkrocz z tym wygodnym i nowoczesnym urządzeniem. Gdy dziadek lub babcia mają ciśnienie wyższe 140/90 mmHg, powinni iść do lekarza.

Oprócz zawału serca innym niebezpiecznym schorzeniem, które dotyczy zwykle ludzi starszych i z nadwagą, jest migotanie przedsionków, które może skończyć się udarem. To chyba wystarczające powody, by zacząć intensywnie namawiać dziadków na pozbycie się nadmiaru kilogramów.

Spacer zamiast telewizora

Ruch jest kluczowy w zapobieganiu chorobom serca u seniorów. American Heart Association zaleca 150 minut ruchu tygodniowo. Pół godziny dziennie przez większość dni tygodnia wystarczy, by zredukować ryzyko choroby serca o ponad 50 procent! Ruch to znaczy też chodzenie, spacerowanie, wyjście po zakupy ‒ ważne, żeby było to 30 minut w ciągu dnia. A jeśli spacer, to najlepiej do lasu! Japońskie badania wykazały, że leśne spacery wspomagają układ krążenia i podnoszą poziom hormonów, które chronią organizm, a w tym serce, i obniżają te szkodliwe, np. kortyzol. A może dobrym wyjściem jest sprawienie im psa? To zmusi dziadków do wychodzenia na spacery. Poza tym pies jest dobry na stres ‒ a stres to jeden z czynników podnoszących ryzyko wystąpienia chorób serca. Głaskanie pupila działa uspokajająco. Samo przebywanie w towarzystwie psa powoduje obniżenie ciśnienia krwi, stymuluje wzrost poziomu endorfin oraz dopaminy.

Jak już dziadkowie zaczną spacerować i przyzwyczają się do codziennej aktywności, możesz iść krok dalej i zaproponować im nordic walking. Chodzenie z kijami zwiększa spalanie kalorii nawet do 46 proc. Poprawia stabilność postawy podczas marszu, którą traci się z upływającym czasem, aktywuje do 90 proc. mięśni. Regularne marsze zwiększają także ruchomość w stawach. Chodzenie z kijami zwiększa wrażliwość komórek na insulinę i poprawia tolerancję glukozy ‒ spacery obniżą prawdopodobieństwo wystąpienia nietolerancji glukozy nawet o 60 proc. A regularne marsze przede wszystkim poprawiają kondycję serca.

Ugotujcie razem obiad

Zacznij od zabrania babci i dziadka na zakupy. Zwróć uwagę, jakie wybierają produkty, czy czytają ulotki. Jeśli na ich liście zakupów znajdą się twarde margaryny, ciastka, słodycze, tłuste mięsiwa i wędliny, wysoko przetworzone produkty, słodzone gazowane napoje, przed tobą trochę pracy. Opowiedz dziadkom, co zawierają niezdrowe produkty spożywcze i jaki mają wpływ na ich zdrowie i układ krążenia. Przeczytaj, co jest napisane na ulotce, i wytłumacz, że syrop glukozowo-fruktozowy i tłuszcze utwardzane to dwie rzeczy, których należy się wystrzegać. Tłuszcze trans podwyższają stężenie złego cholesterolu LDL, a obniżają poziom dobrego cholesterolu HDL. Oraz podnoszą stężenie lipoproteiny, która zwiększa ryzyko niedokrwiennej choroby serca. A fruktoza i syrop glukozowo-fruktozowy sprzyjają otyłości.

Kolejną rzeczą, na którą warto zwrócić uwagę dziadkom, jest sól. Według zaleceń WHO powinniśmy jej dziennie jeść 5 gramów, czyli płaską łyżeczkę od herbaty. Jak podaje Instytut Żywności i Żywienia, Polacy solą dwa razy więcej! I narażają się na nadciśnienie tętnicze, większe ryzyko udaru mózgu i niewydolności serca. Dlatego oprócz zwracania uwagi na to, ile faktycznie sypiemy soli do potraw, należy zacząć czytać etykiety ‒ bo sól znajduje się w wielu produktach, gotowych potrawach, przyprawach, słoiczkach, konserwach, czipsach, przekąskach, serach i wędlinach.

