Co może powiedzieć ci poziom AspAT o kondycji zdrowia?
Kiedy lekarz będzie podejrzewał, że twoja wątroba nie pracuje w pełni sprawnie, może zlecić ci wykonanie tzw. prób wątrobowych. Jednym z badanych parametrów będzie wtedy AspAT, czyli aminotransferaza asparaginowa. Już nieznaczne podwyższenie poziomu tego enzymu może oznaczać poważne schorzenia. Jakie są normy AspAT? Co oznacza wynik zbyt wysoki lub niski?
Czym jest AspAT?
AspAT (oznaczane też jako AST) to aminotransferaza asparaginowa, będąca enzymem wewnątrzkomórkowym uczestniczącym w procesie transaminacji (reakcji chemicznej, w której powstanie nowy aminokwas i ketokwas). AspAT występują przede wszystkim w hepatocytach, czyli komórkach wątrobowych, ale też sercu, nerkach, trzustce, mózgu i mięśniach.
Jeśli dojdzie do uszkodzenia komórek, w których występuje AspAT, wówczas enzym uwalniany jest do krwi. Właśnie dlatego badanie AspAT jest tak istotne w diagnostyce chorób wątroby dróg żółciowych. W przypadku pozostałych schorzeń, np. obejmujących pracę serca, bardziej przydatne są inne metody diagnostyczne. Warto też wiedzieć, że rzadko kiedy badany jest wyłącznie sam poziom AspAT. To jeden z elementów tzw. prób wątrobowych. Poza nim o kondycji organu wiele mówi też stężenie ALAT, GGTP, ALP, BIL.
Nieprawidłowe wyniki parametrów wątrobowych są nierzadko pierwszym sygnałem sugerującym nieprawidłowości pracy wątroby. Panel wątrobowy oraz obraz USG często pozwalają lekarzom POZ postawić wstępną diagnozę i rozpocząć leczenie najczęstszych schorzeń wątroby i dróg żółciowych. Niestety wczesne diagnozowanie nowotworów wątroby i dróg żółciowych nadal jest problemem w POZ.
Jakie są wskazania do badania AspAT?
Badanie AspAT warto wykonywać regularnie w celach profilaktycznych, aby sprawdzić kondycję wątroby. To szczególnie ważne, jeśli stosujesz na co dzień środki farmakologiczne (np. doustną antykoncepcję hormonalną). W celach diagnostycznych (przy podejrzeniu schorzeń wątroby) lekarz może zalecić ci oznaczenie poziomu AspAT, jeśli zgłaszasz objawy takie jak:
- bóle w prawym podżebrzu,
- ściemnienie moczu,
- zażółcenie skóry,
- powiększenie wątroby.
Jakie są normy AspAT?
Zakresy referencyjny AspAT mogą się zmieniać w zależności od laboratorium, które analizuje próbkę krwi. W związku z tym, zawsze odnoś się do norm podanych na wyniku. Lekarz również będzie brał je pod uwagę, oceniając kondycję twojej wątroby.
| Płeć | Zakres referencyjny |
| kobieta | 9-25 U/l |
| mężczyzna | 10-40 U/l |
O czym świadczy podwyższona AspAT?
Wysoki AspAT może świadczyć o mniej lub bardziej poważnych schorzeniach w obrębie wątroby i dróg żółciowych (choć nie tylko). Najczęściej taki wynik jest konsekwencją:
- guzów wątroby,
- zapalenia wątroby,
- przerzutów nowotworowych do wątroby,
- polekowego uszkodzenia wątroby,
- uszkodzenie wątroby przez toksyny (np. trujące grzyby),
- marskości wątroby,
- cholestazy,
- urazu wątroby,
- wirusowego zapalenia wątroby (WZW),
- zapalenia dróg żółciowych,
- zapalenia mięśnia sercowego,
- dystrofii mięśniowej (zanik mięśni i utrata ich funkcji),
- zawału serca,
- mononukleozy zakaźnej,
- nadużywania alkoholu,
- hemolizy (niszczenie erytrocytów),
- przebytej operacji.
O czym świadczy obniżona AspAT?
Niski poziom AspAT nie jest zbyt częstym zjawiskiem. Uwagę lekarzy skupia raczej podwyższony poziom enzymu, gdyż wówczas jest to sygnał świadczący najczęściej o schorzeniach wątroby i dróg żółciowych. Jeśli jednak w twoim przypadku wynik AspAT jest poniżej normy, może to oznaczać:
- zaburzenia metaboliczne,
- poważne niedobory (efekt niedożywienia),
- przewlekłą niewydolność nerek.
Jaka jest cena badania AspAT?
Cena za oznaczenie wyłącznie poziomu AspAT wynosi około 14 zł. Najczęściej jednak lekarz zleca łączne oznaczenie AspAt i ALAT. Wówczas zapłacisz około 28 zł. Jeśli natomiast konieczne będzie wykonanie prób wątrobowych (ALAT, AspAT, GGTP, ALP, BIL), musisz liczyć się z kosztem około 38 zł. Wszystko to są jednak ceny badań wykonywanych prywatnie. Jeśli lekarz w ramach wizyty refundowanej wystawi ci skierowanie, również koszty badania zostaną zrefundowane.
Bibliografia:
- Palka M., Choroby wątroby i dróg żółciowych w gabinecie lekarza POZ, Lekarz POZ, 2017, nr 1, s. 13–16.
- Szymańska M, Prystupa A., Koprianiuk-Sowińska A., Schabowski J., Mosiewicz J., Alkoholowa choroba wątroby w praktyce lekarskiej, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2011, t. 17, nr 3, s. 148-154.
- https://zdl.wum.edu.pl/sites/zdl.wum.edu.pl/files/diagnostyka_laboratoryjna_w_chorobach_watroby.-2.pdf, [dostęp 05.09.2023].
Polecamy
Jakie badania na cukrzycę wykonać? Diagnostyka cukrzycy typu 1. i 2.
Ryszard Sekuła: „Pojawiłem się w szpitalu w stroju ratownika. Pielęgniarki zapytały mnie, czy przywiozłem pacjenta, a to ja przyjechałem na przeszczep”
Jakie badania na celiakię wykonać, by potwierdzić nietolerancję glutenu?
Wskaźnik HOMA-IR – przydatność w diagnostyce insulinooporności
się ten artykuł?
