Astma u dzieci. Co jest jej przyczyną?

Na całym świecie na astmę choruje blisko 15% dzieci. Najczęstsze przyczyny to powikłania po chorobach górnych dróg oddechowych oraz alergie. Rozpoznanie astmy dziecięcej jest wyzwaniem dla pediatrów. Podstawą do postawienia diagnozy jest głównie wywiad kliniczny. Wdrożenie odpowiedniego leczenia pozwala dzieciom na normalne życie bez napadowych duszności.

Mimo, że astma jest najczęściej diagnozowaną chorobą przewlekła układu oddechowego w wieku dziecięcym, to jej leczenie w dalszym ciągu jest niezadowalające. Główną przyczyną tego faktu jest brak konsekwencji małych pacjentów w stosowaniu się do zaleceń lekarskich. A jakie są bezpośrednie przyczyny tej choroby i jak objawia się ona u dzieci?

Astma u dzieci ‒ przyczyny powstawania duszności

Kluczowym elementem w astmie u dzieci jest czynnik wyzwalający duszność. Pod jego wpływem drogi oddechowe ulegają zwężeniu, co ogranicza przepływ powietrza. Tworzy się czop śluzowy zamykający oskrzela i rozwija się w nich stan zapalny.

Bezpośrednia przyczyna astmy u dzieci jest nieznana. Uważa się jednak, że czynnikami wpływającymi na rozwój astmy są powikłania chorób dróg oddechowych i alergeny obecne w środowisku. Czynniki środowiskowe, przez które może rozwijać się astma dziecięca, to brudne i zakurzone pomieszczenia, miejsca z dużą ilością dymu tytoniowego, a także pyłki traw i drzew.

Wpływ na pojawienie się napadowych duszności mają też czynniki genetyczne. Ryzyko zachorowania zwiększa się u dzieci, których rodzic także boryka się z chorobą.

Rodzaje astmy dziecięcej

Postać astmy u dzieci jest uwarunkowana przez czynniki, które powodują napady. Wyróżnia się następujące rodzaje tej choroby:

• astma oskrzelowa u dzieci ‒ objawy astmy oskrzelowej u dzieci są związane ze skurczem oskrzeli. Ta postać choroby jest też konsekwencją częstych infekcji górnych dróg oddechowych;
• astma alergiczna ‒  czynnik alergizujący wiąże się z przeciwciałami IgE, co skutkuje stanem zapalnym w oskrzelach i ich skurczem napadowym;
• astma infekcyjna u dzieci.

Objawy astmy u dzieci są zależne od wieku. U bardzo małych pacjentów objawia się ona w inny sposób niż u starszych dzieci. Choroba przebiega napadowo. Ataki mogą zdarzać się często, ale w niektórych przypadkach tylko kilka razy w roku.

Jak rozpoznać astmę u dziecka?

Astma wczesnodziecięca jest trudna do rozpoznania. W przebiegu przewlekłych chorób oddechowych takich jak astma u dzieci, objawy ataków rozpoczynają się zwykle napadowym kaszlem (tzw. kaszel astmatyczny u dzieci) i świszczącym oddechem, zwłaszcza po wysiłku. Dziecku ciężko jest zaczerpnąć powietrze, mogą wystąpić kłopoty z mówieniem. Szybko się męczy i bardzo poci. Może pojawić się katar (zazwyczaj jest on sezonowy i związany z astmą alergiczną). Dzieci z alergiami są też bardzo podatne na infekcje górnych dróg oddechowych. W razie napadu duszności dziecko powinno otrzymać lek, który umożliwi mu oddychanie. Odpoczynek i podane leki sprawią, że duszność minie po kilku minutach.

Niebezpieczne są zaostrzenia astmy u dzieci objawiające się sinicą, przyspieszoną akcją serca, a nawet zaburzeniami świadomości. W takich sytuacjach powinno się wezwać pogotowie.

Diagnostyka astmy u dziecka

Rozpoznanie astmy u dziecka jest trudne. Diagnoza opiera się na wywiadzie klinicznym i podstawowych badaniach, które nie zawsze dają pełny obraz choroby.

W rozpoznaniu astmy u dzieci pomocne są:

• RTG klatki piersiowej
• poziom przeciwciał IgE we krwi
• spirometria podstawowa
• wartość eozynofilów w morfologii krwi obwodowej

W przypadku podejrzenia występowania u dziecka astmy alergicznej, wykonuje się punktowe testy skórne. Małym pacjentem zajmuje się lekarz pulmonolog wspólnie z alergologiem.

Astma u dzieci ‒ leczenie

Leczenie astmy u dzieci polega na podawaniu glikokortykosteroidów wziewnych i pochodnych teofiliny rozkurczających oskrzela. Leki na astmę dla dzieci mają postać aerozoli i tabletek do rozgryzania. W astmie alergicznej u dzieci stosuje się odczulanie.

Skuteczne w leczeniu astmy u dzieci leczenie naturalne to inhalacje z olejków eterycznych ułatwiające oddychanie oraz preparaty roślinne upłynniające śluz zalegający w oskrzelach.

Całkowite wyleczenie astmy dziecięcej jest możliwe pod warunkiem, że leki są podawane konsekwentnie i regularnie, zgodnie z zaleceniem lekarza. O ile jest to możliwe, dziecko powinno unikać kontaktu z czynnikiem wyzwalającym napady.