Twoi dziadkowie mają za wysoki poziom cholesterolu? Namów ich, żeby zamienili masło lub smalec na olej rzepakowy i oliwę z oliwek, wieprzowinę na tłuste ryby, a do listy zakupów dorzucili owoce i warzywa, awokado, siemię lniane, zieloną herbatę, imbir, miód, orzechy i migdały ‒ te produkty obniżają poziom cholesterolu i trójglicerydów, rozszerzają naczynia wieńcowe, obniżają ciśnienie krwi i usprawniają krążenie. Pokaż dziadkom, jak się gotuje na parze, smaży bez tłuszczu i piecze, nie zalewając mięsa tłustymi sosami. Wyjdzie im to na zdrowie!

Nie strasz – wspieraj i dbaj

Znasz to powiedzenie, że starszych osób nie należy obciążać bardzo negatywnymi informacjami, bo może im stanąć serce? Jest w tym wiele prawdy. Seniorzy, którzy na co dzień nie odczuwają żadnych dolegliwości sercowych, na bardzo duży stres ‒ np. nieoczekiwaną przykrą wiadomość ‒ lub duży wysiłek fizyczny mogą zareagować kłopotami z sercem. Po takiej złej informacji podnosi się ciśnienie, serce zaczyna pompować większe ilości krwi, a zatkane blaszką miażdżycową naczynia nie są na tyle przepustowe, by móc dostarczyć odpowiednią jej ilość. Jeśli naczynia krwionośne seniora są słabe, a złogi miażdżycowe duże, może się to skończyć zasłabnięciem, a nawet zawałem serca.

Według danych National Heart, Lung, and Blood Institute najczęstszym „wyzwalaczem” zawału serca jest emocjonalnie przykre wydarzenie. Dobrą wiadomością jest to, że rozsądne nawyki zdrowotne (zdrowie odżywianie, rzucenie palenia, ograniczenie alkoholu, ruch) mogą mieć działanie ochronne. I, uwaga, dobre relacje też się liczą! Rozwijanie silnych więzi z ludźmi zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób serca.

Pokaż dziadkom pozytywne historie w internecie

Według badań CBOS najstarsi internauci rzadko szukają online informacji medycznych. A jak ze znajomością obsługi komputera i z używaniem internetu jest u twoich dziadków? Jeśli należą do badanej większości i nie korzystają z sieci, może im pokażesz, czego, jak i gdzie szukać? Przy okazji warto zaserwować seniorom pozytywne przykłady i znaleźć historie osób w ich wieku, które dzięki sportowi i zdrowemu trybowi życia mają się świetnie, mimo zaawansowanego wieku. Warto wspomnieć m.in. o Ernestine Shepherd, która zaczęła ćwiczyć około sześćdziesiątki, dziś ma 83 lata, przebiega tygodniowo 130 km i jest najstarszą aktywną kulturystką na świecie! Po skończeniu 56 lat postanowiła zacząć ćwiczyć, bo chciała dobrze wyglądać w kostiumie kąpielowym. Niezły przykładem jest też Neal Unger, który ma 62 lata i uczy nastolatków… trików na deskorolce.

Albo 89-letnia Madonna Buder, która trzy lata temu została twarzą kampanii Nike. Ma na koncie około 340 triatlonów, w tym 45 zawodów Ironman (najtrudniejsze lekkoatletyczne zawody świata). Jest najstarszym człowiekiem, któremu udało się ukończyć ten wyścig. To dzięki niej organizatorzy najpierw utworzyli kategorię wiekową 75+, a potem 80+. Swój najlepszy czas, 13 godzin i 16 minut, osiągnęła w wieku… 62 lat. Zresztą przykładów nie trzeba wcale szukać daleko. W osiedlowym klubie seniora też jest mnóstwo dziarskich osób w wieku twoich dziadków, które wspólnie gimnastykują się kilka razy w tygodniu, jeżdżą razem na wycieczki, umawiają się na spacery i spędzają miło czas. Bo dla serca to wszystko jest lepsze niż codziennie siedzenie przed telewizorem przy paczce ciasteczek.