Co zrobić, kiedy dopadnie cię zatokowy ból głowy?

Zatokowy ból głowy to objaw charakterystyczny dla zapalenia zatok. Schorzenie to dotyka rocznie nawet 15% populacji, często więcej niż raz w ciągu sezonu, a dolegliwości bywają na tyle silne, że mogą zaburzyć codzienne funkcjonowanie. Jak rozpoznać zatokowe bóle głowy? Sprawdź, w jaki sposób możesz szybko złagodzić ten objaw.

Skąd się bierze zatokowy ból głowy? 

Zatokowy ból głowy rozwija się w wyniku zalegania w zatokach nadmiaru gęstej, kleistej wydzieliny. Jej obecność to wynik stanu zapalnego, który najczęściej jest odpowiedzią organizmu na atak drobnoustrojów chorobotwórczych. W kontakcie z patogenem układ immunologiczny uruchamia swoje mechanizmy obronne – do zatok napływają komórki odpornościowe oraz czynniki prozapalne, które wywołują obrzęk i przekrwienie błony śluzowej. Dochodzi też do nadmiernego wysięku i wydzielania sporej ilości początkowo cieknącego, a po kilku dniach gęstniejącego kataru.

Ile trwa zatokowy ból głowy? Przyczyny jego wystąpienia 

Ostre zapalenie nosa i zatok przynosowych, które potocznie nazywamy przeziębieniem, ustępuje w ciągu 10. dni. Niestety czasem okres ten wydłuża się nawet do 3. miesięcy – mówimy wtedy o ostrym powirusowym zapaleniu zatok. Bóle głowy mogą towarzyszyć obu postaciom choroby przez cały czas jej trwania. 

Zapalenie zatok wynika zwykle z infekcji wirusowej, jednak w rzadkich przypadkach może rozwinąć się nadkażenie bakteryjne. Czynnikiem sprzyjającym jest gęsty śluz wywołujący zatokowe bóle głowy, ponieważ stwarza on doskonałe środowisko do rozwoju drobnoustrojów. Na obecność bakterii wskazywać może nasilenie objawów choroby po 5. dniach. 

Czasem zapalenie zatok ma charakter przewlekły. Jego objawy, w tym zatokowy ból głowy, utrzymują się wtedy dłużej niż 3. miesiące. Czynniki sprzyjające rozwojowi tej choroby to m.in.: 

• alergiczny nieżyt nosa, 
• wady anatomiczne przegrody nosowej, 
• choroba refluksowa przełyku, 
• polipy w nosie, 
• zaburzenia odporności, 
• narażenie na dym tytoniowy.

Jak rozpoznać zatokowy ból głowy? Objawy dodatkowe zapalenia zatok 

Zatokowe bóle głowy mają uporczywy, pulsujący charakter i obejmują zwykle okolice czoła, oczodołów i policzków. Czasem mogą rozszerzyć się też na skronie i tył głowy, a nawet promieniować do szyi. Nasilają się podczas schylania, kaszlu, wysiłku fizycznego czy prób oczyszczenia nosa. 

Chociaż możliwy jest zatokowy ból głowy bez kataru – pojawia się przy silnym obrzęku śluzówki i bardzo gęstej wydzielinie – zwykle towarzyszy mu cieknący lub spływający po tylnej ścianie gardła śluz. Pozostałe objawy zapalenia zatok to: 

• tkliwość i uczucie rozpierania twarzy, 
• upośledzenie węchu, 
• złe samopoczucie, 
• zmęczenie i osłabienie, 
• ból i obrzęk twarzy, 
• gorączka, 
• nieprzyjemny zapach z ust, 
• kaszel, 
• ból i uczucie pełności w uchu.

Co na zatokowy ból głowy możesz zastosować? 

Leczenie zapalenia zatok skupia się głównie na upłynnianiu zalegającej w nich wydzieliny. Możesz w tym celu skorzystać z preparatów doustnych lub stosowanych miejscowo:

• leki ziołowe – na bazie olejków eterycznych lub ekstraktów roślinnych m.in. z goryczki, bzu czarnego i pierwiosnka. Rozrzedzają wydzielinę w zatokach i pomagają oczyścić z niej drogi oddechowe, 
• inhalacje z hipertonicznego roztworu chlorku sodu – zmniejszają obrzęk śluzówki i upłynniają katar, przez co wspomagają leczenie zapalenia zatok, 
• spray z hipertoniczną wodą morską – działa analogiczne do inhalacji, przy czym aerozol osadza się głównie na błonie śluzowej nosa i słabiej dociera do zatok. 

Dodatkowo na zatokowy ból głowy możesz zastosować leki, które obkurczają naczynia krwionośne w śluzówce dróg oddechowych, przez co zmniejszają jej przekrwienie i obrzęk. W ten sposób doraźnie łagodzą objawy zapalenia zatok. Takie działanie wykazują: 

• aerozol do nosa z ksylo- lub oksymetazoliną – nie może być stosowany dłużej niż 7 dni, 
• preparaty doustne z pseudoefedryną – często dodatkowo zawierają środki przeciwbólowe, np. ibuprofen, dzięki czemu szybko łagodzą zatokowy ból głowy. Leki z pseudoefedryną mogą być podawane od 12. roku życia. 

Zatokowy ból głowy – domowe sposoby 

Bóle głowy zatokowe pomoże złagodzić odpowiednie nawodnienie organizmu. Pij dużo wody, dzięki czemu upłynnisz nieco katar. Zadbaj też o nawilżenie powietrza w pomieszczeniach, żeby nie przesuszać podrażnionej śluzówki dróg oddechowych. Jak jeszcze złagodzić zatokowy ból głowy?  

Zastosuj inhalacje parowe. Do naczynia z gorącą wodą dodaj kilka kropel olejku eterycznego, np. eukaliptusowego czy tymiankowego. Pochyl się nad nim i przykryj głowę ręcznikiem, a następnie wdychaj parę wodną przez kilka minut.  

Domowym sposobem na zatokowe bóle głowy są też ciepłe okłady na twarz, np. z rozgrzanego ręcznika. Pomocny będzie także masaż w okolicy oczu, nosa i policzków, dzięki któremu pobudzisz krążenie krwi i limfy. Jeśli pomimo kilku dni leczenia nie widzisz poprawy, udaj się do lekarza. Wysoka gorączka i silny, zatokowy ból głowy mogą wskazywać na nadkażenie bakteryjne, które wymaga zastosowania mocniejszych leków. 

Bibliografia: 

1. Arcimowicz M., Ostre zapalenie zatok przynosowych w codziennej praktyce, Otolaryngologia Polska 2021, 75(4): 40-50. 
2. Rapiejko P., Talik P., Jurkiewicz D., Nowe możliwości leczenia ostrego zapalenia zatok przynosowych zgodnie z EPOS 2020, Otolaryngologia Polska 2021, 76(1): 29-39. 
3. Wachnicka-Bąk A., Lipińska-Opałka A., Będzichowska A., Kalicki B., Jung, A., Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych, Pediatria i Medycyna Rodzinna 2014, 10(1): 25-31.